Η παραγωγή αγαθών και η τεχνολογία στην ΕΣΣΔ

Στη φωτογραφία ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας με αυτοματοποιημένες γραμμές παραγωγής στην ΕΣΣΔ το 1966. Μπορούσε να παράγει όλων των ειδών τα υφάσματα.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του σοσιαλιστικού δρόμου ανάπτυξης είναι η συνεχής επιστημονική έρευνα και τεχνολογική εξέλιξη στα μέσα παραγωγής προκειμένου να βελτιώνεται η παραγωγικότητα των σοσιαλιστικών επιχειρήσεων. Με την βελτίωση της παραγωγικότητας επιδιώκεται η αύξηση της ποσότητας και ποιότητας παραγωγής, με ταυτόχρονη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και μείωση του χρόνου εργασίας των εργαζόμενων χωρίς μείωση αποδοχών. Η βελτίωση της παραγωγικότητας εξασφαλίζει πρόσθετους οικονομικούς πόρους στη σοσιαλιστική κοινωνία για την βελτίωση των παρεχόμενων δωρεάν κοινωνικών υπηρεσιών (υγείας, παιδείας, πρόνοιας, στέγασης, πολιτισμού-αθλητισμού) καθώς και για την δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων στον ίδιο ή άλλο οικονομικό κλάδο, εξασφαλίζοντας έτσι εργασία σε όλους.

Ταυτόχρονα εκτός από την εξασφάλιση πόρων για τους παραπάνω κοινωνικούς στόχους, η αξιοποίηση της τεχνολογίας με την βελτίωση των μεθόδων παραγωγής και την εισαγωγή αυτοματοποιημένων γραμμών παραγωγής δημιουργεί την δυνατότητα αύξησης του εισοδήματος των εργαζόμενων στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις του κλάδου που συμβάλλουν στην εκπλήρωση του πλάνου παραγωγής, είτε με την άμεση αύξηση του μισθού για αγορά προϊόντων που δεν μπορούν στη φάση αυτή να παρασχεθούν δωρεάν, είτε με την αύξηση δωρεάν παροχών της επιχείρησης όπως διατροφή, διακοπές σε θέρετρα, βρεφονηπιακοί σταθμοί, κατασκηνώσεις κ.λπ.

το ιδιο εργοστασιο

Απώτερος στόχος της σοσιαλιστικής ανάπτυξης είναι η αρμονική ανάπτυξη όλων των κλάδων της οικονομίας με προτεραιότητες που καθορίζονται στα πλαίσια του εργατικού-λαϊκού ελέγχου και της ουσιαστικής συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων (επιχείρηση, κλάδος, περιφέρεια). Μέσα από αυτή την διαδικασία σοσιαλιστικής ανάπτυξης επιτυγχάνεται σταδιακή μείωση της τιμής των προϊόντων και υπηρεσιών που δεν παρέχονται δωρεάν μέχρι την εξάλειψη της ανάγκης να πωλούνται και την παροχή τους δωρεάν σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας. Βασική αρχή για την αξιοποίηση της τεχνολογίας και την επίτευξη του τελικού στόχου είναι η διατήρηση της ορθής αναλογίας του όγκου παραγωγής των μηχανών και εργαλείων σε σχέση με την παραγωγή καταναλωτικών προϊόντων, έτσι ώστε να μην επιβραδύνεται η αναγκαία αύξηση παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων, αλλά ούτε αυτή η αύξηση να γίνεται σε βάρος της αναγκαίας τεχνολογικής έρευνας και αύξησης παραγωγής βελτιωμένων εργαλειομηχανών και αυτοματισμού που είναι προϋπόθεση για την εξασφάλιση της απρόσκοπτης αυτοτροφοδοτούμενης φιλολαϊκής ανάπτυξης.

Όμως στις καπιταλιστικές κοινωνίες, όπου τα μέσα παραγωγής είναι στα χέρια των καπιταλιστών, η αξιοποίηση της τεχνολογίας γίνεται σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, γιατί η βελτίωση της παραγωγικότητας που επιτυγχάνεται με την εισαγωγή νέας τεχνολογίας χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αύξηση του καπιταλιστικού κέρδους και συνοδεύεται πάντα με μείωση των θέσεων εργασίας και αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης. Αυτό συμβαίνει γιατί οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται την «νεκρή εργασία» που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συμπυκνωμένη εργασία του συνόλου των εργαζόμενων μέσα στον νέο τεχνολογικό εξοπλισμό (μηχανές, εργαλεία) που εισάγουν στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, δηλαδή αυξάνεται η ποσότητα της απλήρωτης εργασίας του κοινωνικού συνόλου.
Η βελτίωση της παραγωγικότητας με την αξιοποίηση της τεχνολογίας στον καπιταλισμό μετατρέπεται σε καπιταλιστικό κέρδος, γιατί δεν χρησιμοποιείται ούτε για την αύξηση αμοιβών, ούτε για μείωση χρόνου εργασίας, ούτε για την μείωση τιμής προϊόντων, ούτε για την βελτίωση κοινωνικών υπηρεσιών, ούτε για την δημιουργία νέων μονάδων παραγωγής με στόχο την μείωση ανεργίας. Οι καπιταλιστές ακόμα κι αν επενδύουν το κάνουν μόνο σε κλάδους που έχουν μεγάλο ποσοστό κέρδους, με προϋποθέσεις χαμηλής φορολόγησης, με χαμηλά μεροκάματα και με κεφάλαια που δεν προέρχονται από τα κέρδη τους, αλλά από κρατικές επιδοτήσεις και τραπεζικό δανεισμό, δηλαδή από χρήμα που πληρώνει τελικά ο ίδιος ο λαός.

Το επιστέγασμα και η νομοτελειακή κατάληξη της καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι κάθε φορά η καπιταλιστική κρίση. Η καπιταλιστική ανάπτυξη από τα σπάργανα της είναι αδιέξοδη και θνησιγενής, γιατί στόχος της είναι τα καπιταλιστικά κέρδη που αντιστρατεύονται το συμφέρον και την επιβίωση της κινητήριας δύναμης της που είναι οι εργαζόμενοι. Η καπιταλιστική ανάπτυξη και η καπιταλιστική κρίση είναι οι δύο αλληλένδετες φάσεις του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης εξίσου αντιλαϊκές και απάνθρωπες…

Ευαγγελος Δανεζης