«Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε»

• Πλατιά αποδοχή συναντά η προβολή του ντοκιμαντέρ για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.
• Αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα ενός μοναδικού ιστορικού ντοκουμέντου

Ο τίτλος και μόνο ήταν αναμενόμενο να προκαλέσει. Κύρια όσους, αφού κήρυξαν και ξανακήρυξαν το τέλος της Ιστορίας, βάλθηκαν μετά να την ξαναγράψουν έτσι που να εξαφανίσουν την ταξική πάλη ως κινητήρα της Ιστορίας.
Λόγος γίνεται για το ντοκιμαντέρ για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας σε παραγωγή της ΚΕ του ΚΚΕ που έχει διανύσει ήδη ένα σημαντικό τμήμα του «ταξιδιού» του στις κινηματογραφικές αίθουσες και συνεχίζει βεβαίως το ταξίδι του, αφού αποστολή του δεν είναι μια περιορισμένης χρονικής διάρκειας κατανάλωση στα όρια της στιγμιαίας ψυχαγωγίας, αλλά η κατάθεση ντοκουμέντων από την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας, ντοκουμέντων - ισχυρών και ικανών να ενισχύσουν παραπέρα ειδικά το ιδεολογικό οπλοστάσιο της νέας γενιάς στις σκληρές ταξικές αναμετρήσεις που βρίσκονται ακόμα μπροστά.
Το ντοκιμαντέρ έχει συναντήσει πλατιά αποδοχή, καθώς χιλιάδες παρακολούθησαν έως τώρα τις προβολές του, ενώ η σημασία του αναγνωρίζεται και από τους καθ' ύλην αρμόδιους, κριτικούς κινηματογράφου, που ακόμα κι όταν έχουν ενστάσεις για το γεγονός της παραγωγής του από το ΚΚΕ, γράφουν ευθέως ότι είναι χρήσιμο και αξίζει να το δει κάποιος.

Μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο

Χαρακτηριστική της πλατιάς αποδοχής που βρήκε είναι η καταγραφή στο site «in.gr» για την πρώτη μέρα της προβολής: «Περισσότερα από 1.000 άτομα απόλαυσαν το ντοκιμαντέρ "Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε", σε μια ατμόσφαιρα συγκινητική, αφού η ταινία, με σκηνές που δεν είχαν ξαναπροβληθεί, κατάφερε να ενώσει σε μια φωνή μικρά παιδιά και συγκινημένους ηλικιωμένους, που τραγούδησαν όρθιοι».
Στο κινηματογραφικό site «cine.gr» μιλούν για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ που δένουν με σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του ΔΣΕ».
Για μια «ιστορική καταγραφή σε εκείνα τα χρόνια, αξιοποιώντας πολύτιμο αρχειακό υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά αποσπάσματα (συμπεριλαμβανομένου και ενός ηχογραφημένου ντοκουμέντου με τη φωνή του Νίκου Ζαχαριάδη) σε συνδυασμό με σύγχρονα πλάνα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ» έκανε λόγο ο Θ. Γεντίμης στο «cinema news».
Ενώ o Μπάμπης Δερμιτζάκης στο «Friday» μιλά για ένα ντοκιμαντέρ «συναρπαστικό καθ' αυτό, μου θύμισε πράγματα που είχα ξεχάσει, και έμαθα πράγματα που αγνοούσα. Για παράδειγμα, δεν ήξερα ότι ο Πολ Ελυάρ είχε πάει στο Γράμμο (...) Οσοι φοβούνται μήπως πέσουν θύμα της κομμουνιστικής προπαγάνδας δεν είναι ανάγκη να δουν την ταινία. Οσοι θέλουν να γνωρίσουν μια εικόνα της σύγχρονης Ιστορίας μας, θα ικανοποιηθούν αφάνταστα από αυτό το ντοκιμαντέρ. Ελπίζουμε, για όσους το μετανιώσουν που δεν το είδαν, να αναρτηθεί στο youtube».
Η «Αυγή» επέλεξε να το παρουσιάσει ξερά ως ένα «ντοκιμαντέρ, παραγωγής της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που περιλαμβάνει αρχειακό υλικό αλλά και σύγχρονα γυρίσματα στους χώρους δράσης του ΔΣΕ», ενώ για «ένα στρατευμένο ντοκιμαντέρ σε παραγωγή της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ που δένουν με σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του ΔΣΕ» αναφέρθηκε το site «iefimerida.gr».
Για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ» κάνει λόγο το site «Culturenow.gr», ενώ ανάλογη κριτική βρήκαμε και στο «κουτί της Πανδώρας» που γράφει, επίσης, για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο»
Στο «Κόκκινο», ο Στράτος Κερσανίδης σημείωσε: «Με τη συλλογική μνήμη ως πολύτιμη περιουσία, οι άνθρωποι και οι κοινωνίες κοιτάζουν προς το μέλλον και συνεχίζουν να προχωρούν και μαζί τους προχωρά και η Ιστορία. Προς αυτήν την κατεύθυνση, διατήρησης της μνήμης αλλά ως προωθητική ύλη για το μέλλον, λειτουργεί τούτη η ταινία. Βέβαια απηχεί κυρίως την επίσημη άποψη του ΚΚΕ για τα γεγονότα, αυτό όμως δε μειώνει την ιστορική του αξία ως ντοκουμέντο ούτε την καλλιτεχνική του αξία. Ως εκ τούτου μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για να ανοίξει μια πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη συζήτηση».
Στη συμβολή του ντοκιμαντέρ στο άνοιγμα της συζήτησης στέκεται και ο Γιάννης Φραγκούλης στο «timenews»: «Σε αυτή την ταινία - σημειώνει - αρχίζει μία συζήτηση που την έχει ανάγκη όχι μόνο η αριστερά, για να ξέρει τι έγινε σωστό και τι λάθος, αλλά και οι συντηρητικές δυνάμεις, για να καταλάβουν τι κακό προξένησαν. Ερχεται, λοιπόν, να μας υπενθυμίσει και να μας ωθήσει να συζητήσουμε για να βαδίσουμε ένα δρόμο που θα μας οδηγήσει στο φως που θα αρχίσει να πέφτει σε αυτό το σκοτεινό μέρος της ελληνικής ιστορίας».

Πού εστίασαν

Με ένα δισέλιδο αφιέρωμα αντιμετώπισε το ντοκιμαντέρ το «Βήμα». Στην πολιτική αναφορά ο Λ. Σταυρόπουλος καταφεύγει στον τίτλο «Το ΚΚΕ επιστρέφει στον Γράμμο». Ο ίδιος, βέβαια, αναγνωρίζει τον ιστορικό χαρακτήρα του ντοκιμαντέρ και στέκεται ιδιαίτερα σ' ένα από τα ντοκουμένα που περιέχει, το ηχητικό με τον Νίκο Ζαχαριάδη στο σημείο που σημειώνει: «Είχαμε όλη την Ελλάδα στα χέρια μας και μας την πήρε ο εχθρός. Ολο τον λαό μαζί μας. Παραδώσαμε τα όπλα. Τα παραδώσαμε. Υπάρχει μεγαλύτερο αίσχος για ένα επαναστατικό κόμμα; Δεν υπάρχει». Απομαγνητοφωνεί, επίσης και προβάλλει - καθώς πράγματι πρόκειται για μοναδικό ντοκουμέντο - και τα άλλα σημεία της τοποθέτησης Ζαχαριάδη: «Βγαίνει κάποιος και λέει: μας στήσαν πεπονόφλουδα με την αποχή. Αυτή σύντροφοι είναι πολιτική εκτίμηση που μπορείς να την ανατρέψεις. Ποιος ήταν ο σκοπός; Εγώ λέω: οπορτουνιστική αυταπάτη να πιστεύουμε ότι θα παίρναμε τις εκλογές, την πλειοψηφία τότε, και ότι θα παίρναμε την εξουσία και θα περνούσαμε και στον σοσιαλισμό. Αυταπάτη οπορτουνιστική, σύντροφοι». Δεν παραλείπει επίσης να καταγράψει την εκτίμηση «Ηταν πόλεμος δίκαιος που αντικειμενικά έκφραζε τα συμφέροντα των καταπιεσμένων, της εργατικής τάξης, της εξαθλιωμένης αγροτιάς, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πόλης» που αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, σημειώνοντας ότι στην αρχή του εμφανίζεται ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας σε συγκέντρωση για τον ΔΣΕ να δηλώνει: «Ορκιζόμαστε στη μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων ηρώων του λαού μας ότι θα συνεχίσουμε στην ίδια ταξική γραμμή πάλης».
Στην κινηματογραφική κριτική, ο Γιάννης Ζουμπουλάκης σημειώνει το γεγονός ότι «την περασμένη Πέμπτη το βράδυ στις κινηματογραφικές αίθουσες "Αλκυονίδα" και "Studio" γινόταν το αδιαχώρητο. Νέος στη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμος είχε κυριολεκτικά κατακλύσει τους ιστορικούς κινηματογράφους των οδών Ιουλιανού και Σπάρτης - Σταυροπούλου (αντιστοίχως) σε σημείο που η εικόνα θύμιζε παρελθόν, τα χρόνια της δεκαετίας του 1970 και του 1980 όταν γέμιζαν καθημερινά από κόσμο, εφόσον ήταν οι μόνες που πρόβαλλαν ταινίες τέχνης που δεν προβάλλονταν αλλού. Παραπάνω από 1.100 θεατές καταμετρήθηκαν σε όλες τις προβολές της Πέμπτης και στις δύο αίθουσες». Και σχολιάζει: «Το γεγονός ότι η παραγωγή είναι του ΚΚΕ τής δίνει αυτομάτως ένα ενδιαφέρον γιατί η ταινία χωρίς να κρύβει την "καταγωγή" της παρουσιάζει ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας από μια συγκεκριμένη σκοπιά. Υλικό του οποίου την ύπαρξη δεν γνωρίζαμε ως τώρα εμφανίζεται στην ταινία».

Οι ανησυχίες...

Ακριβός στα ...πίτουρα εμφανίστηκε ο αρμόδιος συντάκτης στο «Αθηνόραμα.gr» που μιλά για ντοκιμαντέρ «στρατευμένο χρονικό με πρωτότυπο υλικό και ξεκάθαρη, παντελώς μονόπλευρη ιδεολογική προσέγγιση».
Με το ύφος που τους αντιπροσωπεύει εμφανίζονται ανήσυχοι οι ιθύνοντες στo site της «Χρυσής Αυγής» γράφοντας: «Οχι μόνο είναι αμετανόητα τα κομμούνια (...) αλλά με τον τρόπο τους συνεχίζουν να προκαλούν και να απειλούν με νέο γύρο (...) γύρισαν μια ταινία -ντοκιμαντέρ, διάρκειας μιας ώρας και 45 λεπτών, με τον χαρακτηριστικά απειλητικό τίτλο: "Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε"».
Αυτός που ξεφεύγει εντελώς είναι ο Μανόλης Καψής στο «Capital», που παίρνει αφορμή από την προβολή του ντοκιμαντέρ και χωρίς να κάνει έστω και μιας λέξης αναφορά σ' αυτό, αμολάει ένα κατεβατό - επανάληψη των ανιστόρητων αναφορών του διδύμου Καλύβα - Μαραντζίδη για τον «αιμοδιψή» χαρακτήρα του ΚΚΕ!
Κρατήσαμε για το τέλος την περίπτωση της εφημερίδας «Καθημερινή», που, για να απαντήσει στην ταινία, καταφεύγει στην υπογραφή του Σπύρου Βλαχόπουλου, καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, ώστε να προσδώσει επιστημονικοφάνεια στη θέση «Ο εμφύλιος πόλεμος αποτελεί τη χειρότερη μορφή πολέμου». Ο ίδιος, βέβαια, ομολογεί ότι δεν έχει δει καν την ταινία. Αυτό δεν τον εμποδίζει, ασφαλώς, να εντοπίσει ένα σοβαρό για την αστική τάξη πρόβλημα που αναδεικνύεται από το ντοκιμαντέρ: Οτι το επαναστατικό κίνημα στη χώρα μας ιστορικά απέδειξε ότι δεν μπαίνει κάτω από την σημαία των καπιταλιστών, ότι ο λαός όταν χρειάστηκε να απαντήσει στο δίλημμα της υποταγής επέλεξε τα όπλα. Ο κ. καθηγητής ξορκίζοντας τον εμφύλιο προσπερνά το γεγονός ότι η ταξική αναμέτρηση είναι ανελέητη και στις λεγόμενες «ειρηνικές περιόδους» και γράφει: «Δεν στέκομαι σε αυτή καθεαυτή την ταινία. Πιθανολογώ ότι θα είναι "στρατευμένη" και μονοδιάστατη, αλλά ακόμη και έτσι, αποτελεί μια συμβολή στην ιστορική έρευνα. Στέκομαι στον τίτλο της ταινίας που παραπέμπει σε μια ρεβάνς».
Στον καθηγητή έδωσε ήδη μιαν απάντηση μέσα από τις στήλες της ίδιας εφημερίδας ο πρώην πρεσβευτής Θέμος Χ. Στοφορόπουλος που σε επιστολή του αναφέρει: «Κύριε διευθυντά. Πόσο αντικειμενικό είναι το άρθρο "Επιλεκτική μνήμη και λήθη του εμφυλίου πολέμου" ("Κ", 1-7-17) του καθηγητή κ. Σπύρου Βλαχόπουλου; Είναι φυσικό να θέλουν λήθη αυτοί που νίκησαν με τη βοήθεια της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οπως είναι φυσικό να έχει το ΚΚΕ τις θέσεις που εξέφρασε ο Δημήτρης Γόντικας στην εκδήλωση για το ντοκιμαντέρ "Τι και αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε". Πόσω μάλλον που οι τότε επικρατήσαντες οδήγησαν την Ελλάδα στη σημερινή κατάσταση και την Κύπρο στον "Αττίλα". Και που η πολιτική των κυβερνήσεων Αγγλίας και ΗΠΑ δεν υπήρξε δημοκρατική, με χαρακτηριστικές εκδηλώσεις τη στάση τους έναντι της χούντας και τη συνεχιζόμενη ανοχή ή και ενθάρρυνση του τουρκικού επεκτατισμού στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Υπάρχει και το ερώτημα αν η στάσις, ο εμφύλιος πόλεμος, η πάλη των τάξεων είναι παροδική, ιάσιμη ασθένεια, παρένθεση στην "ομαλότητα" ή, αντίθετα, βρίσκεται μόνιμα στην καρδιά της κοινωνικής ζωής αλλάζοντας μορφές».