Σχετικά με την πρόταση Οδηγίας για «τα δικαιώματα πνευματικής Ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά»
Σε
αντίθεση με όσα γράφονται το τελευταίο διάστημα σε αστικές εφημερίδες, η
ψηφοφορία στην πρόσφατη σύνοδο της Ολομέλειας της Ευρωβουλής για την
παραπάνω Οδηγία δεν αφορούσε την απόδοση των πνευματικών ή συγγενικών
δικαιωμάτων στους καλλιτέχνες δημιουργούς για τα διακινούμενα από το
διαδίκτυο έργα τους, αλλά το αν η επίμαχη Οδηγία θα συζητηθεί στην
Ολομέλεια της Ευρωβουλής ή αν θα παραπεμφθεί στα άλλα όργανα της ΕΕ
(Συμβούλιο και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) για να αποτελέσει αντικείμενο κρυφών
διαπραγματεύσεων «κεκλεισμένων των θυρών». Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ,
όπως είναι φυσικό και σύμφωνα με την πάγια τακτική της, καταψήφισε την
παράκαμψη της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου για τη συζήτηση και της
συγκεκριμένης πρότασης Οδηγίας. Ετσι, κάθε πολιτική δύναμη θα υποχρεωθεί
να πάρει ξεκάθαρη θέση τόσο σε επιμέρους ζητήματα, όσο και στο σύνολο
της προτεινόμενης ευρωενωσιακής νομοθεσίας.
Το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε τελικά να συζητήσει την εν λόγω πρόταση Οδηγίας σε Ολομέλειά του το φθινόπωρο. Δεν πρέπει βέβαια να υπάρχουν αυταπάτες ότι το Ευρωκοινοβούλιο - ως σημαιοφόρος της αντιλαϊκής, αντεργατικής πολιτικής - θα καταλήξει σε αποφάσεις οι οποίες θα προστατεύσουν το πλήθος των καλλιτεχνών δημιουργών που προωθούν τον αληθινό πολιτισμό απέναντι στα συμφέροντα των επιχειρηματικών κολοσσών της αποκαλούμενης από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις «πολιτιστικής βιομηχανίας». Ούτε ασφαλώς θα διαφυλάξουν τα δικαιώματα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων στην απόλαυση της πολιτιστικής δημιουργίας.
Σ' αυτήν τη σκληρή διαπάλη ανάμεσα στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μονοπώλια, προσπαθεί να ενσωματώσει στο «ευρωπαϊκό» στρατόπεδο πανεπιστημιακούς, γενικά εκπαιδευτικούς, ερευνητές, καλλιτέχνες - δημιουργούς, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Ετσι, με συγκεκριμένα άρθρα (3 - 6, 13 και 15) προβλέπει για τους πιο πάνω μία «εύλογη αποζημίωση» μεν, πάντα όμως ψίχουλα σε σχέση με τη μερίδα του λέοντος που καρπώνονται οι όμιλοι των μεγαλοεκδοτών και «παραγωγών» που εκμεταλλεύονται το καλλιτεχνικό και επιστημονικό έργο. Την ίδια στιγμή άλλωστε, με το άρθρο 11 θεσμοθετεί δικαιώματα στους εκδότες εντύπων, εντάσσοντας τα δικαιώματα αυτά στις περί πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων διατάξεις της Οδηγίας 2001/29ΕΚ, στις οποίες ήδη έχει εντάξει τους παραγωγούς μουσικών και οπτικοακουστικών έργων και τους καναλάρχες. Με το άρθρο 12 νομιμοποιεί τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων των συγγραφέων και δημοσιογράφων στους εκδότες. Να λοιπόν γιατί οι τελευταίοι μέσα από δημοσιεύματα στις εφημερίδες τους κόπτονται για τα δικαιώματα τάχα των καλλιτεχνών. Επιπλέον η διάταξη αυτή, παραχωρώντας πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα στους εκδότες αποτελεί κερκόπορτα που θα οδηγήσει όχι μόνο τους συγγραφείς και δημοσιογράφους, αλλά και τους δημιουργούς κάθε είδους τέχνης σε υποταγή στους μεγαλοεργοδότες τους. Την ίδια στιγμή θα αποτελέσει εργαλείο συσσώρευσης κεφαλαίων, αφού τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα είναι για τους καπιταλιστές ένα πολύ προσοδοφόρο εμπόρευμα. Μάλιστα, αν γίνει τέτοια μεταβίβαση, στην περίπτωση που το συγκεκριμένο έργο εντάσσεται στους περιορισμούς ή τις εξαιρέσεις που εισηγείται η Οδηγία, τότε προβλέπει τη χορήγηση εύλογης αποζημίωσης στον εκδότη από τον χρήστη. Ο συνδυασμός αυτών των διατάξεων υπονομεύει στην πράξη τα δικαιώματα των δημιουργών.
Εξίσου σημαντικό είναι και το άρθρο 14, που αναφέρεται στους κανόνες διαφάνειας προς τους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων. Το άρθρο δεν αποσαφηνίζει αν η υποχρέωση διαφάνειας αφορά τους Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ), τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών ή τους «παραγωγούς», εκδότες και γενικότερα εμπόρους των καλλιτεχνικών έργων. Επίσης δεν διευκρινίζει αν οι σχέσεις των δημιουργών με όλους αυτούς είναι σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Αυτή η ασάφεια στην πράξη θα λειτουργήσει σε βάρος των δημιουργών του καλλιτεχνικού έργου, αφού ο μόνος τρόπος να ελέγξουν το έργο τους είναι μέσα από τους ΟΣΔ που οι ίδιοι έχουν ιδρύσει και στους οποίους συμμετέχουν συλλογικά.
Με αφορμή τη συζήτηση για το άρθρο 13, καλλιτέχνες, συγγραφείς, άνθρωποι που εργάζονται στους τομείς των νέων τεχνολογιών και το διαδίκτυο ή τους ΟΣΔ, έχουν εμπλακεί σε μία διαμάχη με άξονα «ελευθερία ή έλεγχος στη διακίνηση των έργων στο διαδίκτυο». Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που υπάρχει εμπορική εκμετάλλευση έργων δημιουργών, ερμηνειών και εκτελέσεων, άμεση ή έμμεση, η χρήση των έργων δεν μπορεί να γίνεται χωρίς την άδεια από τους δικαιούχους και χωρίς να αμείβονται. Βέβαια, το γεγονός ότι η Οδηγία δεν προβλέπει ποινικές ρήτρες προς τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών και τους εμπόρους καθιστά μια σειρά διατάξεων ένα σκέτο ευχολόγιο. Εκείνο που χρειάζεται να διασφαλιστεί, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες της καπιταλιστικής αγοράς, είναι ότι η διακίνηση των έργων και η εντός ορίων απρόσκοπτη χρήση από χρήστες θα διεξάγονται χωρίς οικονομική και ηθική βλάβη των δημιουργών και των έργων. Είναι άλλο πράγμα αν ο καλλιτέχνης ή ο συγγραφέας θέλει και αφήνει ελεύθερο από δικαιώματα το έργο του. Εκείνος όμως που αντιμετωπίζει το διαδίκτυο ως μέσο διανομής του έργου του και ζει από αυτό, δεν μπορεί να μένει απροστάτευτος. Επίσης η χρήση αυτόματων φίλτρων βασισμένων σε αλγόριθμους για τον εντοπισμό διαδικτυακά διακινούμενων έργων είναι μέτρο επικίνδυνο, καθώς μπορεί να αποκλείσει τόσο έργα που ο δημιουργός ή ο ερμηνευτής τους επιθυμούν την ελεύθερη διάδοσή τους, όσο και τα απαλλαγμένα από πνευματικά δικαιώματα ή τα αποκαλούμενα «ορφανά» έργα, αυτά δηλαδή στα οποία δεν είναι γνωστός ο δημιουργός τους.
Το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε τελικά να συζητήσει την εν λόγω πρόταση Οδηγίας σε Ολομέλειά του το φθινόπωρο. Δεν πρέπει βέβαια να υπάρχουν αυταπάτες ότι το Ευρωκοινοβούλιο - ως σημαιοφόρος της αντιλαϊκής, αντεργατικής πολιτικής - θα καταλήξει σε αποφάσεις οι οποίες θα προστατεύσουν το πλήθος των καλλιτεχνών δημιουργών που προωθούν τον αληθινό πολιτισμό απέναντι στα συμφέροντα των επιχειρηματικών κολοσσών της αποκαλούμενης από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις «πολιτιστικής βιομηχανίας». Ούτε ασφαλώς θα διαφυλάξουν τα δικαιώματα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων στην απόλαυση της πολιτιστικής δημιουργίας.
Ευνοϊκότεροι όροι δραστηριότητας και κερδοφορίας για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια
Η
συγκεκριμένη Οδηγία, σύμφωνα με τους εισηγητές της, επιχειρεί να
πραγματοποιήσει ένα ακόμη βήμα στην εναρμόνιση του Δικαίου της ΕΕ για τα
πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς,
παίρνοντας υπόψη τις ψηφιακές και διασυνοριακές χρήσεις των
προστατευόμενων έργων. Στην ουσία όμως προσπαθεί να διαμορφώσει
ευνοϊκότερους όρους δραστηριότητας και κερδοφορίας για τα ευρωπαϊκά
μονοπώλια που εκμεταλλεύονται τους τομείς της έκδοσης εντύπων και
βιβλίων και παραγωγής οπτικοακουστικών και μουσικών έργων, στο πλαίσιο
του ανταγωνισμού τους με τα μονοπώλια - παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών
που ελέγχουν τη λειτουργία του διαδικτύου και τα οποία κατά κανόνα είναι
αμερικανικά.Σ' αυτήν τη σκληρή διαπάλη ανάμεσα στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μονοπώλια, προσπαθεί να ενσωματώσει στο «ευρωπαϊκό» στρατόπεδο πανεπιστημιακούς, γενικά εκπαιδευτικούς, ερευνητές, καλλιτέχνες - δημιουργούς, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Ετσι, με συγκεκριμένα άρθρα (3 - 6, 13 και 15) προβλέπει για τους πιο πάνω μία «εύλογη αποζημίωση» μεν, πάντα όμως ψίχουλα σε σχέση με τη μερίδα του λέοντος που καρπώνονται οι όμιλοι των μεγαλοεκδοτών και «παραγωγών» που εκμεταλλεύονται το καλλιτεχνικό και επιστημονικό έργο. Την ίδια στιγμή άλλωστε, με το άρθρο 11 θεσμοθετεί δικαιώματα στους εκδότες εντύπων, εντάσσοντας τα δικαιώματα αυτά στις περί πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων διατάξεις της Οδηγίας 2001/29ΕΚ, στις οποίες ήδη έχει εντάξει τους παραγωγούς μουσικών και οπτικοακουστικών έργων και τους καναλάρχες. Με το άρθρο 12 νομιμοποιεί τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων των συγγραφέων και δημοσιογράφων στους εκδότες. Να λοιπόν γιατί οι τελευταίοι μέσα από δημοσιεύματα στις εφημερίδες τους κόπτονται για τα δικαιώματα τάχα των καλλιτεχνών. Επιπλέον η διάταξη αυτή, παραχωρώντας πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα στους εκδότες αποτελεί κερκόπορτα που θα οδηγήσει όχι μόνο τους συγγραφείς και δημοσιογράφους, αλλά και τους δημιουργούς κάθε είδους τέχνης σε υποταγή στους μεγαλοεργοδότες τους. Την ίδια στιγμή θα αποτελέσει εργαλείο συσσώρευσης κεφαλαίων, αφού τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα είναι για τους καπιταλιστές ένα πολύ προσοδοφόρο εμπόρευμα. Μάλιστα, αν γίνει τέτοια μεταβίβαση, στην περίπτωση που το συγκεκριμένο έργο εντάσσεται στους περιορισμούς ή τις εξαιρέσεις που εισηγείται η Οδηγία, τότε προβλέπει τη χορήγηση εύλογης αποζημίωσης στον εκδότη από τον χρήστη. Ο συνδυασμός αυτών των διατάξεων υπονομεύει στην πράξη τα δικαιώματα των δημιουργών.
Εξίσου σημαντικό είναι και το άρθρο 14, που αναφέρεται στους κανόνες διαφάνειας προς τους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων. Το άρθρο δεν αποσαφηνίζει αν η υποχρέωση διαφάνειας αφορά τους Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ), τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών ή τους «παραγωγούς», εκδότες και γενικότερα εμπόρους των καλλιτεχνικών έργων. Επίσης δεν διευκρινίζει αν οι σχέσεις των δημιουργών με όλους αυτούς είναι σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Αυτή η ασάφεια στην πράξη θα λειτουργήσει σε βάρος των δημιουργών του καλλιτεχνικού έργου, αφού ο μόνος τρόπος να ελέγξουν το έργο τους είναι μέσα από τους ΟΣΔ που οι ίδιοι έχουν ιδρύσει και στους οποίους συμμετέχουν συλλογικά.
Με αφορμή τη συζήτηση για το άρθρο 13, καλλιτέχνες, συγγραφείς, άνθρωποι που εργάζονται στους τομείς των νέων τεχνολογιών και το διαδίκτυο ή τους ΟΣΔ, έχουν εμπλακεί σε μία διαμάχη με άξονα «ελευθερία ή έλεγχος στη διακίνηση των έργων στο διαδίκτυο». Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που υπάρχει εμπορική εκμετάλλευση έργων δημιουργών, ερμηνειών και εκτελέσεων, άμεση ή έμμεση, η χρήση των έργων δεν μπορεί να γίνεται χωρίς την άδεια από τους δικαιούχους και χωρίς να αμείβονται. Βέβαια, το γεγονός ότι η Οδηγία δεν προβλέπει ποινικές ρήτρες προς τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών και τους εμπόρους καθιστά μια σειρά διατάξεων ένα σκέτο ευχολόγιο. Εκείνο που χρειάζεται να διασφαλιστεί, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες της καπιταλιστικής αγοράς, είναι ότι η διακίνηση των έργων και η εντός ορίων απρόσκοπτη χρήση από χρήστες θα διεξάγονται χωρίς οικονομική και ηθική βλάβη των δημιουργών και των έργων. Είναι άλλο πράγμα αν ο καλλιτέχνης ή ο συγγραφέας θέλει και αφήνει ελεύθερο από δικαιώματα το έργο του. Εκείνος όμως που αντιμετωπίζει το διαδίκτυο ως μέσο διανομής του έργου του και ζει από αυτό, δεν μπορεί να μένει απροστάτευτος. Επίσης η χρήση αυτόματων φίλτρων βασισμένων σε αλγόριθμους για τον εντοπισμό διαδικτυακά διακινούμενων έργων είναι μέτρο επικίνδυνο, καθώς μπορεί να αποκλείσει τόσο έργα που ο δημιουργός ή ο ερμηνευτής τους επιθυμούν την ελεύθερη διάδοσή τους, όσο και τα απαλλαγμένα από πνευματικά δικαιώματα ή τα αποκαλούμενα «ορφανά» έργα, αυτά δηλαδή στα οποία δεν είναι γνωστός ο δημιουργός τους.
Οι δημιουργοί να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα
Παίρνοντας
υπόψη όλα τα παραπάνω, το ΚΚΕ στην επικείμενη συζήτηση στην Ολομέλεια
του Ευρωκοινοβουλίου θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των δημιουργών και
όσες διατάξεις δίνουν την παραμικρή ανάσα σε αυτούς, αποκαλύπτοντας την
ίδια στιγμή τη γενική γραμμή της Οδηγίας, η οποία ενισχύει τους μεγάλους
ομίλους που εκμεταλλεύονται με όλα τα μέσα τα έργα των καλλιτεχνών, τη
χρήση και αναπαραγωγή τους, βγάζοντας αμύθητα κέρδη. Στον σφοδρό
ανταγωνισμό ανάμεσα στους ομίλους εκμετάλλευσης καλλιτεχνικού έργου και
αυτούς των ψηφιακών πλατφορμών του διαδικτύου, με επίδικο την τελική
διαμόρφωσή της Οδηγίας, τόσο οι δημιουργοί όσο και οι χρήστες του
διαδικτύου δεν πρέπει να στοιχηθούν πίσω από το μέρος της μιας ή της
άλλης πλευράς, αλλά να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα.
Τμήμα Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ - Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου