Επιβεβαιώνουν τις ξένες επεμβάσεις στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας

ΑΡΧΕΙΑ ΦΟΡΕΪΝ ΟΦΙΣ

Επιβεβαιώνουν τις ξένες επεμβάσεις στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας

Ως είθισται, μετά την πάροδο τριακονταετίας, το Βρετανικό Φόρεϊν Οφις έδωσε προχτές στη δημοσιότητα μέρος των εμπιστευτικών του αρχείων για το έτος 1969. Ανάμεσα στους φακέλους συναντιούνται και αυτοί που αφορούν στην πολιτική κατάσταση της Ελλάδας, η οποία διάνυε τότε τον τρίτο χρόνο υπό δικτατορικό καθεστώς, αλλά και της Κύπρου.

Και αυτή τη φορά τα αρχεία που επιλέχτηκαν για δημοσίευση κρίνονται «ανώδυνα» σε σχέση με τα «καυτά» ντοκουμέντα της βρετανικής διπλωματίας που παραμένουν στο σκοτάδι. Ακόμη κι έτσι όμως επιβεβαιώνουν τις καταγγελίες για τον πραγματικό ρόλο που έπαιξαν την ταραγμένη εκείνη περίοδο στην Ελλάδα τόσο η Μ. Βρετανία όσο και οι ΗΠΑ, τις επεμβάσεις και την ανάμειξή τους στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Το τμήμα των αρχείων που αφορά την Ελλάδα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εκτιμήσεις Βρετανών αξιωματούχων για την πολιτική κατάσταση, το παρόν και το μέλλον της χούντας, την προώθηση των βρετανικών επιχειρηματικών συμφερόντων στη χώρα μας κ.ά. Οπως προκύπτει από τα εμπιστευτικά έγγραφα, οι σχέσεις της βρετανικής κυβέρνησης με τη δικτατορία διαμορφώνονταν έτσι ώστε να εξυπηρετούν τους βασικούς στόχους της πρώτης, την προώθηση δηλαδή των εμπορικών συμφερόντων της Βρετανίας στην Ελλάδα και την εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής επιρροής της στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, κυρίως στο θέμα της Κύπρου.

Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα της ετήσιας έκθεσης του τότε Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα, Μ. Στιούαρτ, για το 1969: «Η κυβέρνηση Παπαδόπουλου κινεί καλά την οικονομία. Η πολιτική του έχει ευνοήσει τις βρετανικές εισαγωγές. Οι Βρετανοί επιχειρηματίες πρέπει να επικεντρωθούν στην αγορά της Ελλάδας. Το βασικό πρόβλημα μεταξύ Βρετανίας και Ελλάδας είναι η δράση των Ελλήνων εξορίστων στο Λονδίνο...».

Σε ό,τι αφορά στην Κύπρο προκύπτει ότι από το 1970 η Τουρκία μιλούσε για εισβολή στην Κύπρο με το πρόσχημα ενός ενδεχομένου πραξικοπήματος από τη χούντα των Αθηνών.

Συγκεκριμένα - όπως αναφέρεται στα έγγραφα του Φόρεϊν Οφις - ο τότε Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών δήλωσε στον Αμερικανό πρέσβη στην Αγκυρα, ότι κυκλοφορούσαν φήμες για πραξικόπημα στην Κύπρο και ότι αν γινόταν κάτι τέτοιο, η Τουρκία θα επενέβαινε στρατιωτικά, επικαλούμενη δικαιώματά της που απέρρεαν από τη Συνθήκη Εγγύησης.

Η συνομιλία έγινε στις 19 Μάρτη 1970, τέσσερις ημέρες μετά τη δολοφονία του πρώην υπουργού Εσωτερικών Πολύκαρπου Γιωρκάτζη. Σύμφωνα με τα έγγραφα, η Χούντα των Αθηνών, τέσσερις μήνες μετά την απόπειρα δολοφονίας του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τη δολοφονία του Γιωρκάτζη, έκανε σκέψεις για παραμερισμό του Κυπρίου προέδρου.

Επιστολή ανώτερου Βρετανού διπλωμάτη στην Αθήνα αναφέρεται στη συνομιλία του με τον τότε Αμερικανό πρέσβη, ο οποίος είχε συναντηθεί εκείνες τις ημέρες με τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών Παναγιώτη Πιπινέλλη. Σε εκείνη τη συνάντηση γράφει ο Βρετανός διπλωμάτης, ο Ελληνας υπουργός μίλησε για την πιθανότητα αλλαγής της ελληνικής πολιτικής στο Κυπριακό. Ο Παναγιώτης Πιπινέλλης δεν είπε περισσότερα, αλλά ο Αμερικανός πρέσβης άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι αυτές μπορούσαν να πάρουν τη μορφή απευθείας επέμβασης, με στόχο ίσως τον παραμερισμό του Μακαρίου.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριπτε ανάμειξη Ελλήνων αξιωματικών στην εναντίον του απόπειρα, προφανώς για να μην ανοίξει μέτωπο με τη χούντα, σε αντίθεση με τον τότε πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη, που γνωστοποιούσε την άποψή του ότι πίσω από τη δολοφονία Γιωρκάτζη και την απόπειρα κατά του Μακαρίου, βρίσκονταν άνθρωποι της Χούντας.

Τα έγγραφα αναφέρονται και στο αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών στις 5 Ιούλη 1970, που έδωσαν στο ΑΚΕΛ ποσοστό 40%, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στην Αθήνα και την Ουάσιγκτον. Οπως αναφέρεται, έγιναν αλλεπάλληλες συσκέψεις στις δύο πρωτεύουσες για λήψη μέτρων εναντίον της Αριστεράς μέσω του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών, αλλά τα συγκεκριμένα έγγραφα δεν αποκαλύπτουν αν ελήφθησαν τελικές αποφάσεις επί του πρακτέου.

Αναφορικά με τις εκτιμήσεις για τη συνοχή του καθεστώτος της χούντας ο τότε Βρετανός πρέσβης Μάικλ Στιούαρτ σε πολλές εκθέσεις του προς το Φόρεϊν Οφις, αποκαλύπτει ότι, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του, οι περισσότερες έχουν πηγή τον Ε. Αβέρωφ, εκδηλώνονται τα πρώτα σοβαρά ρήγματα στη συνοχή της χούντας, με δύο βασικά φατρίες να διεκδικούν τον έλεγχο της εξουσίας. Η μία του Παπαδόπουλου με τους λεγόμενους μετριοπαθείς και η άλλη των σκληρών, με επικεφαλής τον Μακαρέζο. Η μεταξύ τους κρίση είχε φθάσει σε κάποια φάση σε τέτοιο κρίσιμο στάδιο, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Βρετανού πρέσβη, ώστε είχε προετοιμαστεί η ανατροπή του Παπαδόπουλου και η αντικατάστασή του από νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πατακό. Η κίνηση αυτή κατά του Παπαδόπουλου τελικά δεν υλοποιήθηκε με την παρέμβαση των Ιωαννίδη και Αγγελή υπέρ του Παπαδόπουλου, αλλά οι σκληροί υπό τον Μακαρέζο, γράφει στην αναφορά του ο Αγγλος πρέσβης, εξασφάλισαν δύο δεσμεύσεις από την πλευρά του ηγέτη της χούντας.

1. Να σταματήσει κάθε συζήτηση ή κίνηση για το θέμα της επιστροφής του βασιλιά Κωνσταντίνου.

2. Να αναβληθούν οι οποιεσδήποτε διαδικασίες για τη φιλελευθεροποίηση του στρατιωτικού καθεστώτος.

Ωστόσο οι Βρετανοί διπλωμάτες στην πρεσβεία τους στην Αθήνα παρά το γεγονός ότι διαπιστώνουν προβλήματα στα εσωτερικά της χούντας, εκτιμούν ότι ο δικτάτορας Παπαδόπουλος θα παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στην εξουσία.

Ενα πολυσέλιδο, εμπιστευτικό έγγραφο του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα προς το Φόρεϊν Οφις αναφέρεται και στο ρόλο του Αβέρωφ ως «γέφυρα» μεταξύ της χούντας και του πολιτικού κόσμου. Ο Αβέρωφ είχε διατυπώσει στο Βρετανό πρέσβη την εκτίμηση ότι δεν έβλεπε την περίπτωση επιστροφής στην εξουσία πολιτικών όπως ο Κ. Καραμανλής και ο ίδιος και ζητούσε οι δυτικές κυβερνήσεις να προσφέρουν υποστήριξη στο καθεστώς του Παπαδόπουλου για να μην έρθει στην εξουσία, άλλη πολύ χειρότερη κατάσταση.

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

30/12/2005

 -- Ανώδυνες αποκαλύψεις για το 1975

3/1/2004

 -- «Αστοχίες» για Πολυτεχνείο και χούντα Παπαδόπουλου...

3/1/2002

 -- Σταγόνα στον ωκεανό οι «αποκαλύψεις»

6/1/2001

 -- Και τα αρχεία του Φόρεϊν Οφις

4/1/2000

 -- Τα βρετανικά αρχεία για τη χούντα στην Ελλάδα