26 Φεβ 2012

Το σκανδιναβικό μοντέλο: Μύθοι και πραγματικότητα


Το σκανδιναβικό μοντέλο: Μύθοι και πραγματικότητα
Δανία - Κοπεγχάγη. Διαδηλώσεις ενάντια στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις
Μπορούμε εύλογα να ρωτήσουμε όλους αυτούς που εξακολουθούν να επιμένουν ότι το καπιταλιστικό σύστημα μπορεί να εξανθρωπιστεί με μια δικαιότερη διαχείριση: «Αφού, σύμφωνα με τα λόγια τους, το σκανδιναβικό μοντέλο είναι το καλύτερο σύστημα διαχείρισης και, μάλιστα, σήμερα με την εκδήλωση της κρίσης το προβάλλουν και σαν την ιδανική λύση, γιατί στις σκανδιναβικές χώρες οι εργαζόμενοι δε βγαίνουν να το υπερασπιστούν σήμερα, που οι κυβερνήσεις Δανίας και Σουηδίας αποξηλώνουν και τα τελευταία υπολείμματα αυτού του πολυδιαφημισμένου κράτους πρόνοιας;».
Εχουμε επανειλημμένα τονίσει ότι για τις λαϊκές μάζες, μέσα στις ιστορικές εξελίξεις,πρωταρχικό ρόλο παίζει το κοινωνικό είναι. Οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις και η σοσιαλδημοκρατική διακυβέρνηση γενικότερα, με τη στήριξη της καλούμενης ευρείας (οπορτουνιστικής) αριστεράς, έχοντας σημαία τον αντικομμουνισμό και δρώντας συνειδητά με σκοπό τη διάβρωση της συνείδησης της εργατικής τάξης και την πλήρη υποταγή της στο κλίμα της συναίνεσης και της υπακοής στα όρια του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος, κατόρθωσε, στο όνομα του κράτους πρόνοιας, να πετύχει το σταδιακό εκφυλισμό κάθε αξίας και κατάκτησης του εργατικού κινήματος. Για αντάλλαγμα, πρόσφερε ένα σχετικά καλύτερο βιοτικό επίπεδο για κάποια χρόνια, όσο δηλαδή υπήρχε η αντιπαράθεση με τις σοσιαλιστικές χώρες, και πείθοντας ότι, από τη μια, ο εργοδοτικός σοσιαλδημοκρατικός συνδικαλισμός και, από την άλλη, οι πολλές αρμόδιες διορισμένες και καλοπληρωμένες επιτροπές θα λύνουν τα ζητήματα. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι, αντί να μετέχουν στα κοινά και να απαιτούν οργανωμένα αυτά που δικαιούνται, θα απολαμβάνουν ελεύθερα την μπίρα τους, το πορνό, τις τηλεοπτικές αθλιότητες και ό,τι άλλη ασχολία ελεύθερου χρόνου χωρίς ταξικό περιεχόμενο τούς πάσαραν, στο όνομα της ελευθερίας που δεν έθιγε σε καμιά περίπτωση τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Σουηδία, διαδήλωση ενάντια στις περικοπές του επιδόματος ανεργίας
Associated Press
Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι σκανδιναβικές ήταν οι πρώτες χώρες, στις οποίες, ταυτόχρονα με την Αμερική και την Αγγλία, μπήκαν σε εφαρμογή, από τις αρχές του '80, οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, χωρίς αντιδράσεις από το λαϊκό παράγοντα.
Στη δεκαετία του '90, η πολιτική της κεντροαριστερής κυβέρνησης, που, εκτός των άλλων, έφερε τα πάνω - κάτω στο ασφαλιστικό σύστημα και στα συντάξιμα, έσπρωξε τους εργαζόμενους, αφού δεν υπήρχε άλλη επιλογή στα πλαίσια του αντικομμουνιστικού διπολικού συστήματος, να ψηφίσουν δεξιά κυβέρνηση που συνεργάστηκε και με το ακροδεξιό κόμμα (ποσοστό 15%), για να αποτελειώσουν το λεγόμενο σκανδιναβικό μοντέλο.
Το Φλεβάρη του 2009, με την ψήφιση της νέας τροπολογίας του φορολογικού συστήματος στη Δανία, που, με λίγα λόγια, περιορίζει κι άλλο τη φορολογία του μεγάλου κεφαλαίου και των υψηλόμισθων και φορτώνει όλα τα βάρη στα λαϊκά στρώματα, γκρεμίστηκε στην πράξη ό,τι είχε απομείνει από το σκανδιναβικό μοντέλο. Πλέον, στο όνομα του κράτους πρόνοιας, που επικαλούνται ακόμη τα κυβερνητικά στελέχη, έχουμε ένα απάνθρωπο και άδικο σύστημα που έχει περιορίσει στο ελάχιστο όλες τις κοινωνικές δαπάνες, παραδίδοντας τη διαχείρισή τους στο ιδιωτικό κεφάλαιο, που δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από αυτά που εφαρμόζουν αλλού οι λεγόμενες νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις. Οι εργαζόμενοι θα πληρώνουν για όλες τις υπηρεσίες, αυξάνονται πολύ τα τέλη για το περιβάλλον που μόλυναν οι πολυεθνικές, θα δουλεύουν όλοι περισσότερο και θα αμείβονται λιγότερο, παρόλο που σήμερα οι Δανοί εργαζόμενοι είναι αυτοί που δουλεύουν περισσότερο στις χώρες της ΕΕ, θα περιοριστεί κι άλλο η δυνατότητα των παιδιών από τα λαϊκά στρώματα στη μόρφωση, θα παραδοθεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο, μέσω της αναβαθμισμένης τοπικής αυτοδιοίκησης, η διαχείριση όσων υπηρεσιών έχουν μείνει στο Δημόσιο, με αποκορύφωμα τα κέντρα εύρεσης εργασίας.Το ιδιωτικό κεφάλαιο, δηλαδή, στη βάση της ανταποδοτικότητας, θα αποφασίζει τη διαχείριση των υψηλών εισφορών που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία και θα κρίνει αν δικαιούνται να πάρουν πίσω κάτι από αυτά. Ο κάθε εργαζόμενος πληρώνει σήμερα από 80 έως 100 ευρώ το μήνα στο ταμείο ανεργίας. Πρόκειται για προκλητική απόφαση, που σίγουρα θα προωθηθεί και σε άλλες χώρες.
Από πρόσφατη κινητοποίηση στη Δανία εργαζομένων στην Υγεία
Επειδή είναι απαραίτητος όρος για την αντεπίθεση το να συσσωρεύει το εργατικό κίνημα συστηματικά την πείρα του από όλα τα μέτωπα, κλείνοντας αυτόν τον επικήδειο του σκανδιναβικού μοντέλου, αφού στην πράξη καταργήθηκε οριστικά, θα ήταν χρήσιμο να συνοψίσουμε κάποιες σημαντικές εμπειρίες από την εφαρμογή του.
Σoσιαλδημοκρατικός αντικομμουνισμός
Ο πιο δημοφιλής σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Stauning, πριν γίνει πρωθυπουργός, υπερασπιζόταν τη λαϊκή κυριαρχία και το σοσιαλισμό. Μετά άλλαξε γνώμη και άρχισε να γίνεται αυστηρός σε όσους απειλούσαν τη δημοκρατία και υποστήριζαν την κοινή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Το 1939 υπέγραψε σύμφωνο μη επίθεσης με τον Χίτλερ, με βάση το οποίο τον επόμενο χρόνο, κατά επιθυμία των Γερμανών, συνέλαβε όλους τους βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος, και γενικά όσους εξέφραζαν απόψεις που μπορούσαν να χαλάσουν τις σχέσεις με τους ξένους (ναζί κατακτητές). Οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες κατέληξαν σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Αυτό, όμως, δεν ήταν αρκετό. Για να δείξει και αυτός το καλό πρόσωπο στους κατακτητές, 22 Ιούνη του 1941, προώθησε νόμο, με βάση τον οποίο απαγορεύτηκε η δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το ΚΚ, δήλωνε, ποτέ δεν φέρθηκε αξιοπρεπώς και ποτέ δεν είχε το δικαίωμα της νομιμότητας. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι οι ισχυρισμοί του ότι πολέμησε τους κομμουνιστές με τα ίδια μέσα όπως και τους ναζιστές (με τους οποίους είχε συμφωνία), γιατί και οι μεν και οι δε είχαν σαν πρότυπο τις πιο στυγνές δικτατορίες.
Και μετά τη λήξη του πολέμου, επειδή η Δανία, λόγω της παραπάνω συμφωνίας με τους ναζί, δεν είχε πάθει σοβαρές ζημιές στις υποδομές, χρησιμοποίησε όλη τη βοήθεια από το σχέδιο Μάρσαλ για αντικομμουνισμό. Τη βρώμικη δουλειά ανέλαβε η σοσιαλδημοκρατική Γενική Συνομοσπονδία Εργατών, τυπώνοντας εγχειρίδια ενάντια στον Στάλιν, και προπαγανδίζοντας στους εργαζόμενους την πολιτική της ταξικής συνεργασίας.
Παράλληλα, και σύμφωνα με βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Σουηδία, αποκαλύπτεται ότι, κατά τη διάρκεια του β` Παγκόσμιου Πολέμου, η σουηδέζικη κυβέρνηση συνασπισμού διέταξε να φτιαχτούν σε απομακρυσμένες περιοχές μέσα σε δάση 14 στρατόπεδα συγκέντρωσης, μέσα στα πλαίσια της πολιτικής της συναίνεσης απέναντι στο χιτλερικό ναζισμό.
Στα 14 αυτά στρατόπεδα, εκτοπίστηκαν χιλιάδες αντιναζιστές πρόσφυγες, χωρίς να μάθουν τους λόγους και για πόσο διάστημα θα βρίσκονταν εκεί. Οι περισσότεροι πρόσφυγες ήταν κομμουνιστές και άλλοι αντιστασιακοί, που είχαν έρθει από τη Νορβηγία και από τη Δανία.
Οι συγγραφείς του βιβλίου θεωρούν υπερβολικό το να θεωρούσε κανείς τους αντιστασιακούς πρόσφυγες απειλή για την ασφάλεια της Σουηδίας. Ηταν καθαρή πρόθεση της σουηδέζικης κυβέρνησης να δείξει το καλό πρόσωπο στη ναζιστική Γερμανία.
Ο υπεύθυνος της διοίκησης για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Σουηδία ήταν οσοσιαλδημοκράτης Tage Erlander, ο οποίος έγινε πρωθυπουργός από το 1946 έως το 1969. Στη βιογραφία του, που γράφτηκε αργότερα, δεν αναφέρει ούτε λέξη για την υπηρεσία του αυτή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το 1945 όλα τα ντοκουμέντα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αρχειοθετήθηκαν και κρατήθηκαν κλειστά για 50 χρόνια.
Τα παραπάνω είναι σοβαρά στοιχεία για τη γενικότερη εκτίμηση του ρόλου που έπαιξαν τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας σε κρίσιμες περιόδους.
Εργοδοτικός σοσιαλδημοκρατικός συνδικαλισμός
Αυτό το καρκίνωμα που ποδηγετεί ακόμη το συνδικαλιστικό κίνημα έχει πετύχει πάρα πολλά στο να οργανώσει την εργατική τάξη με στόχο την άμυνα και το φτιασίδωμα του καπιταλισμού. Προβάλλοντας σαν ιδανική λύση το σοσιαλδημοκρατικό σκανδιναβικό μοντέλο, οι εργαζόμενοι δεν έμαθαν ποτέ να διεκδικούν, δεν έμαθαν ποτέ ότι οι όποιες κατακτήσεις είχαν ήταν προσωρινές και πολύ κατώτερες των δυνατοτήτων που υπήρχαν. Στη Σουηδία μάλιστα, αυτόματα με την εγγραφή στο σωματείο, γράφεσαι και μέλος στη σοσιαλδημοκρατία.
Μεγάλη προσπάθεια καταβλήθηκε, για να απαξιωθεί η απεργία και να πεισθούν οι εργαζόμενοι ότι όλα λύνονται μέσα από τον κοινωνικό διάλογο. Επικεφαλής είναι οι Σκανδιναβοί εργατοπατέρες στη ΣΕΣ σήμερα, που προσπαθεί, σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, να βάλει φρένο στην ανασυγκρότηση του ταξικού κινήματος και περιορίζει τα αιτήματα με βάση την αντοχή της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Flexicurity/ Ευελφάλεια
Το πολυδιαφημισμένο αυτό μοντέλο αναπτύχθηκε στη Σουηδία αμέσως μετά τον πόλεμο. Συγκεντρωτικές διαπραγματεύσεις όρων εργασίας και ευκολία στις απολύσεις αποδείχτηκε ότι βοήθησαν τις επιχειρήσεις στο να αποφύγουν μεγάλες επενδύσεις για να μειώσουν το κόστος της εργατικής δύναμης. Το κράτος αναλάμβανε τον άνεργο. Το σύστημα αυτό στη δεκαετία του '60 αναπροσαρμόστηκε στη Δανία με το όνομα ενεργητική πολιτική στην αγορά εργασίας, βασιζόμενο στον κεϋνσιανισμό, όπου ο πληθωρισμός δε θεωρείται και μεγάλο πρόβλημα προκειμένου να θιχτεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ όμως, περιορίστηκαν οι δυνατότητες του κράτους να επεμβαίνει στην τόνωση της απασχόλησης, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος. Ετσι φτάσαμε στο αποτέλεσμα της επιθυμητής από το κεφάλαιο ευέλικτης αγοράς εργασίας, αλλά χωρίς κανείς να θέλει να αναλάβει τα βάρη των κοινωνικών παροχών και ιδιαίτερα της ενίσχυσης των ανέργων. Ετσι παρατηρούμε στην πράξη μεγάλη ευελιξία, δηλαδή απολύσεις χωρίς εμπόδια για τους εργοδότες (η Δανία είναι η χώρα με το πιο ευέλικτο δυναμικό και η χώρα όπου οι εργαζόμενοι αλλάζουν συνεχώς θέσεις εργασίας), αλλά στο δεύτερο μέρος του όρου, δηλαδή την ασφάλεια, έχουμε μια σταδιακή και συνεχώς επιταχυνόμενη αποξήλωση των κοινωνικών παροχών, με αποτέλεσμα την ευελιξία χωρίς ασφάλεια.
Εκπαίδευση
Συμπληρωματικό στοιχείο αυτής της ενεργητικής πολιτικής είναι η εκπαίδευση. Δηλαδή, συνεχής εκπαίδευση των απασχολούμενων για να είναι πιο αποδοτικοί και να ενσωματώνονται καλύτερα στα πλάνα των επιχειρήσεων, και εκπαίδευση των ανέργων για να βρίσκουν ευκολότερα εργασία. Ωραία λόγια, που δεν έχουν, όμως, βάση και αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ότι αυτό όλο το, τάχα, καλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό απολύεται κατά κύματα. Σήμερα στη Δανία έχουμε περίπου 400 απολύσεις τη μέρα.
Οπως έχουμε και τα στατιστικά στοιχεία από τη γενικότερη εκπαίδευση στη Δανία, που λένε τα παρακάτω:
-- 24% των νέων μένουν ανεκπαίδευτοι.
-- 41% των νέων που προέρχονται από λαϊκά στρώματα δεν τελειώνουν καμιά σχολή.
-- Τα παιδιά ακαδημαϊκών κερδίζουν 35% περισσότερο από τα παιδιά γονιών χωρίς μόρφωση.
-- 38% των νέων που αρχίζουν μια τεχνική εκπαίδευση δεν τελειώνουν ποτέ.
Πράσινη οικονομία/ Πράσινος κεϋνσιανισμός
Επειδή τελευταία γίνεται πολύς λόγος για επενδύσεις στην πράσινη οικονομία σαν λύση για να ξεπεραστούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και να δοθεί ώθηση στην οικονομία, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η Δανία είναι από τις χώρες που εδώ και πολλά χρόνια έχει κάνει επενδύσεις στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. Δεν είναι και καθόλου τυχαίο ότι τον ερχόμενο Δεκέμβρη θα γίνει στην Κοπεγχάγη παγκόσμια συνδιάσκεψη για το περιβάλλον. Πολλοί οικονομολόγοι μιλάνε για πράσινο κεϋνσιανισμό, ελπίζοντας ότι το κράτος, παίζοντας ρυθμιστικό ρόλο και εκμεταλλευόμενο την ευαισθησία των λαών για το ζήτημα, μπορεί να δώσει ώθηση στην οικονομία.
Παρ' όλα αυτά, η μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής ανεμόμυλων «Vestas», παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της χρονιάς στα μέσα του Φλεβάρη, που εμφανίζουν κέρδη πολλών δισεκατομμυρίων, ανακοίνωσε ταυτόχρονα και μαζικές απολύσεις. Οπως έκανε και μια απο τις μεγαλύτερες τράπεζες, η Νordea, που, σε αντίθεση με τις άλλες τράπεζες, εμφάνισε και αυτή κέρδη.
Δηλαδή, είτε κέρδη είτε ζημιές για τους καπιταλιστές, έχουμε απολύσεις εργαζομένων, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι οι κεντροδεξιές ή κεντροαριστερές κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από τη διαχειριστική μορφή που διαλέγουν να εξυπηρετήσουν την κερδοφορία του κεφαλαίου και τα κόμματα που τις απαρτίζουν, δεξιά, ακροδεξιά, κεντρώα, σοσιαλδημοκρατικά ή οπορτουνιστικά, στην κρίσιμη στιγμή, που η αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου αντιμετωπίζει δυσκολίες, μετατρέπονται σε αμείλικτους τιμωρούς της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων και δείχνουν τις ταξικές τους επιλογές.
Μοντέλο για το κεφάλαιο
Το σκανδιναβικό, όπως και οποιοδήποτε άλλο μοντέλο διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος εφαρμόστηκε για όσο διάστημα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα του κεφαλαίου στην περιοχή. Και οι όποιες κατακτήσεις των εργαζομένων ήταν πάντα κατώτερες των σύγχρονων αναγκών και είχαν προσωρινή ισχύ. Με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, μπήκαμε σε μια νέα φάση αντιλαϊκής εξίσωσης, σε ένα ευρωενωσιακό μοντέλο, που, για να κάνει το ευρωενωσιακό κεφάλαιο ανταγωνίσιμο με αυτά από άλλες ηπείρους, απαιτεί ακόμη πιο μεγάλες και αιματηρές θυσίες από τους εργαζόμενους και είναι πολύ επικίνδυνο.
Το άγριο και απάνθρωπο πρόσωπό του αποκαλύπτεται σήμερα με την εκδήλωση της κρίσης. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, βλέπουμε την ίδια πολιτική και πάνω απ' όλα βλέπουμε ξεκάθαρα την ενιαία στρατηγική των καπιταλιστών ενάντια στους εργαζόμενους.
Στη Σκανδιναβία, όμως, με δεδομένη και την κατάσταση στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα (σοσιαλδημοκρατικά συνδικάτα, μη ύπαρξη για την ώρα ταξικού πόλου), και με αδύναμο κομμουνιστικό κίνημα, οι εργαζόμενοι δυσκολεύονται να οργανωθούν ταξικά και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης με ένα κίνημα που να εναντιώνεται στο κεφάλαιο, το οποίο φαίνεται να αποκομίζει τεράστια κέρδη από αυτήν την κατάσταση.
Τα κόμματα του κεφαλαίου, αλλά και τα διάφορα οπορτουνιστικά κόμματα, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο προσπαθούν να ωραιοποιήσουν αυτήν την αποκρουστική κατάσταση για τα λαϊκά στρώματα, δεν πρέπει να μείνουν ατιμώρητα από τους εργαζόμενους.
Τα στελέχη του ΣΥΝ ή του ΠΑΣΟΚ σπέρνουν σκόπιμα συγχύσεις, υποστηρίζοντας ως λύση το σκανδιναβικό μοντέλο ή οποιοδήποτε άλλο μοντέλο ξεπερασμένο στην πράξη, αδύνατο να εφαρμοστεί σήμερα με τις νέες συνθήκες της απελευθερωμένης αγοράς, θέλοντας να φορτώσουν όλες τις ευθύνες για την κρίση στο νεοφιλελευθερισμό. Οι αιτίες της κρίσης βρίσκονται στον ίδιο τον καπιταλισμό, η κρίση είναι συνυφασμένη μαζί του, αφού η παραγωγή είναι κοινωνική και η ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της καπιταλιστική. Και αυτό, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε πολιτική διαχείρισής του. Με όλες, βεβαίως, τις συνέπειες που πλήττουν τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα στην πόλη και την ύπαιθρο.
Το βλέπουμε, το ζούμε και το πληρώνουμε καθημερινά.
Το 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΚΚΕ έχει επεξεργαστεί λεπτομερώς όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες για τη ΛΑΪΚΗ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ.
Χρέος του καθένα μας είναι η εκλαΐκευσή τους και η υπομονετική και αγωνιστική προσπάθεια με όλες τις θυσίες που απαιτούνται, για την εφαρμογή τους στην πράξη, όπως είναι χρέος και των περισσότερων κομμουνιστικών κομμάτων άλλων χωρών, που ακόμη το σκέφτονται, να αναλογιστούν τις ευθύνες τους απέναντι στην εργατική τάξη της χώρας τους και να προσανατολίσουν άμεσα τη δράση τους, με βάση τα καθήκοντα που απαιτεί Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ.

Πάνος ΑΠΕΡΓΗΣ
Δανία


ByΦιλιππος Ανθης στις

1 σχόλιο:

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ