ΣΥΡΙΑ Διαπραγματεύσεις με το πρόσχημα των χημικών όπλων και οι στρατοί σε επιφυλακή

ΣΥΡΙΑ

Διαπραγματεύσεις με το πρόσχημα των χημικών όπλων και οι στρατοί σε επιφυλακή

Το διπλωματικό παζάρι στον ΟΗΕ αποδεικνύει και δεν αναιρεί την ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών

Από τις διαπραγματεύσεις των ιμπεριαλιστών Ρωσίας και ΗΠΑ στη Γενεύη

Παρά το γεγονός ότι τη βδομάδα που πέρασε κυριάρχησε το διπλωματικό «παζάρι» ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία σχετικά με το σχέδιο να τεθούν υπό διεθνή έλεγχο τα χημικά όπλα της Συρίας και να φαίνεται να «παγώνει» προσωρινά η προετοιμαζόμενη ιμπεριαλιστική στρατιωτική επίθεση στην Συρία, οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί είναι φανερό ότι θα ενταθούν. Oπως φαίνεται, η συναίνεση για το «παζάρι» των διαπραγματεύσεων συμφωνήθηκε μετά την πρόσφατη συνάντηση των προέδρων των δύο χωρών ΗΠΑ και Ρωσίας στην Πετρούπολη στην σύνοδο των 20 πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών (G20).

Οι υπουργοί Εξωτερικών Ρωσίας και ΗΠΑ γρήγορα κανόνισαν συνάντηση, παρά την πρόσφατη ανταλλαγή σκληρών εκφράσεων περί «ψευτών», «απερίσκεπτων που απειλούν την ειρήνη» και «δυνάμεων που μπλοκάρουν τη λειτουργία του ΟΗΕ». Η προσφυγή στις διπλωματικές διαβουλεύσεις αποδεικνύει περίτρανα ότι οι σχέσεις μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων εναλλάσσονται από το «κρύο στη ζέστη» και από τις αντεγκλήσεις στη «συνεργασία», προκειμένου να διαφυλαχθούν εκατέρωθεν συμφέροντα.

Πιο συγκεκριμένα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι αξιοποίησε μια βολική δημοσιογραφική ερώτηση για να εκτιμήσει ότι ένας τρόπος να αποφευχθεί η στρατιωτική επέμβαση στη Συρία είναι να γνωστοποιηθεί και καταστραφεί το χημικό της οπλοστάσιο. Λίγες ώρες μετά την, αρχικώς παρουσιαζόμενη ως «γκάφα» του Κέρι, ο οποίος βρισκόταν σε περιοδεία για την εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης διεθνούς στήριξης σε μια στρατιωτική αεροπορική επέμβαση κατά της Συρίας, ο Ρώσος ομόλογός του, Σεργκέι Λαβρόφ, αιφνιδιάζει με την παρουσίαση πρότασης για συριακό χημικό αφοπλισμό.

Η πρόταση αποκτά γρήγορα ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα από το γεγονός ότι γίνεται ενώ στην Μόσχα βρίσκεται ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών για συνομιλίες με τη ρωσική διπλωματία, και επιβεβαιώνει την ισχύ της πρότασης και τις συριακές προθέσεις. Παράλληλα, οι εκδοχές περί «γκάφας» του Κέρι αρχίζουν να αποσύρονται από το προσκήνιο, καθώς διαρροές εκατέρωθεν διατείνονται ότι η προοπτική μιας τέτοιας διπλωματικής προσπάθειας συζητήθηκε μεταξύ Πούτιν και Ομπάμα.

Εκτοτε, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα, στο προγραμματισμένο διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό την Τρίτη το βράδυ, επανέλαβε ότι είναι βέβαιος για την ενοχή της συριακής ηγεσίας ως προς την επίθεση με χημικά όπλα της 21ης Αυγούστου, και για την αναγκαιότητα να υπάρξει «σθεναρή» απάντηση σε αυτό. Αδραξε, όμως, τη ρωσική «πρόταση» ως ευκαιρία να αποφύγει, έστω και προσωρινά, μια σκληρή μάχη στο Κογκρέσο, που φαινόταν να χάνει, αλλά και μιαακόμη πιο σκληρή μάχη με την αμερικανική κοινή γνώμη, την οποία χάνει ακόμη πιο ηχηρά. Ετσι, εκτίμησε ότι θα πρέπει να δοθεί χρόνος στη διπλωματία, ζητώντας ν' αναβληθεί η διαδικασία ψηφοφοριών στο Κογκρέσο για την εξαπόλυση αεροπορικών επιδρομών, αν και συμπλήρωσε ότι «η διπλωματική ευκαιρία επιτεύχθηκε λόγω των στρατιωτικών πιέσεων».

Δύο 24ωρα αργότερα, την Πέμπτη οι Τζον Κέρι και Σεργκέι Λαβρόφ βρίσκονταν στη Γενεύη στα γραφεία του ΟΗΕ, συνοδευόμενοι από πολυπληθείς αντιπροσωπείες εμπειρογνωμόνων, για να απεργαστούν, όσο γίνεται από κοινού, το πλαίσιο των διαδικασιών του συριακού χημικού αφοπλισμού. Οι συνομιλίες χαρακτηρίστηκαν εκατέρωθεν «εποικοδομητικές» και ελπιδοφόρες παρά τις διαφωνίες.

Στη διαδικασία το νέο πεδίο διαγκωνισμών

Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες, η Μόσχα έχει προτείνει ένα πλαίσιο τεσσάρων σημείων: υπογραφή εκ μέρους της Δαμασκού της Συνθήκης για τη Μη Παραγωγή και Μη Χρήση των Χημικών Οπλων, γνωστοποίηση των ποσοτήτων και των αποθηκευτικών σημείων, πραγματοποίηση επιθεωρήσεων από εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, που στη συνέχεια, θα προτείνουν τα βήματα που πρέπει ν' ακολουθηθούν. Η συριακή ηγεσίααπέστειλε, ήδη, επίσημα έγγραφα στον ΟΗΕ προκειμένου να ενταχθεί στη Συνθήκη για τα Χημικά Οπλα και η αρμόδια υπηρεσία δήλωνε ότι αναμένει μερικές ακόμη διευκρινίσεις από τη Δαμασκό.

Από εκεί και πέρα, όμως, αρχίζει το σκληρό «παζάρι». Η Μόσχα κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να συναινέσει σε καμία απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που θα υπάγεται στο άρθρο 7 του Καταστατικού του ΟΗΕ, δηλαδή θα προβλέπει αυτόματη ανάληψη δράσης (συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής επέμβασης) σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της ενδιαφερόμενης χώρας. Επίσης, εξέφρασε σαφή διαφωνία ως προς τη διατύπωση κατηγοριών σε βάρος της συριακής ηγεσίας για τη χρήση χημικών, καθώς, όπως έχει πει και δημόσια ο Ρώσος πρόεδρος, η Μόσχα θεωρεί ότι πίσω από τη συγκεκριμένη επίθεση με χημικά βρίσκονται οι αντικαθεστωτικοί.

Οι ΗΠΑ, και οι «σύμμαχοί» τους, ζητούν επίμονα, διά του Κέρι, μια «σύντομη, σαφή και αξιόπιστη διαδικασία», η οποία θα μπορεί να επαληθευτεί ανά πάσα στιγμή. Γι' αυτό και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών διαφώνησε με την πρόταση του προέδρου Ασαντ ν' ακολουθηθεί, λίγο πολύ, η προβλεπόμενη από τη Συνθήκη για τη Μη Παραγωγή και Χρήση χημικών όπλων, διαδικασία: δηλαδή να δηλωθεί το συριακό χημικό οπλοστάσιο στον ΟΗΕ 30 ημέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης από τη Δαμασκό και στη συνέχεια να ακολουθήσει η διαδικασία με τους επιθεωρητές. Η Ρωσία επίσης επέμεινε στο ν' ακολουθηθεί, χωρίς βιασύνες, η προβλεπόμενη διαδικασία.

Μέσα σε όλα αυτά και ο ΟΗΕ ζητά περισσότερες λεπτομέρειες και πληροφορίες από τη Συρία για να συμπεριληφθεί στη Συνθήκη για τα χημικά όπλα ενώ θέμα ημερών είναι η δημοσιοποίηση της έκθεσης των επιθεωρητών του.

Το παρασκήνιο

Είναι προφανές ότι πίσω από την αλλαγή σκηνικού των τελευταίων ημερών, δεν κρύβεται κανένας «ξαφνικός έρωτας», ούτε της ρωσικής ούτε της αμερικανικής ηγεσίας με το συριακό λαό ή τους υπόλοιπους λαούς της περιοχής. Βρίσκονται όμως τα συγκρουόμενα ή παράλληλα, ανάλογα με την περίσταση, συμφέροντά τους.

Εξαρχής, η ρωσική ηγεσία στάθηκε στο πλευρό της ηγεσίας Ασαντ και εμπόδισε, με το βέτο του μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας μαζί με την Κίνα, την οποιαδήποτε σκληρή απόφαση σε βάρος της Δαμασκού. Τα ρωσικά συμφέροντα στην περιοχή ξεπερνούν κατά πολύ την ύπαρξη της μοναδικής ρωσικής ναυτικής βάσης στη Μεσόγειο στη Συρία. Σχετίζονται με τις ενεργειακές πηγές και τους δρόμους ενέργειας που διασχίζουν την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής καθιστώντας την «μήλον της Εριδας» μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που θέλουν να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο επί του, ενεργειακά και γεωπολιτικά, στρατηγικής σημασίας τμήματος του πλανήτη, η κάθε μία για λογαριασμό της για να αποδυναμώσουν όσους θεωρούν επίδοξους ανταγωνιστές.

Για τους ίδιους περίπου λόγους, η Ουάσινγκτον στάθηκε, εξαρχής, στο πλευρό των αντικαθεστωτικών. Οι ΗΠΑ, διά μέσου τρίτων χωρών (όπως είναι οι πετρελαιομοναρχίες της περιοχής) τους ενίσχυσαν ποικιλοτρόπως, χρηματικά, διπλωματικά και εξοπλιστικά. Οπως φαίνεται, όμως, σήμερα δεν έχουν υπό τον πλήρη έλεγχό τους, όπως ούτε άλλες δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, το κατακερματισμένο συνονθύλευμα των αντικαθεστωτικών, με ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις μισθοφόρων να δρουν πλήρως εξοπλισμένες και παντελώς ανεξέλεγκτες, ή τουλάχιστον έχοντας αμεσότερη σχέση με τους «ενδιάμεσους» (πετρελαιομοναρχίες και Τουρκία), παρά με την Ουάσιγκτον.

Το γεγονός αυτό επηρεάζει τους όποιους σχεδιασμούς του αμερικανικού ιμπεριαλισμού αφού δεν μπορεί, μετά βεβαιότητας, να ελέγξει την, μετά Ασαντ, επόμενη μέρα. Πόσο μάλλον που αυτή, αν συνοδεύεται από αλλαγή συνόρων, πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις σε σειρά εύθραυστων χωρών. Ταυτόχρονα, τόσο η αμερικανική διπλωματία, όσο πολύ περισσότερο ο αμερικανικός στρατός δε διαπνέονταν από μεγάλη προθυμία ανάληψης άμεσης στρατιωτικής δράσης κατά της Συρίας, όπως έγινε σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. Λιβύη, Ιράκ, Αφγανιστάν) αναγνωρίζοντας τις σοβαρότατες συνέπειες και επιπλοκές που θα προέκυπταν καθώς και το πιθανότατο ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να βρεθούν μπλεγμένες σε ένα βάλτο πολύ χειρότερο από το Αφγανιστάν έχοντας, ταυτόχρονα, έρθει σε πραγματική ρήξη και με ορισμένες άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις για το συριακό χημικό αφοπλισμό έχουν απομακρύνει οριστικά το ενδεχόμενο γενικευμένης στρατιωτικής σύρραξης. Αυτό δείχνει τόσο η αυξανόμενη συγκέντρωση πολεμικών πλοίων στην ανατολική Μεσόγειο (με δύο τελευταία ρωσικά να περνούν το Βόσπορο ενώ εξελίσσονται οι συζητήσεις στη Γενεύη). Επίσης, το επιβεβαιώνει η πληροφορία ότι έφτασαν τα πρώτα φορτία όπλων που οι ΗΠΑ αποστέλλουν άμεσα στους αντικαθεστωτικούς, δηλώνοντας με τον πιο χτυπητό τρόπο ότι συνεχίζει την ιμπεριαλιστική επέμβαση που ξεκίνησε πριν δυο χρόνια με αιχμή του δόρατος τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις, για την αντικατάσταση του αστικού καθεστώτος του Ασαντ με ένα άλλο πιο βολικό στα συμφέροντά τους, όπως το έκανε και στη Βόρεια Αφρική με τη λεγόμενη «Αραβική Ανοιξη».

Ελένη Μαυρούλη