24 Αυγ 2015

Το αριστερό μνημόνιο και το τέλος των ψευδαισθήσεων

Το αριστερό μνημόνιο και το τέλος των ψευδαισθήσεων


left mnimonio
Γράφει, ο Βαγγέλης Ζέρβας –
1. Κάποια Μέτρα…..
Το βράδυ της 13ης Αυγούστου μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κάλεσε αιφνιδιαστικά συνεδρίαση στην βουλή. Ακολούθησε μία συνεδρίαση παρωδία (1) και μέχρι το πρωί-με ορισμένους απο τους εθνοπατέρες να κοιμούνται πάνω στα έδρανα περιμένοντας την ψηφοφορία- το νέο μνημόνιο της αριστεράς είχε πάρει την έγκριση 222 βουλευτών μαζί με την ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι. Λίγες μέρες αργότερα, ο πρωθυπουργός προκήρυξε-σε συντονισμό και συννενόηση με την Ε.Ε- και εκλογές εξπρές (για να μην προλάβει να καταλάβει ο κόσμος τι έχει κάνει). Έτσι μπήκε και το τυπικό-γιατί το πραγματικό είχε ξεκαθαρίσει πολύ πρίν- τέλος των ψευδαισθήσεων όχι πια μόνο για τα παραδοσιακά αστικά κόμματα αλλά ιδιαίτερα για την αριστερή εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας που ζήσαμε ως κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες (μαζί με τους δεξιούς συμμάχους της).
Τις τελευταίες εβδομάδες, απο την ψήφιση των προαπαιτουμένων και μετά, πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησαν να συγκρίνουν τα μέτρα με την παρουσία της κυβέρνησης της αριστεράς η οποία δεν θα έπρεπε να πέσει επειδή αναγκάστηκε να εφαρμόσει “κάποια μέτρα” (2). Ήδη σε ευρύτερα στρώματα εργαζομένων επιχειρείται να καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι ναι μεν έχουμε μνημόνιο, αλλά είναι διαφορετικό, λίγο έως πολύ καλύτερο απο τα προηγούμενα η το καλύτερο που μπορούμε να έχουμε (λόγω της …..σκληρής διαπραγμάτευσης και της μη ύπαρξης εναλλακτικής) και ότι στο μέλλον η αριστερά είναι εγγύηση για την…δίκαιη εφαρμογή του. Η ερμηνεία και θέση για το πακέτο των αντεργατικών μέτρων της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας (που μετατράπηκε τώρα σε δεξιά) είναι λοιπόν σημαντική για την αποκάλυψη της χυδαίας προπαγάνδας του ΣΥΡΙΖΑ στην εργατική τάξη και τα λαικά στρώματα. Και μπορεί να δείξει πολλά και για τα γενικότερα σχέδια που ετοιμάζονται.
2. Αριστερό μνημόνιο: Το πιο όμορφο μνημόνιο που έζησε μέχρι τώρα η Ε.Ε και η Ελληνική αστική τάξη.

Το μνημόνιο αποτελεί-χωρίς καμία υπερβολή-μια πραγματική καταιγίδα αντεργατικών μέτρων, μια χωρίς όρια επίθεση στην εργατική τάξη και τα μικροαστικά στρώματα που παραπαίουν ήδη απο τα προηγούμενα μνημόνια, που καλύπτει κυριολεκτικά κάθε πλευρά της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Ταυτόχρονα, όπως αναφέρει ξεκάθαρα το κείμενο του (4), αποτελεί μια δικαίωση όλων των μνημονίων και των πολιτικών που ασκήθηκαν τα τελευταία χρόνια: “Για τη διόρθωση των ακραίων ανισορροπιών στα δημόσια οικονομικά κατά τα τελευταία χρόνια, απαιτήθηκε μια άνευ προηγουμένου προσαρμογή και θυσίες από την Ελλάδα και τους πολίτες της. Τα δημόσια ελλείμματα έχουν μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με την προ κρίσης περίοδο” (σελ 87). Και αυτό γίνεται όχι μόνο για συμβολικούς λόγους (διαβεβαιώσεις προς τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς τύπου Ε.Ε-ΔΝΤ αλλά και πρός το εσωτερικό) αλλά γιατί η ίδια η συμφωνία είναι στην πραγματικότητα το τελευταίο (μέχρι τώρα) στάδιο μιάς ενιαίας πορείας στην οποία εντάχθηκαν όλα τα αστικά κόμματα, δεξιά και αριστερά (με τους νεοναζί να μένουν σαν εφεδρεία, αφού το εγχείρημα για αναβάθμιση και ένταξη τους απέτυχε το 2013). Για αυτό εξάλλου είναι κατοχύρωση και συμπλήρωμα των δύο προηγούμενων, που θα καλύψει και όσα μέτρα δεν καλύφθηκαν στο παρελθόν-πέρα απο τα νέα μέτρα που φέρνει-. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αγορά εργασίας: “Οι αλλαγές στις πολιτικές για την αγορά εργασίας δεν θα πρέπει να συνεπάγονται την επιστροφή σε παλαιότερα πλαίσια πολιτικής, ασύμβατα με τους στόχους της προώθησης μιας βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης” (σελ 98).
Το μνημόνιο προβλέπει ποσά ύψους….. 2,65 δις ευρώ το χρόνο απο τον ΕΝΦΙΑ και μάλιστα με ρήτρα ότι τα ποσά δεν θα κατέβουν ακόμα και αν αλλάξουν οι αντικειμενικές αξίες!. Μειώνεται το ακατάσχετο όριο μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων απο τα 1500 στα 1000 ευρώ. Και επιπλέον απο τα 1000 στα 1500 ευρώ επιτρέπεται η κατάσχεση όλων των παραπάνω σε ποσοστό 50%, ενώ πάνω απο τα 1500 σε ποσοστό 100%. Μειώνεται και το ακατάσχετο όριο για τις καταθέσεις στα 1250 ευρώ για κάθε φυσικό πρόσωπο. Αυξάνεται και μονιμοποιείται η εισφορά αλληλεγύης αφού ενσωματώνεται στο φόρο εισοδήματος. Αυξάνεται το επιτόκιο απο 3% σε 5% για την ρύθμιση μέχρι 100 δόσεις για τις οφειλές πρός την εφορία ύψους πάνω απο 5.000 ευρώ αλλά και για τα μικρότερα ποσά μπαίνουν προυποθέσεις. Κόβεται κατά 50% η κρατική δαπάνη για το επίδομα θέρμανσης, μέτρο το οποίο θα ισχύσει άμεσα για τον χειμώνα του 2015. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η κατάργηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου απο 1/1/2017, η θέσπιση δυνατότητας φορολογικών ελένγχων ακόμα και σε σπίτια των φορολογούμενων και η κατάργηση της έκπτωσης 2% για την εφάπαξ εξόφληση του φόρου εισοδήματος (4).
Μαζί με όλα τα παραπάνω έχει ξεκινήσει ήδη (απο την ψήφιση των προαπαιτούμενων) καταιγίδα ανατιμήσεων που θα πέσουν όλες πάνω στην εργατική τάξη και τους αυτοαπασχολούμενους: Πρόκειται για ένα ποσό της τάξης των 2,4 δίσ ευρώ σε ετήσια βάση. Η κυβέρνηση αύξησε απο 13% σε 23% τον ΦΠΑ για όλα τα μεταποιημένα, συσκευασμένα και κονσερβοποιημένα είδη διατροφής για όλα τα έτοιμα γεύματα και τα λοιπά είδη που σερβίρονται απο τα καταστήματα μαζικής εστίασης, για τα μη βασικά νωπά τρόφιμα, για τα εισητήρια μαζικής μεταφοράς, τα κόμιστρα των ταξί, τα εισιτήρια των κινηματογράφων (και σε πολλές άλλες υπηρεσίες).
Δεν είναι όμως μόνο η φοροληστεία στην οποία θα επιδοθεί ξανά ο κρατικός μηχανισμός, που σε συνδυασμό με τις ανατιμήσεις και θα τσακίσει τα ήδη μειωμένα και πενιχρά εισοδήματα της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων αλλά και μεγάλου μέρους των μικροαστικών στρωμάτων. Το αριστερό μνημόνιο αναβαθμίζει όλα τα αντεργατικά μέτρα που πάρθηκαν μέχρι τώρα για την εργατική τάξη, δηλαδή τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα που ζούν απο την πώληση της εργασίας τους. Καταργείται ακόμα και η τρίμηνη μετενέργεια της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που η κυβέρνηση είχε ψηφίσει αρχές ιούλη, κατοχυρώνεται η σημερινή ζούγκλα της αγοράς εργασίας (με τις δεσμεύσεις για μή επιστροφή σε παλαιότερες πολιτικές πυυ αναφέρθηκαν πριν) και όσα δεν πρόλαβε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ να ολοκληρώσει (ομαδικές απολύσεις, διάλυση του συνδικαλιστικού κινήματος-νέος συνδικαλιστικός νόμος) επανέρχονται: ”Έως τον Οκτώβριο του 2015 η κυβέρνηση θα δρομολογήσει διαδικασία διαβούλευσης με επικεφαλής μια ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων με σκοπό την επανεξέταση ορισμένων υφιστάμενων πλαισίων της αγοράς εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ομαδικών απολύσεων, της συλλογικής δράσης και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων πρακτικών σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο” (σελ98).Όσο για τους μισθωτούς του δημοσίου, η κυβέρνηση ουσιαστικά δεσμεύεται με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα (απο 1/1/2016) για μειώσεις μισθών στο δημόσιο τομέα μέσω του νέου μισθολογίου οπού ρητά δηλώνεται ότι ο σκοπός είναι μείωση του κόστους σε σχέση με το ΑΕΠ μέχρι το 2019 (5).
Η επίθεση στο εργατικό κίνημα ολοκληρώνεται με την διάλυση του ασφαλιστικού συστήματος. Αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με στόχο αυτά να φθάσουν στα 62, με 40 χρόνια εργασίας, ή στα 67, με τουλάχιστον 15 χρόνια εργασίας. Η αύξηση-που πρακτικά σημαίνει ότι η συντάξεις εκμηδενίζονται (αφού στις σημερινές συνθήκες τα 40 χρόνια εργασίας και δουλειά μέχρι τα 67 είναι άπιαστα για την συντριπτική πλειοψηφία)- πρακτικά θα ισχύσει για όσους δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως τις 30 Ιούνη 2015. Απο το καλοκαίρι του 2015 θα ξεκινήσει μια μεταβατική περίοδος, ώστε όπου υπάρχουν όρια ηλικίας κατώτερα απο τον προαναφερόμενο στόχο των 67 και 62 ετών, να αυξηθούν σταδιακά και να φθάσουν σε αυτόν μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια.Η κλιμακωτή αύξηση απο έξι μήνες το έτος σχεδιάζεται να φθάσει έως και τους 18. Πρακτικά δηλαδή τα όρια ηλικίας αυξάνονται κατά πέντε και επτά χρόνια για χιλιάδες ασφαλισμένους (σελ 92-93).
Ταυτόχρονα θεσπίζεται η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείματος η ισοδύναμων μέτρων, τα οποία θα οδηγήσουν σε παραπέρα μείωση των επικουρικών συντάξεων μαζί με την ενοποιήση των ταμείων υπό την ομπρέλα του ΙΚΑ, δηλαδή σύνταξη πείνας για όλους και κλοπή των εισφορών που πλήρωναν οι εργαζόμενοι τόσα χρόνια. Ήδη ο υφυρπουγός εργασίας Π.Χαικάλης τακτοποιήσε εκρεμμότητες, ενεργοποιώντας με εγκύκλιο την περικοπή των κατώτερων συντάξεων στα 392,7 ευρώ αντί των 486 ευρώ (6) και δικαιολογήθηκε με το εκπληκτικό επιχείρημα ότι αυτός απλά υπέγραψε την εγκύκλιο ενώ ο νόμος ήταν των προηγούμενων!. Όσο για το ΕΚΑΣ, που ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση προσπάθησαν να ισχυριστούν ότι το προστάτεψαν, το κείμενο λέει: “σταδιακή κατάργηση του επιδόματος αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ) για όλους τους συνταξιούχους ως τα τέλη του Δεκεμβρίου του 2019, αρχίζοντας με το ανώτερο 20% των δικαιούχων το Μάρτιο του 2016” (σελ 93)

Ούτε βέβαια θα μπορούσαν να μείνουν αλώβητες οι κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες: Το μνημόνιο αναφέρει ρητά ότι έως τον επόμενο Οκτώβρη θα αποφασιστεί αν θα γίνει η επαναφορά του εισητηρίου των 5 ευρώ βάσει των ελέγχων που θα γίνουν για τους πόρους: “Έως τον Οκτώβριο του 2015 οι αρχές θα αποφασίσουν αν θα επαναφέρουν το τέλος του 5έυρου στα Νοσοκομεία, η αν θα λάβουν ισοδύναμα δημοσιονομικά μέτρα και μέτρα διαχείρησης της ζήτησης” (σελ 94). Εδώ με την έννοια “διαχείρηση της ζήτησης” εννούνται-στην γλώσσα του κανιβαλικού νεοφιλελευθερισμού της αριστεράς- η περικοπή των επισκέψεων στα νοσοκομεία.Παράλληλα θεσπίζονται μια σειρά διαρθρωτικά μέτρα που θα υποχρεωθούν να λάβουν τα νοσοκομεία για να πιαστούν οι στόχοι, η παραπέρα μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης κ.α. Στην παιδεία, το μνημόνιο δεσμέυει την κυβέρνηση να επικαιροποιήσει την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος απο τον ΟΟΣΑ (που προτείνει δίδακτρα, κατάργηση τμημάτων, μείωση αριθμού εισακτέων στο πανεπιστήμιο, χρηματοδότηση των ιδρυμάτων με βάση την αξιολόγηση απο τις επιχειρήσεις κ.α) (σελ 98-99).H επανεξέταση θα προτείνει συστάσεις με βάση τις βέλτιστες πρακτικές του ΟΟΣΑ (άλλες βέλτιστες πρακτικές εδώ) και τα μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν πριν απο το ακαδημαικό έτος 2016-2017 (7).
Μαζί με όλα τα παραπάνω μέτρα το αριστερό μνημόνιο επιτίθεται και στούς αυτοαπασχολούμενους και τα μικροαστικά στρώματα (με τις διατάξεις για τους φορολογικούς συντελεστές για τα ενοίκια, την απογείωση του φόρου εισοδήματος για τους αγρότες και την κατάργηση του ειδικού φόρου για το αγροτικό πετρέλαιο). Αιχμή εδώ είναι πάλι ο ΟΟΣΑ και οι εργαλειοθήκες Ι και ΙΙ, που προβλέπουν μέτρα ώστε να διευκολυνθεί η συγκέντρωση της παραγωγής και του εμπορίου στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου ελληνικού και ξένου. Έτσι τα πρατήρια άρτου που έχουν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ εξομοιώνονται με τα αρτοποιεία και έτσι το ψωμί θα μπορεί να πουλιέται παντού, οι Κυριακές θα θεσπιστούν οπωσδήποτε, οι εκπτώσεις θα μπορούν να γίνονται οποτεδήποτε, το παστεριωμένο γάλα θα έχει πλέον όση διάρκεια θέλουν οι γαλακτοβιομηχανίες, αφού οι εταιρείες θέλουν μεγαλύτερη διάρκεια για να μπορούν να φέρνουν γάλα από το εξωτερικό και για να έχουν μικρότερες επιστροφές, λόγω λήξης, από τα ράφια (σελ 6-7). Το τι συνέπειες θα έχουν όλα αυτά όχι μόνο για τους κτηνοτρόφους αλλά στις τιμές, στην υγεία των καταναλωτών δεν είναι δύσκολο να το εκτιμήσει κανείς.Το μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ καθορίζει ακόμα και τον αριθμό των νέων μελών της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Η κυβέρνηση και η Ε.Ε ξεκαθαρίζουν τι θα γίνει με τις ιδιωτικοποιήσεις: “Ενώ η διαδικασία ιδιωτικοποίησης έχει σταματήσει από τις αρχές του έτους, η κυβέρνηση είναι πλέον αποφασισμένη να προχωρήσει με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και να διερευνήσει όλες τις δυνατότητες μείωσης της συνολικής χρηματοδότησης μέσω μιας εναλλακτικής δημοσιονομικής πορείας ή μέσω μεγαλύτερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις” (σελ 102). Έτσι τoμνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εξαπολύει ένα χωρίς προηγούμενο κύμα ιδιωτικοποιήσεων μέσω του ΤΑΙΠΕΔ που σαρώνει τα πάντα: Περιφερειακά αεροδρόμια, Ελληνικό (αυτό θα γίνει..καζίνο), Αστέρας Βουλιαγμένης, ακίνητο αφαντού στην Ρόδο, ΔΕΣΦΑ, ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ και Rosco, Αερολιμένας Αθηνών, Ποσείδι Χαλκιδικής, Κέντρο ιππασίας Μαρκόπουλου, ηλεκτρονικές δημοπρασίες ακινήτων, μαρίνες, Εγνατία Οδός, ΕΛΠΕ,ΟΤΕ, ΔΕΗ (αναφέρεται η πώληση του 17% εντός του 2016 και αποφάσεις για την ευρύτερη στρατηγική έως τα τέλη του 2016) ΕΥΑΘ,ΕΥΔΑΠ,ΔΕΠΑ άλλα ακίνητα και το σχέδιο τιτλοποιήσης η ανάλογης εκμετάλλευσης χαρτοφυλακίου ακινήτων. Όλες οι ιδιωτικοποιήσεις περιλαμβάνονται σε ένα ειδικό σχέδιο (Asset Development Plan-ADP) που έχει εγκριθεί απο το ΤΑΙΠΕΔ απο 30 ιουλίου και αποτελεί “αναπόσπαστο μέρος της συμφωνίας” (σελ 102). Το εκπληκτικό εδώ είναι ότι η κυβέρνηση πήγε απο πάνω να παρουσιάσει και σαν νίκη το γεγονός ότι η έδρα του ΤΑΙΠΕΔ έμεινε στην Αθήνα!.
Οι ιδιωτικοποιήσεις περιγράφονται στο ADP με ακριβή σειρά και κατά προτεραιότητα. Ήδη η κυβέρνηση ξεκίνησε την διαδικασία ξεπουλήματος των περιφερειακών αεροδρομίων στην γερμανική Fraport για 40 χρόνια. Ο ιδιώτης, ενώ στη σαρανταετία θα εισπράξει πάνω από 22 δισ. ευρώ, θα αποδώσει στο κράτος μόνο 3,85 δισ (8). Εξάλλου εδώ υπάρχει και πρόσφατη εμπειρία: η Hoctief, μια άλλη γερμανική εταιρεία, που κατασκεύασε το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και ανέλαβε για 100 χρόνια την διαχείρισή του (την οποία πούλησε), έφυγε απο το αεροδρόμιο αφήνωντας χρέη ..600 εκατομμυρίων ευρώ στο Ελληνικό δημόσιο.Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση εδώ για το τι αποτελέσματα θα έχει αυτή η κίνηση στις τιμές και τις υπηρεσίες των αερομεταφορών. Όσο για την ΔΕΗ και τον ΑΔΜΗΕ. Καταρχήν, προβλέπεται η σταδιακή μείωση των μεριδίων λιανικής και χονδρικής της ΔΕΗ κάτω από το 50% μέχρι το 2020, προκειμένου να κερδίσουν χώρο οι “ανταγωνιστές”. Επίσης, μέχρι τον Οκτώβρη του 2015 η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει “μη αναστρέψιμα μέτρα” για την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, «εκτός αν προταθεί εναλλακτικό σχέδιο, με ισοδύναμα αποτελέσματα για τον ανταγωνισμό (…) σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές” (σελ 101) (9).
Το όργανο που θα δρομολογήσει αυτές τις περικοπές έχει ήδη φτιαχτεί : Είναι το Δημοσιονομικό συμβούλιο, ένα ανεξέλενγκτο υπερόργανο που θα κόβει αυτόματα της δαπάνες απο τον κρατικό προυπολογισμό άμα δεν βγαίνουν οι στόχοι και θα διορίζεται και απο εξωκυβερνητικούς (όπως τον διοικητή της Τ.Ε). Πρόκειται για μέτρο που ψήφισε η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ (10) και δεν τόλμησε να υλοποιήσει και πρόταση που κατέθεσε και υποστήριξε επανειλλημένα ο Γ.Βαρουφάκης στο Eurogroup τον περασμένο ιούλιο (11). Εδώ πράγματι πρόκειται για καινοτομία αφού για πρώτη φορά φτιάχνεται στην πράξη ένας μηχανισμός που θα μπορεί αυτόματα-χωρίς άλλες παρεμβάσεις- να κόβει μισθούς, συντάξεις, προυπολογισμούς νοσοκομείων, δαπάνες για την παιδεία αν οι στόχοι δεν βγαίνουν.
Οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα έχουν τεθεί ως εξής: -0,25% πρωτογενές έλλειμμα το 2015 και πλεονάσματα: +0,50% το 2016, +1,75% το 2017 και +3,5% το 2018 (σελ 87). Αυτό δεν είναι βέβαια αποτέλεσμα κάποιας σκληρής διαπραγμάτευσης αλλά διαπίστωση της πραγματικότητας αφού η εκδήλωση της κρίσης, καθιστούν εκ των πραγμάτων αδύνατη την επίτευξη υψηλών δημοσιονομικών πλεονασμάτων αυτή τη διετία. Εξάλλου, όπως ακριβώς και στα προηγούμενα μνημόνια, τα νούμερα ανεβαίνουν απότομα μετά την διετία και σταθεροποιούνται (και όπως είδαμε υπάρχουν ήδη δεσμεύσεις για επιπλέον μέτρα το 2017 και 2018).Σε περίπτωση υπέρβασης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα, ποσό τουλάχιστον 30% θα διατίθεται για την αποπληρωμή του κρατικού χρέους και επίσης 30% για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.Το σύνολο της διαθέσιμης ρευστότητας των φορέων της γενικής κυβέρνησης (ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, πανεπιστήμια κ.λπ.) μεταφέρεται στον “ενιαίο λογαριασμό του Δημοσίου”, προκειμένου “να βελτιωθεί το κατακερματισμένο σύστημα διαχείρισης μετρητών”. Το μέτρο θα ισχύει μέχρι το τέλος του 2015 και έτσι μονιμοποιείται το σύστημα υφαρπαγής όλων των διαθέσιμων πόρων που εφάρμοσε η κυβέρνηση για να πληρώνει τους δανειστές ενώ..διαπραγματευόταν σκληρά (12).
Όμως όλα αυτά δεν είναι τους είναι αρκετά, δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή. Η κυβέρνηση δεσμεύεται τον Οκτώβρη του 2015 να θεσπίσει επιπλέον “αξιόπιστα διαρθρωτικά μέτρα” που θα τεθούν το 2017 και 2018 ύψους 2 δίς σε ετήσια βάση. Και όχι μόνο. Δεσμεύεται ότι θα παρακολουθεί τις αποκλίσεις (και εδώ συμπεριλαμβάνει ακόμα και τις δικαστικές αποφάσεις) (σελ 88) και θα λάβει και τα απαραίτητα αντισταθμιστικά μέτρα. Έτσι και αλλιώς ήδη, μετά τις συνεχιζόμενες αποκλίσεις (4,1 δις ευρώ) στους στόχους του φετινού κρατικού προυπολογισμού, είναι δεδομένο ότι θα ενεργοποιηθούν πρόσθετες αυτόματες περικοπές κρατικών κονδυλίων για λαικές ανάγκες ενώ πιθανό είναι να κατατεθεί και συμπληρωματικός προυπολογισμός: “Προκειμένου να αποδείξει τη δέσμευσή της για την εφαρμογή αξιόπιστων δημοσιονομικών πολιτικών, η κυβέρνηση θα εγκρίνει (Βασικό παραδοτέο), τον Οκτώβριο του 2015, συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2015 εφόσον κριθεί αναγκαίο, το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2016 και μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική στρατηγική για την περίοδο 2016-19, η οποία θα υποστηρίζεται από μεγάλη και αξιόπιστη δέσμη παραμετρικών μέτρων και διαρθρωτικών δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων” (σελ 88)
Η δανειακή σύμβαση ξεκαθαρίζει (όπως και στα προηγούμενα μνημόνια) ότι η συμμόρφωση στους όρους της σύμβασης είναι ταυτόσημη με το μνημόνιο: “η αποδέσμευση της χρηματοδοτικής συνδρομής δυνάμει της παρούσας συμφωνίας….συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης…..προυποθέτει ότι το δικαιούχο κράτος έχει συμμορφωθεί με τους όρους που επισυνάπτονται στην παρούσα συμφωνία, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τα μέτρα που καθορίζονται στο Μνημόνιο Συννενόησης” (σελ 61). Δεν υπάρχει δηλαδή συμμόρφωση στην δανειακή σύμβαση χωρίς συμμόρφωση στο Μνημόνιο, όπως προσπαθούσε να εξαπατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ τους εργαζόμενους. Όσο για την άλλη πολυδιαφημισμένη απάτη, το θέμα του αγγλικού δικαίου, ηδανειακή σύμβαση αποτελεί εφαρμογή των προδιαγραφών για τα δάνεια του ΕΜΣ και για αυτό αναφέρεται στους όρους του και δεν αναφέρεται στο αγγλικό δίκαιο. Έτσι και αλλιώς το ευρωενωσιακό δίκαιο δεν έχει ουσιαστικές διαφορές απο το αγγλικό.
Οι όροι θα επικαιροποιούνται σε τριμηνιαία βάση, ενώ “σε κάθε επανεξέταση, θα εξειδικεύονται πλήρως με λεπτομέρειες και χρονοδιαγράμματα τα συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής και τα λοιπά μέσα για την επίτευξη αυτών των ευρύτερων στόχων”. “Η κυβέρνηση είναι έτοιμη να λάβει οποιαδήποτε μέτρα ενδέχεται να κριθούν κατάλληλα για το σκοπό αυτό, καθώς οι περιστάσεις μεταβάλλονται”.”Η κυβέρνηση δεσμεύεται να διαβουλεύεται και να συμφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ για όλες τις ενέργειες που αφορούν την επίτευξη των στόχων του μνημονίου συνεννόησης, πριν από την οριστικοποίηση και τη νομική έγκρισή τους”.”Για την επιτυχία θα απαιτηθεί η συνεχής εφαρμογή των συμφωνημένων πολιτικών επί πολλά έτη”, δηλαδή και μετά το 2018 που λήγει τυπικά το νέο μνημόνιο (όλα τα αποσπάσματα απο την σελίδα 86).
Εκτός από την αποπληρωμή του κρατικού χρέους με το νέο δάνειο, τα χρήματα θα δοθούν και για τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την ΕΚΤ, αλλά και τους επιχειρηματικούς ομίλους με τους οποίους συναλλάσσεται το κράτος και τους χρωστά. Επιπλέον, θα χρησιμοποιηθούν και για ζεστό χρήμα προς τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Οι τραπεζίτες θα πάρουν άμεσα 10 δισ. από το νέο δάνειο, που σε συνδυασμό με τις ρυθμίσεις για τα «κόκκινα» δάνεια αλλά και την εισροή κεφαλαίων από τον ELA, θα προχωρήσει η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Οσον αφορά το «κούρεμα», η κυβέρνηση έχει περάσει ήδη με νόμο την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας που προβλέπει πως εάν δε γίνει ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέχρι 31.12.2015, τότε είναι ανοιχτό το θέμα του “κουρέματος” των καταθέσεων για να γίνει ανακεφαλαιοποίηση (13). Το κρατικό χρέος, το οποίο και φορτώνει και άλλο η κυβέρνηση με το νέο δάνειο, μετατίθεται για μετά, αφού οι δανειστές βάζουν όρο την ψήφιση και εφαρμογή των μέτρων.
Το μνημόνιο αναφέρεται (σελ 87) και στο ΕΣΠΑ. Εδώ ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση, σε πλήρη συντονισμό με τον Γιούνκερ, προσπάθησαν να στήσουν και άλλη μια απάτη και να παρουσιάσουν ένα “πακέτο Γιούνκερ” 35 δις σαν αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας. Όμως, όπως γράφει το κείμενο απο τα 35 δισ. ευρώ, τα 20 δισ. ευρώ είναι ουσιαστικά το νέο πακέτο ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014 – 2020, είναι δηλαδή λεφτά που τρέχουν και είναι άσχετα με την συμφωνία. Πρόκειται για ένα χρηματοδοτικό πακέτο που, όπως και το προηγούμενο, θα αυξήσει τα κέρδη των μονοπωλιακών ομίλων της ελληνικής οικονομίας και δεν έχει καμία σχέση με τις ανάγκες των εργαζομένων. Για αυτό εξάλλου αναφέρονται κριτήρια όπως “η δημιουργία ελκυστικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος” (βλέπε και αλλαγές στα εργασιακά) (σελ 87) στα οποία η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προσαρμοστεί και να ζητήσει “τεχνική βοήθεια” απο την Ε.Ε. Ότι λοιπόν είδαν οι εργαζόμενοι απο το προηγούμενα τέτοια πακέτα (2000-2006 και 2007-2013) θα δούν και απο αυτό. Τα υπόλοιπα 15 δισ. ευρώ αφορούν σε επενδυτικά δάνεια προς την ελληνική οικονομία με την εγγύηση της Κομισιόν. Για να υπάρξουν, πρέπει να βρεθούν επενδυτές για να δανειοδοτήσουν αντίστοιχα έργα, πάνω στα συντρίμμια των εργατικών δικαιωμάτων, που προκύπτουν από την πολιτική της ΕΕ και τα μνημόνια ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ.

3. Η αριστερά της απάτης.

Είναι λοιπόν φανερό απο όλα τα παραπάνω (που προφανώς δεν καλύπτουν το σύνολο των μέτρων) ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλά με μια τακτική υπόχωρηση, με μια απόκλιση απο κάποιες αρχές, με έναν συμβιβασμό μπροστά σε κάποια πίεση η κάποιον φόβο, ούτε βέβαια με κάποια μάχη που έδωσε αρνητικά αλλά και θετικά, λόγω της σκληρής διαπραγμάτευσης. Πρόκειται-όπως και τα προηγούμενα μνημόνια- για ένα επεξεργασμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια σχέδιο στρατηγικής και μακράς πνοής, που χαρακτηρίζεται απο συγκεκριμένη αντίληψη, συνοχή και στοχοθεσία και καλύπτει τα πάντα με μεσοπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.Είναι λοιπόν ξεκάθαρη η απροκάλυπτη απάτη όλων των κυβερνητικών στελεχών που ισχυρίζονται ότι η συμφωνία αφήνει κενά και πεδία διαπραγμάτευσης η ότι μπορεί να αντισταθμιστεί με άλλα μέτρα και κάποιο αριστερό πρόγραμμα που δήθεν θα εφαρμοστεί παράλληλα με το μνημόνιο.
Το μνημόνιο, μαζί με όλο τα πακέτο των αντεργατικών μέτρων αποτελεί και το προεκλογικό πρόγραμμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, όπως και των άλλων τριών κομμάτων (ΝΔ,ΠΑΣΟΚ,Ποτάμι) που το ψήφισαν.Βέβαια, για τις ανάγκες του προεκλογικού αγώνα, θα γίνει προσπάθεια να τονιστούν διαφορές σε επιμέρους σημεία. Στην πραγματικότητα όμως, επειδή τα συγκεκριμένα μέτρα (όπως και τα προηγούμενα μνημόνια) δεν αφήνουν κανένα περιθώριο, οι αντιπαραθέσεις θα εκφυλιστούν σε διαφορετικές ρητορικές για το ποιός έφερε πρώτος τα μνημόνια, ποιό μνημόνιο είναι το καλύτερο, η ποιός θα το εφαρμόσει πιο σωστά.Με άλλα λόγια, με την αριστερά πρώτο βιολί και τους υπόλοιπους απο κοντά,το δούλεμα θα πέσει σύννεφο.
Η ίδια η κυβέρνηση κυκλοφορεί, απο τις μέρες της ψηφοφορίας για την συμφωνία στην βουλή , διάφορα απίθανα επιχειρήματα για τα θετικά σημεία όσων είχε υπογράψει. Η επιχειρηματολογία αυτή ήταν ουσιαστικά μια επανάληψη ομιλιών του πρωθυπουργού και τα στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στην βουλή και-με τον έναν η τον άλλο τρόπο-θα είναι και η επιχειρηματολογία της προεκλογικής περιόδου. Δεν υπάρχει ούτε ένα, κυριολεκτικά, σημείο απο την επιχειρηματολογία του Πρωθυπουργού που να μην είναι χυδαία προπαγάνδα και προσπάθεια εξαπάτησης:
Είναι ψέμα ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι αποτέλεσμα της σκληρής διαπραγμάτευσης. Είναι αποτέλεσμα της κρίσης της οικονομίας και δεν είναι χαμηλά, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται απο το 2017 να τα ανεβάσει στο 3,5% και να πάρει και επιπλέον μέτρα.
Είναι απάτη ότι η κυβέρνηση εξασφάλισε ότι δεν θα επιτρέψει το 5ευρω στα νοσοκομεία. Μέσα στο κείμενο υπογράφει ότι θα συζητηθεί τον Οκτώβρη (όταν ελπίζει ότι θα έχει υφαρπάξει την ψήφο και για αυτό κάνει τώρα εκλογές)
Είναι ψέμα ότι αποτράπηκαν οι ομαδικές απολύσεις και οι αλλαγές στα εργασιακά. Οι βέλτιστες πρακτικές της Ε.Ε που γράφει το κείμενο είναι η μερική απασχόληση, τα mini jobs τα συμβόλαια μηδενικών ωρών, η εργασία μετά απο τηλεφώνημα που ισχύουν στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Γαλλία, την Ιρλανδία και αλλού. Είναι μέτρα που πρακτικά καθιστούν αδύνατη την απεργία. Και όλα αυτά τα μέτρα έχουν υποστηρικτή τον συνεργάτη της κυβέρνσης το ILO αφού θεωρείται ότι διευκολύνουν τις επενδύσεις.
Είναι ψέμα ότι η μη σύναψη σε αγγλικό δίκαιο είναι νίκη και θετικό της δανειακής σύμβασης. Η σύμβαση δεν είναι σε αγγλικό δίκαιο λόγω του ότι έχει συναφθεί με τον ESM, του οποίου το δίκαιο δεν έχει καμία ουσιαστική διαφορά.
Είναι θρασύτατο ψέμα να πανηγυρίζει η κυβέρνηση ότι απέτρεψε την κουβέντα για “μικρή ΔΕΗ” όταν η ίδια αναγνωρίζει ότι “δεσμεύεται για απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας” και ιδιωτικοποιεί τα πάντα μέσα απο το ΤΑΙΠΕΔ.
Είναι παραμύθι το πακέτο Γιούνκερ” των 35 δις. Τέτοιο πακέτο δεν υπάρχει και τα λεφτά του ΕΣΠΑ και των επενδυτικών προγραμμάτων θα πάνε-αν δοθούν-στις τσέπες των καπιταλιστών, εγχώριων και ξένων.
Είναι κοροιδία η προστασία των συντάξεων και του ΕΚΑΣ, της οποίες η κυβέρνηση άρχισε ήδη να πετσοκόβει.
Είναι ψέμα ότι δεν θα εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείματος στα ταμεία. Το μνημόνιο γράφει: “Απο 1/9/2018 όλα τα επικουρικά συνταξιοδοτικά ταμεία θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις ίδιες εισφορές” (σελ 92-93).
Εδώ δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες αναφορές σε όλες τις προεκλογικές διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ και του πρωθυπουργού η στις δηλώσεις του τύπου “εγώ δεν είμαι πρωθυπουργός παντός καιρού” κλπ. Το μνημόνιο είναι απο μόνο του μια απάντηση σε όλα αυτά. Μένει βέβαια η “μάχη κατά της διαπλοκής”, το αγαπημένο καταφύγιο όλων των αστικών κομμάτων τις τελευταίες δεκαετίες, που εφαρμόζονταν όλες οι αντεργατικές πολιτικές. Όμως ο πρώτος και μεγαλύτερος μηχανισμός διαφθοράς είναι η ίδια η Ευρωπαική Ένωση που με τον τεράστιο γραφειοκρατικό της μηχανισμό αποτελεί εκτροφείο απο λομπίστες επιχειρηματικών συμφερόντων, συμβούλους και λοιπούς κηφήνες που αμοίβονται με αστρονομικά ποσά για να κόβουν μισθούς και συντάξεις σε όλη την Ευρώπη.
Για τους “εταίρους”, αρκεί να κοιτάξει κανείς την υπόθεση Siemens καιτο τι έκαναν και κάνουν οι γερμανοί με τα αεροδρόμια. Η την υπόθεση του προέδρου των φιλελευθέρων στο ευρωκοινοβούλιο Γ.Φερχόφστατ που την ομιλία του για την ανάγκη “μεταρρυθμίσεων” στην Ελλάδα μετέδιδαν ενθουσιασμένα τα Ελληνικά ΜΜΕ και λίγο αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είναι στο διοικητικό συμβούλιο ομίλου που διεκδικεί την ιδιωτικοποιήση της Ε.Υ.Α.Θ (Εταιρεία Υδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης), η του Γιούνκερ που ως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου έχει κάνει το κράτος του πλυντήριο φοροδιαφυγής. Με αυτούς-μέσω του μνημονίου- έχει συνυπογράψει ο ΣΥΡΙΖΑ και θα εφαρμόσει την μάχη κατά της…διαπλοκής.
Όσο για το εσωτερικό της χώρας η “μάχη κατά της διαπλοκής”, όπως και παλιότερα, δεν θα είναι τίποτα άλλο απο το ξαναμοίρασμα της πίτας υπό την ηγεμονία του νέου πολιτικού προσωπικού. Ήδη πολλά ΜΜΕ και εργοδοτικές ενώσεις αλλάζουν στάση απέναντι στην κυβέρνηση και όλοι παίρνουν θέση για το μετεκλογικό τοπίο.Στην πορεία αυτή δεν αποκλείεται βέβαια να πεταχτούν στην πυρά και κάποιοι αστοί πολιτικοί η παράγοντες τύπου Τσοχατζόπουλου για να ικανοποιηθεί το “λαικό αίσθημα” και να συνεχίσουν κανονικά οι δουλειές. Εξάλλου εδώ η αριστερά (και ειδικά η συγκεκριμένη) είναι δοκιμασμένη απο το 1989.

4. Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Η συμφωνία δείχνει ότι τα μέτρα Ε.Ε-κυβέρνησης δεν αποτελούν μόνο ένα άλλο μνημόνιο, όπως συχνά γράφεται. Στην πραγματικότητα ενοποιούν και αναβαθμίζουν όλες τις βασικές κατευθύνσεις των προηγούμενων μνημονίων και αντεργατικών μέτρων, τις κατοχυρώνουν, κάνουν διορθώσεις, προβλέπουν πιθανά εμόδια και φυσικά όλες τις διαδικασίες για την υλοποίηση των μέτρων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή δεν φέρνει απλά άλλο ένα μνημόνιο χειρότερο, καλύτερο η το ίδιο σε σχέση με τα προηγούμενα. Μπαίνει μπροστά (με το πλεονέκτημα ότι ήρθε στο προσκήνιο χωρίς την φθορά της κυβερνητικής διαχείρησης και ότι εκλέχτηκε με την στήριξη εργατικών και μικροαστικών στρωμάτων), με στόχο να διαφυλαχθούν όλα τα αντεργατικά κεκτημένα. Και μάλιστα σε μια πολύ κρίσιμη φάση για τον Ελληνικό καπιταλισμό (ένταση της κρίσης, απαξίωση του αστικού πολιτικού προσωπικού, κλιμάκωση των ανταγωνισμών στην περιοχή της Α.Μεσογείου). Το μνημόνιο είναι το νέο κύμα επίθεσης στον κόσμο της εργασίας (και σε εκτεταμένα μικροαστικά στρώματα) για να αντιμετωπίσει την ύφεση η Ελληνική αστική τάξη παράλληλα με την διαφύλαξη της συμμετοχής της (με τις αναγκαίες υποχωρήσεις) στο παζάρι των ιμπεριαλιστικών μηχανισμών τύπου Ε.Ε και Ευρωζώνης.
Αν το οικονομικό και κοινωνικό μέρος αυτής της διαδικασίας είναι το περιεχόμενο του μνημονίου, των προαπαιτουμένων και των εφαρμοστικών νόμων, το πολιτικό είναι η προσπάθεια για την ανασυγκρότηση του αστικού πολιτικού συστήματος υπό την ηγεμονία της αριστεράς. Η ανασυγκρότηση αυτή (που έχει στον πυρήνα της την διασφάλιση της παραμονής στην Ε.Ε και την ευρωζώνη) είναι εξάλλου και το διακύβευμα των εκλογών για την αστική τάξη. Τα παλιά αστικά κόμματα, φθαρμένα απο την κυβερνητική διαχείρηση και διαλυμένα απο την εφαρμογή των αντεργατικών μέτρων τα προηγούμενα χρόνια, διατηρούνται μέν απο τον ΣΥΡΙΖΑ στην ζωή (συμβούλιο πολιτικών αρχηγών αμέσως μετά το δημοψήφισμα, υπογραφή μνημονίου και διαδικασίες έγκρισης του συμφωνίας) με σκοπό όμως να περιοριστούν σε ρόλο αναπληρωματικού και τοποτηρητή.
Φυσικά αυτή η διαδικασία δεν είναι ευθύγραμμη ούτε μπορεί να προβλέψει κανείς την τελική της μορφή αφού, όπως κάθε φορά, θα συμπεριλάβει και τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς της αστικής τάξης και τμημάτων της, του πολιτικού και ανώτερου διοικητικού της προσωπικού κ.α. Όμως οι βασικές της κατευθύνσεις χαράκτηκαν ήδη με την συμφωνία και τα προαπαιτούμενα. Για μια ακόμα φορά στην ιστορία η σοσιαλδημοκρατία, στην αριστερή της εκδοχή, εμφανίζεται στο προσκήνιο να σώσει την παρτίδα, την ώρα που οι παλιές αστικές πολιτικές δυνάμεις έχουν χρεοκοπήσει. Σε αυτό, αντίθετα με ότι υποστηρίζεται, είναι πολιτικά συνεπής. Εξάλλου οι πραγματικοί φίλοι στα δύσκολα φαίνονται.

Για τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται, τα πολιτικά και ιδεολογικά ρεύματα, την κατάσταση του εργατικού κινήματος, τα αίτια της κατάρρευσης της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ, την δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ ν.2-Λαική Ενότητα και την σχετική συζήτηση που γίνεται στην αριστερά θα αναφερθούμε στο επόμενο κείμενο.

Σημειώσεις:
  2. “Όλη η ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ σκέφτεται ποιο ειναι το καλύτερο που μπορεί να γίνει και σίγουρα κανείς από αυτούς δεν θα ήθελε να καταψηφίσει μια κυβέρνηση της αριστεράς η οποία αναγκάστηκε να προχωρήσει σε κάποια μέτρα. Θα είναι αδικία αυτή η κυβέρνηση να πέσει από τους ίδιους της τους βουλευτές”. Α.Φλαμπουράρης, συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό SKAI 17//08, http://www.skai.gr/news/politics/article/289562/flabouraris-tha-einai-adikia-auti-i-kuvernisi-na-pesei-apo-tous-idious-tis-tous-vouleutes/, “Να μην πέσει η κυβέρνηση της αριστεράς”, Ν.Φίλης 14/07 http://www.enikos.gr/politics/329450,Filhs-Na-mhn-pesei-h-aristerh-kyvernhsh-me-ypaitiothta-an8rwpwn-ths-aristeras-.html, “Να μην πέσει η κυβέρνηση της αριστεράς…αυτό που έρχεται στη βουλή είναι συμβιβασμός”, Ν.Βούτσης 12/08 http://marketnews.gr/article/255654/voutsis_na_mhn_pesei_h_kybernhsh_ths_aristeras_apo_boyleytes_ths_aristeras
  3. Το κείμενο του ΦΕΚ του μνημονίου:http://www.tanea.gr/files/1/2015/fek.pdf
  5. Ο.π
  10. Το ΦΕΚ του 2014 για το Δημοσιονομικό Συμβούλιο εδώ: http://www.dsanet.gr/Epikairothta/Nomothesia/n%204270.htm
PRAXIS
ByΦιλιππος Ανθης στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ