11 Φεβ 2012

Ο ευρωκομμουνισμός και η ελληνική του έκφραση


Ο ευρωκομμουνισμός και η ελληνική του έκφραση

 Η ελληνική έκφραση του «ευρωκομμουνισμού»
Η διάσπαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας στα 1968 και η δημιουργία μετά από λίγο του «ΚΚΕ Εσωτερικού» θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ελληνική έκφραση του «ευρωκομμουνισμού». Ωστόσο, η διάσπαση αυτή είναι απότοκος μιας σειράς εξελίξεων στο πλαίσιο του ελληνικού και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Οφείλουμε να προχωρήσουμε σε μια ενδεικτική καταγραφή των γεγονότων που αποτέλεσαν (πέρα από τα γενικότερα που επηρέασαν το σύνολο των ευρωκομμουνιστικών κομμάτων) την κοιτίδα της έκφρασης του «ευρωκομμουνισμού» στην Ελλάδα.
Πριν από την 6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1956), στο πλαίσιο της συζήτησης της ήττας του 1949, μια σειρά κομματικών στελεχών εξέφρασαν τη διαφωνία τους με τις αποφάσεις της τότε ηγεσίας του Κόμματος με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη, για τη στροφή στην ένοπλη πάλη και τη μη συμμετοχή στις εκλογές του Μάρτη του 194652. Η κριτική αυτή εξέφραζε αυταπάτες περί της δυνατότητας ειρηνικής επίλυσης της διαμάχης με τον αγγλικό και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, προς όφελος της εργατικής τάξης και της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Την ίδια στιγμή αποσιωπούσε ότι η συστηματική και συνειδητή προσπάθεια να μην εκφραστεί η θέληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού ξεκινούσε από τους ιμπεριαλιστές σε συνεργασία με την ντόπια αστική τάξη.
Η 6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ αποτέλεσε τον ελληνικό αντίκτυπο του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Η Ολομέλεια (στην οποία αντικαταστατικά συμμετείχαν και καθαιρεμένα ή διαγραμμένα μέλη) δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι έγινε σημείο αναφοράς. Η πλειοψηφία των ηγετών του λεγόμενου ΚΚΕ Εσωτερικού ανέτρεχε πάντα στην 6η πλατιά Ολομέλεια, χαρακτηρίζοντάς την ως ένα θετικό αλλά ημιτελές βήμα στην προοπτική «ανανέωσης» της πολιτικής του Κόμματος53.
Το 1958 η 8η Ολομέλεια του ΚΚΕ αποφάσισε τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, τη συμμετοχή των κομμουνιστών στην ΕΔΑ και τη μετατροπή της τελευταίας σε ένα ενιαίο κόμμα. Η απόφαση αυτή μοιραία οδήγησε στην παραπέρα μη αυτοτελή ύπαρξη και δράση του Κόμματος, άφησε απροετοίμαστο το κομματικό δυναμικό για μια νέα περίοδο παρανομίας, αλλά και μαχητικής διεκδίκησης της νόμιμης δράσης του, καλλιέργησε λικβινταριστικές τάσεις. Στη 12η Ολομέλεια του 1968 υπήρξε ρήξη με τη συγκροτημένη οπορτουνιστική φραξιονιστική ομάδα μελών της ηγεσίας του ΚΚΕ54.
Η επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Απρίλη του 1967 λειτούργησε ως μεγεθυντικός φακός για τα προβλήματα του Κόμματος. Η ανάγκη επίλυσης του οργανωτικού προβλήματος και η συγκεκριμενοποίηση της πολιτικής του Κόμματος έγινε απαραίτητη, ειδικότερα στις νέες πολιτικές συνθήκες. Η διάσπαση στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ δεν αποτέλεσε την έκφραση μιας διαμάχης ανάμεσα σε ομάδες στελεχών ούτε, πολύ περισσότερο, την αντίθεση ανάμεσα στα μέλη του Κόμματος που βρίσκονταν στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα του εξωτερικού (όπως χυδαία υποστήριξε η ηγεσία του «ΚΚΕ Εσωτερικού», ανατροφοδοτώντας την αστική προπαγάνδα για κόμμα - εξάρτημα της Σοβιετικής Ενωσης), αλλά ήταν η ανοιχτή εκδήλωση της ύπαρξης μιας συγκροτημένης φραξιονιστικής ομάδας σε επίπεδο κορυφής, η οποία προσπαθούσε να αναθεωρήσει τις αρχές λειτουργίας του Κόμματος. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τη διαμάχη σε όλες τις Κομματικές Οργανώσεις (εσωτερικού και εξωτερικού) και την υπερψήφιση της απόφασης της 12ης Ολομέλειας με συντριπτική πλειοψηφία στις περισσότερες Οργανώσεις. Το ίδιο αυθαίρετος θα πρέπει να χαρακτηριστεί και ο ισχυρισμός για υπερίσχυση λόγω της στάσης του ΚΚΣΕ, μιας και τα στελέχη που αποχώρησαν πρώτα απ' όλους απευθύνθηκαν στο ΚΚΣΕ, προσπαθώντας να το εμπλέξουν, αποσκοπώντας στην υποστήριξη της ηγεσίας του, πράγμα που όμως δεν κατόρθωσαν55.
Η ύπαρξη δύο αντιλήψεων μέσα στην ΚΕ καταγράφεται στην απόφαση του Πολιτικού Γραφείου του Αυγούστου του 1968. Το γεγονός αυτό επισήμαναν ακόμα και οι ειλικρινείς εκφραστές της πολιτικής της ομάδας στελεχών που αποσπάστηκε από το ΚΚΕ. Χαρακτηριστικά, ο Μανώλης Γλέζος από την πρώτη στιγμή μίλησε για τη μη δυνατότητα επανένωσης και κάλεσε τους κομμουνιστές και τους άλλους αριστερούς να ενταχθούν στην ΕΔΑ56, αποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο τον απώτερο στόχο για τη διάλυση του ΚΚΕ.
Η ΕΔΑ, από την ίδια της τη φύση, ως συμμαχία κομμουνιστών με σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, στην οποία κυριαρχούσαν σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις, είχε πολιτική πρόταση στα όρια του καπιταλιστικού συστήματος. Οι οξυμένες πολιτικές και οικονομικές αντιφάσεις εκείνης της περιόδου στην Ελλάδα δεν μπόρεσαν να αξιοποιηθούν για τη διαμόρφωση ενός ριζοσπαστικού ρεύματος που θα αμφισβητούσε συνολικά την αστική εξουσία. Αντίθετα, οι δυνάμεις της ΕΔΑ με τη συμμετοχή των κομμουνιστών στήριξαν μια πολιτική συνεργασίας με την Ενωση Κέντρου, στο όνομα της εργατικής σύνθεσης μεγάλου μέρους της εκλογικής της βάσης, καλλιεργώντας την ψευδή αντίθεση «Δεξιάς - δημοκρατικών δυνάμεων», καταγράφοντας την ΕΡΕ ως εκφραστή των συμφερόντων της ξενόδουλης αστικής τάξης, σε διάκριση από την «εθνική» πατριωτική, που εξέφραζε η Ενωση Κέντρου, όπως υποστήριξε το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1961). Το ίδιο έκανε λόγο για την εθνική δημοκρατική αλλαγή, που τη θεωρούσε ως το πρώτο επαναστατικό στάδιο πριν το σοσιαλισμό.
Την ίδια στιγμή, στο πλαίσιο του ΚΚΕ κάποια από τα στελέχη του (και κυρίως αυτά που στη συνέχεια αποτέλεσαν τον ηγετικό πυρήνα του «ΚΚΕ Εσωτερικού») εξέφρασαν την άποψη ότι το ΚΚΕ δεν πάλευε αρκετά για τις μεταρρυθμίσεις και μάλιστα σε μια εποχή που οι κομμουνιστές και άλλοι ριζοσπάστες αγωνιστές πρωτοστάτησαν στην αναζωογόνηση του συνδικαλιστικού κινήματος και πέτυχαν την κατάκτηση δικαιωμάτων υπέρ της εργατικής τάξης. Σκοπός αυτής της κριτικής ήταν η προβολή της μεταρρυθμιστικής αντίληψης, δηλαδή η προβολή του σοσιαλισμού ως ενός αθροίσματος μεταρρυθμίσεων του καπιταλισμού, κατά τα πρότυπα του «ευρωκομμουνισμού». Η έλλειψη μιας στρατηγικής «μετωπικής σύγκρουσης» με τα συμφέροντα του κεφαλαίου και σε αυτή την περίπτωση λειτούργησε ως λίπασμα για την καλλιέργεια τέτοιων στρεβλώσεων.
Τέλος, κάποια κομματικά στελέχη μίλησαν ακόμα και για την ανάγκη ύπαρξης πολυκομματικού συστήματος στο πλαίσιο του σοσιαλισμού, με την «ευρωκομμουνιστική» αστική έννοια βέβαια, η οποία δεν υποστηρίζει το δικαίωμα της αυτοτελούς έκφρασης των σύμμαχων δυνάμεων, αλλά ταυτίζει την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα με τη διατήρηση του δικαιώματος της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας57.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ:
Σημειώσεις:
52. Για πρώτη φορά αυτή η άποψη εκφράστηκε από τον Μάρκο Βαφειάδη. Βλ. ενδεικτικά Πάνος Δημητρίου (επ.): «Η διάσπαση του ΚΚΕ - Μέσα από τα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ», τ. Α΄, εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 1978, σελ.19-20. Ομως, αυτή η άποψη και ειδικότερα στη μεταπολίτευση αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο της κριτικής του «ΚΚΕ Εσωτερικού» απέναντι στην πολιτική του ΚΚΕ για το ΔΣΕ.
53. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα ηγετικά στελέχη του λεγόμενου ΚΚΕ Εσωτερικού αναφέρονται στην 6η πλατιά Ολομέλεια ως ένα πρώτο θετικό βήμα, το οποίο και δεν ολοκληρώθηκε. Βλ. Πάνος Δημητρίου (επ.): «Η διάσπαση του ΚΚΕ - Μέσα από τα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ», τ. Α΄, εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 1978, σελ.48-66 και Σταύρος Καράς: «Σχετικά με το πρόβλημα της ηγεσίας» στο «Αποφάσεις και προβληματισμοί του ΚΚΕ Εσωτερικού», τ. Β΄, εκδόσεις της ΚΕ του «ΚΚΕ Εσωτερικού», Αθήνα 1976, σελ. 173-184.
54. ΚΕ του ΚΚΕ: «Διακήρυξη για τα 90χρονα του ΚΚΕ», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 2007, σελ. 11. Υπενθυμίζουμε ότι οι αποφάσεις της 8ης Ολομέλειας του 1965 για δημιουργία μικρών κομματικών ομάδων δεν εφαρμόστηκαν ποτέ στη ζωή.
55. Μάκης Μαΐλης, «Η 12η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1968)», ΚΟΜΕΠ τ. 2/2008.
56. Πάνος Δημητρίου (επ.): «Η διάσπαση του ΚΚΕ - Μέσα από τα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ», τ. Β΄, εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 1978, σελ. 258-260.
57. Βλ. ενδεικτικά για τα δύο τελευταία σημεία την τοποθέτηση του Παρτσαλίδη στο πλαίσιο της 10ηςΟλομέλειας στο Πάνος Δημητρίου (επ.): «Η διάσπαση του ΚΚΕ - Μέσα από τα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ», τ. Α΄, εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 1978, σελ. 453-491.


Του
Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
*Ο Κώστας Σκολαρίκος είναι κοινωνιολόγος, συνεργάτης του ΚΜΕ


ByΦιλιππος Ανθης στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ