Ενα όπλο κατά της σοσιαλιστικής προοπτικής

Ενα όπλο κατά της σοσιαλιστικής προοπτικής

Ε
ίναι γεγονός ότι ο όρος «διάλογος» έχει προσλάβει διαστάσεις πρωταρχικής σημασίας στο κοινωνικοπολιτικό λεξιλόγιο της κυβέρνησης, των αστικών κομμάτων, αλλά και των άλλων κομμάτων που η δράση τους δεν ξεπερνά τα πλαίσια του συστήματος. Δεν είναι βεβαίως μόνο προπαγανδιστικό τρικ, αν και υπάρχουν περιπτώσεις που η χρησιμοποίησή του αναλώνεται στα όρια της προπαγάνδας χωρίς πρακτική αξία. Το φαινόμενο όμως δεν έχει σχέση τόσο και μόνο με την προπαγάνδα, αν και η υποτίμηση της σημασίας της προπαγάνδας, γενικά, γεννά προβλήματα που σχετίζονται με τα πρακτικά αποτελέσματα των επιδιώξεων των δυνάμεων που αντιμετωπίζουν από τη μια ή την άλλη σκοπιά το «διάλογο». Και λέμε από τη μια ή την άλλη σκοπιά, γιατί είναι γνωστό πλέον και από την πρακτική πείρα πως ο «διάλογος» θεωρείται ως ένας από τους μοχλούς επιβολής της κυρίαρχης πολιτικής και πάντως ως τακτική που στην όποια μορφή του συγκαλύπτει την πραγματική ουσία τόσο αυτού του ίδιου του «διαλόγου», όσο και των πραγματικών ταξικών συμφερόντων των πλευρών που τον διεξάγουν, προκειμένου να αντιμετωπίσουν ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό ζήτημα. Επομένως υπάρχουν δυο ζητήματα θεμελιακά ως προς το «διάλογο». Το ένα έχει σχέση με την ύπαρξη αντίθετων ταξικά συμφερόντων, στην οποία ανάγεται και η ουσία της ταξικής πάλης και το δεύτερο είναι η ιδεολογικοπολιτική διάσταση που προσδίδει η κυρίαρχη τάξη και οι πολιτικοί της εκπρόσωποι ως προς το σκοπό του «διαλόγου».




Σχετικά με το πρώτο, είναι γεγονός ότι οι αστοί θεωρητικοί, κοινωνιολόγοι, πολιτικοί κ.ά. υποστηρίζουν ότι η ταξική πάλη δεν είναι αποτέλεσμα των ολοκληρωτικά αντίθετων ταξικών συμφερόντων, αλλά αποτέλεσμα μη αμοιβαίας κατανόησης των τάξεων μεταξύ τους, είτε λόγω προσωρινής διαταραχής από τη μη κατανόηση των εξελίξεων και των αναγκών ολόκληρης της κοινωνίας, ή από την προσωρινή μη σωστή άσκηση πολιτικής, ή ακόμη και από τα κακώς εννοούμενα συμφέροντα ορισμένων κοινωνικών ομάδων, οι οποίες τα διεκδικούν σε βάρος της κοινωνίας. Αλλωστε, η αστική θεωρία, η αστική πολιτική και προπαγάνδα, δεν επιδιώκει απλά και μόνο να συσκοτίσει την ύπαρξη αντίθετων ταξικών συμφερόντων και την αντικειμενική τους βάση, τις αιτίες τους. Γι' αυτούς όλους τα ταξικά συμφέροντα της εκμεταλλεύτριας τάξης ανάγονται σε κοινωνικά συμφέροντα ολόκληρης της κοινωνίας, δηλαδή και της εκμεταλλευόμενης τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Το παράδειγμα που επικεντρώνει την αιχμή της ιδεολογικοπολιτικής πάλης των αστικών κομμάτων, αλλά και των άλλων που αποδέχονται τα όρια του συστήματος, είναι ότι η ανάπτυξη της οικονομίας είναι υπόθεση όλων γιατί τους ωφελεί όλους. Δεν υπάρχουν αντίθετα ταξικά συμφέροντα; Οχι απαντούν όλοι αυτοί.


Π
οια είναι όμως η πραγματικότητα σε σχέση με τα ταξικά συμφέροντα; Ανακαλύπτοντας ο Μαρξ το «μυστικό» της καπιταλιστικής παραγωγής, το νόμο της υπεραξίας, κατέδειξε με επιστημονικό τρόπο την οικονομική βάση του ασυμβίβαστου ανταγωνισμού, ανάμεσα στην αστική και εργατική τάξη. 




Βεβαίως, ορισμένοι κοινωνιολόγοι, άλλοι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι τα ταξικά συμφέροντα καθορίζονται από το επίπεδο της συνείδησης της δοσμένης τάξης. Αυτή η άποψη είναι πέρα για πέρα λαθεμένη. Αλλο ζήτημα είναι τα αντικειμενικά ταξικά συμφέροντα και διαφορετικό το επίπεδο συνειδητοποίησής τους. Για παράδειγμα, η εργατική τάξη μιας καπιταλιστικής χώρας μπορεί να μην έχει συνειδητοποιήσει τα γενικά, τα θεμελιακά της συμφέροντα, που συνίστανται, σε τελευταία ανάλυση, στην κατάργηση της αιτίας της εκμετάλλευσης, η οποία βρίσκεται στην ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής από τους καπιταλιστές. Ετσι, για μια περίοδο η πάλη της μπορεί να περιορίζεται σε ορισμένα άμεσα επιμέρους ζητήματα, όπως η βελτίωση των όρων πώλησης της εργατικής της δύναμης, η βελτίωση των όρων ζωής της, του βιοτικού επιπέδου. Αυτό δε σημαίνει ότι αυτά είναι τα ταξικά της συμφέροντα, τα οποία υπάρχουν αντικειμενικά και οφείλονται στη θέση της στο δοσμένο ιστορικά σύστημα παραγωγής, ως τάξη που την εκμεταλλεύονται, γιατί στερείται ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Αντικειμενικά, λοιπόν, τα ταξικά της συμφέροντα συνίστανται στην κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και την εγκαθίδρυση κοινωνικής ιδιοκτησίας σ' αυτά, δηλαδή ιδιοκτησία ολόκληρης της κοινωνίας. Η εργατική τάξη ενδιαφέρεται αντικειμενικά για την κατάργηση του καπιταλισμού, σε αντίθεση με τους καπιταλιστές που ενδιαφέρονται για τη διαιώνισή του.


Ω
ς προς το δεύτερο ζήτημα, την ιδεολογικοπολιτική διάσταση και τους σκοπούς του «διαλόγου», επιδιώκεται τόσο η συγκάλυψη των αντίθετων ταξικών συμφερόντων, όσο και η συσκότιση των αντικειμενικών νόμων της κοινωνικής εξέλιξης και μέσω αυτών των επιδιώξεων η παρεμπόδιση της ωρίμανσης της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων και της ανάπτυξης της ταξικής πάλης ως του κύριου που είναι η εξουσία. Ετσι, επιδιώκεται η προβολή και στήριξη της θεωρίας για τη συνεργασία των τάξεων και την ταξική ειρήνη, οι βασικές τάξεις αναγορεύονται κοινωνικοί εταίροι ή γενικά όλες οι τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα θεωρούνται ως κοινωνικοί εταίροι. Δηλαδή συνεταίροι που αντί να αντιπαρατίθενται ταξικά, πρέπει να συζητούν, «διάλογος» για τον κοινό σκοπό, μέσω του οποίου θα ικανοποιούνται τα συμφέροντα κάθε συνεταίρου! 




«Ο μαρξισμός, μας πρόσφερε το νήμα (μίτο), με τη βοήθεια του οποίου - μέσα απ' αυτόν το λαβύρινθο και το φαινομενικό χάος - θα ανακαλύψουμε και θα φέρουμε στο φως τους νόμους: Τη θεωρία της πάλης των τάξεων. Μόνο η μελέτη του συνόλου των βλέψεων, των επιδιώξεων όλων των μελών μιας κοινωνίας ή μιας ομάδας ατόμων μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε με επιστημονική ακρίβεια το αποτέλεσμα αυτών των βλέψεων. Συνεπώς, οι αντιφατικές βλέψεις γεννιούνται από τη διαφορά θέσης και τις συνθήκες ζωής των τάξεων, από τις οποίες απαρτίζεται κάθε κοινωνία».(«Λένιν: Μαρξ - Ενγκελς, Μαρξισμός»).


Η
 ιστορία όλων των κοινωνιών, αρχίζοντας από τη δουλοκτητική κοινωνία, είναι η ιστορία της πάλης των τάξεων. Διάφορες αντιεπιστημονικές αστικές θεωρίες, αλλά και μικροαστικές οπορτουνιστικές προβάλλουν ότι η ταξική πάλη οδηγεί σε ανώφελες και επιζήμιες συγκρούσεις, ότι η επαναστατική πάλη του προλεταριάτου είναι αδιέξοδη, είναι ουτοπία. Μ' αυτές τις θεωρίες, η αστική τάξη επιδιώκει το σταμάτημα της ιστορικής εξέλιξης ως τον καπιταλισμό με τη διαιώνισή του. Αναπαλαιωμένες τέτοιες θεωρίες ενισχύθηκαν μετά την αντεπανάσταση στις χώρες που οικοδομούσαν το σοσιαλισμό, όπως το τέλος της ιστορίας, το τέλος των ιδεολογιών, αλλά και άλλες κοινωνικές θεωρίες, όπως της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, της κοινωνίας της γνώσης και της πληροφορίας κλπ., και επιδιώκουν να επιδράσουν στη συνείδηση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, ότι μπορεί να υπάρξει άλλο κοινωνικό σύστημα, έξω από το σοσιαλισμό, που μπορεί να δημιουργεί συνθήκες ευημερίας για ολόκληρη την κοινωνία, ότι ο καπιταλισμός μετεξελίσσεται κιόλας σ' αυτό το σύστημα. Σ' αυτές τις θεωρίες, αφαιρούν το κύριο, που είναι οι σχέσεις παραγωγής, η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, προκειμένου να αποπροσανατολίσουν από το κύριο, την πάλη της εργατικής τάξης, δηλαδή την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας για να καταργηθεί η εκμετάλλευση.




Βεβαίως οι τάξεις, αλλά και η ταξική πάλη ως νομοτέλεια, δεν υπάρχουν, όπως και δεν εξαφανίζονται, γιατί αυτό υπάρχει ως ιδέα στα μυαλά ορισμένων απολογητών του καπιταλισμού. Οσο θα υπάρχει ο καπιταλισμός, οι αστοί και οι προλετάριοι, που διεξάγουν μια σκληρή ανειρήνευτη πάλη μεταξύ τους, θα εξακολουθούν να είναι ταυτόχρονα οικονομικά δεμένοι, σαν αναπόσπαστα μέρη της καπιταλιστικής κοινωνίας. Και αυτή η πραγματικότητα θα υπάρχει αντικειμενικά, ανεξάρτητα από τη θέληση των αστών θεωρητικών. Και η ταξική πάλη, νομοτελειακά, θα οδηγήσει στη δικτατορία του προλεταριάτου, που είναι μόνο η αρχή για το πέρασμα στην αταξική κοινωνία, τον κομμουνισμό. Ετσι ο «διάλογος», μπορεί προσωρινά και λόγω συσχετισμού δυνάμεων να παρεμποδίζει τη συνειδητή ανάπτυξη της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης, αλλά δεν μπορεί να καταργήσει τη βάση της. Επομένως αργά ή γρήγορα με την πάλη της συνειδητής πολιτικά οργανωμένης πρωτοπορίας της, του Κόμματός της, η εργατική τάξη θα τον καταργήσει οριστικά.