Από τον Απρίλη στον Οκτώβρη - Η ένοπλη εξέγερση στην ημερήσια διάταξη

Από τον Απρίλη στον Οκτώβρη - Η ένοπλη εξέγερση στην ημερήσια διάταξη

Στο προηγούμενο ένθετο παρουσιάσαμε τις εξελίξεις του Ιούνη-Ιούλη του 1917, όπου το επαναστατικό κίνημα είχε υποστεί μια προσωρινή ήττα, μετά το χτύπημα της διαδήλωσης των εργατών στην Πετρούπολη ενώ οι μπολσεβίκοι είχαν τεθεί εκτός νόμου. Σε αυτές τις συνθήκες ο Λένιν προβάλλει την ανάγκη εγκατάλειψης του συνθήματος «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ» και στρέφει την προσοχή του Κόμματος στην προετοιμασία ένοπλης εργατικής εξέγερσης με στόχο την εργατική εξουσία. Τα γεγονότα του Αυγούστου επιβεβαίωσαν αυτή την αναγκαιότητα. Ετσι στο σημερινό ένθετο παρουσιάζουμε τα γεγονότα του Αυγούστου καθώς και ένα από τα βασικά άρθρα του Λένιν από την παρανομία που καθόρισε την αλλαγή ταχτικής, το άρθρο «Σχετικά με τα Συνθήματα».

***

Χαρακτηρίζοντας την πολιτική κατάσταση της χώρας μετά τις ημέρες του Ιούλη, ο Λένιν τόνιζε: «Η ταξική πάλη ανάμεσα στην αστική τάξη και στο προλεταριάτο οξύνθηκε στο έπακρο: και στις 20-21 του Απρίλη και στις 3-5 του Ιούλη παρά λίγο να αρχίσει στη χώρα μας ο εμφύλιος πόλεμος... Η αστική τάξη είναι πυρ και μανία ενάντια στα Σοβιέτ, είναι όμως ακόμη ανίσχυρη για να τα διαλύσει μονομιάς, κι αυτά, καθώς εκπορνεύονται από τους κυρίους Τσερετέλι, Τσερνόφ και Σία, είναι πια ανίσχυρα να προβάλουν σοβαρή αντίσταση στην αστική τάξη.

Οι τσιφλικάδες και η αγροτιά ζουν επίσης στις παραμονές εμφυλίου πολέμου. Οι αγρότες απαιτούν γη και ελευθερία...

Προσθέστε σ' αυτόν τον παράγοντα τις στρατιωτικές ήττες, που τις προκάλεσε η τυχοδιωκτική επίθεση, όταν ιδιαίτερη πέραση έχουν οι φράσεις για τη σωτηρία της πατρίδας (που συγκαλύπτουν την επιθυμία να σώσουν το ιμπεριαλιστικό πρόγραμμα της αστικής τάξης)...»

Ο Λένιν, τόνιζε επίσης ότι «η πάλη ενάντια στην αστική αντεπανάσταση απαιτεί νηφαλιότητα και ικανότητα να βλέπουμε και να λέμε αυτό που είναι».

Σ' αυτές τις συνθήκες συγκλήθηκε το 6ο Συνέδριο του μπολσεβίκικου κόμματος.

Για το ζήτημα της μη εμφάνισης του Λένιν στο δικαστήριο, το Συνέδριο σημείωνε: «Θεωρώντας ότι οι τρόποι διώξεων, από μέρους της αστυνομίας και της ασφάλειας, που τώρα εφαρμόζονται, και οι τρόποι λειτουργίας της εισαγγελίας αποκαθιστούν, όπως κάποτε παραδέχτηκε και η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, τα ήθη και τα έθιμα του Σεγκλοβιτικού καθεστώτος¹, νομίζοντας ότι κάτω από τέτοιες συνθήκες δεν υπάρχει καμιά απολύτως εγγύηση, όχι μόνο αμερόληπτης δικαστικής διαδικασίας, αλλά και στοιχειώδους ασφάλειας των παραπεμπομένων, στο δικαστήριο, το συνέδριο του ΣΔΕΚΡ (μπ) εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία του ενάντια στον εξοργιστικό εισαγγελικό χαφιεδικο-αστυνομικό συκοφαντικό κατατρεγμό των αρχηγών του επαναστατικού προλεταριάτου...»

Το συνέδριο έστειλε χαιρετισμό στον Λένιν και τον εξέλεξε επίτιμο πρόεδρό του.

Το συνέδριο έθεσε καθήκοντα ως εξής: «Να αγωνιστούμε εναντίον της τωρινής αντεπανάστασης και της προδοσίας των τωρινών Σοβιέτ, η ειρηνική εξέλιξη και το ανώδυνο πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ, ήδη, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθούν». Το συμπέρασμα αυτό στηριζόταν στη βαθιά ανάλυση της διάταξης των ταξικών δυνάμεων στη χώρα, που είχε κάνει ο Λένιν σε μια σειρά άρθρα που έγραψε στην παρανομία. Τα άρθρα αυτά βοήθησαν το Κόμμα να εκτιμήσει σωστά την κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά τις ημέρες του Ιούλη, να προσδιορίσει τις μορφές κομματικής δουλειάς και τους τρόπους του παραπέρα αγώνα για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης. Ο Λένιν από την παρανομία καθοδηγούσε το Συνέδριο.

Ορισμένες από τις βασικές θέσεις της εισήγησης για την πολιτική κατάσταση στο 6ο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ (μπ) έχουν ως εξής:

«...6) Λόγω της πορείας αυτής των γεγονότων σήμερα η κρατική εξουσία στα αποφασιστικά σημεία, συγκεκριμένα στο μέτωπο και στην Πετρούπολη, βρέθηκε στην πράξη στα χέρια της αντεπαναστατικής αστικής τάξης, την οποία υποστηρίζει η στρατιωτική κλίκα των ανώτατων αξιωματικών του στρατού. Αυτή ακριβώς η δικτατορία εφάρμοσε και εφαρμόζει μέτρα κατάλυσης της πολιτικής ελευθερίας, που απαριθμήσαμε νωρίτερα, μέτρα βίας κατά των μαζών και αμείλικτης δίωξης του διεθνιστικού προλεταριάτου, μέσα σε πλήρη αποσύνθεση, ανικανότητα και απραξία της κυβέρνησης, καθώς και του κεντρικού οργάνου των Σοβιέτ - της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής.

7) Οι καντέτοι παίζουν με τους εσέρους και τους μενσεβίκους, όπως η γάτα με το ποντίκι, πότε βγαίνοντας από την κυβέρνηση, πότε επαναλαμβάνοντας τα παζαρέματα για την προσχώρηση σ' αυτή, οργανώνοντας συνάμα βεβιασμένα την αντεπανάσταση ολόκληρης της αστικής τάξης, και εκτοξεύοντας τις πιο αισχρές κατηγορίες: σήμερα ενάντια στους μπολσεβίκους, μετά ενάντια στον Τσερνόφ, ακόμη και ενάντια στον "υποκριτή" Τσερετέλι κλπ.

Οι αρχηγοί των εσέρων και των μενσεβίκων χάνουν τελείως τα λογικά τους, ξεπέφτουν μέχρι την εκδήλωση εμπιστοσύνης και, μάλιστα, τα καλύτερα επαρχιακά στοιχεία τους, που λιγότερο έχουν προσεγγίσει την αντεπανάσταση, φοβούμενα να επιδοκιμάσουν τη θανατική ποινή, ακόμη πιο πολύ φοβούνται να την κατακρίνουν, για να μη διαφωνήσουν με τους «δικούς τους» υπουργούς.

8) Η χώρα στο διάστημα αυτό δοκιμάζει τη βασανιστική και απαίσια αγωνία των Σοβιέτ, τα οποία αποσυντίθενται ζωντανά λόγω του ότι δεν πήραν έγκαιρα όλη την κρατική εξουσία στα χέρια τους.

9) Το σύνθημα της παράδοσης της εξουσίας στα Σοβιέτ, που προπαγάνδιζε το κόμμα μας, ήταν σύνθημα ειρηνικής εξέλιξης της επανάστασης, ειρηνικού περάσματος της εξουσίας [από] την αστική τάξη στους εργάτες και την αγροτική φτωχολογιά, ειρηνικής εξάλειψης από την μικροαστική τάξη των αυταπατών της.

Σήμερα όμως η ειρηνική εξέλιξη της επανάστασης και το ειρηνικό πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ έγιναν ακατόρθωτα, γιατί η εξουσία πρακτικά πέρασε πια στα χέρια της στρατιωτικής δικτατορίας, την οποία υποστηρίζει και εμψυχώνει η αστική τάξη με επικεφαλής το κόμμα των καντέτων.

Σωστό σύνθημα σήμερα μπορεί να είναι μόνο η πλήρης κατάλυση της δικτατορίας της αντεπαναστατικής αστικής τάξης. Μόνο το επαναστατικό προλεταριάτο, υπό τον όρο ότι θα το υποστηρίξει η αγροτική φτωχολογιά, είναι σε θέση να εκπληρώσει το καθήκον αυτό, που αποτελεί άμεσο καθήκον της νέας επανάστασης στη Ρωσία.

10) Η επιτυχία της νέας επανάστασης εξαρτάται από το αν, αρκετά γρήγορα και σταθερά, συναισθάνεται η πλειοψηφία του λαού όλη την καταστρεπτικότητα των ελπίδων στο συμβιβασμό με την αστική τάξη, των ελπίδων που εκφράζονται και υποστηρίζονται από τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων.

Η πορεία των γεγονότων διαψεύδει πολύ σκληρά τις ελπίδες αυτές.

11) Γι' αυτό σήμερα κύριο καθήκον του κόμματος των μπολσεβίκων είναι να προσπαθούμε να μην πέφτουμε στις προβοκάτσιες της αντεπανάστασης, η οποία πολύ θα επιθυμούσε (και πάντοτε θα το επιδιώκει αυτό) στη δοσμένη ακριβώς στιγμή να καλέσει το προλεταριάτο σε πρόωρη μάχη - κάτω από ανύπαρκτες γι' αυτό πιθανότητες επιτυχίας- και να στρέψει όλες τις προσπάθειες στην οργάνωση και την προετοιμασία των δυνάμεων για την αποφασιστική μάχη, τότε, όταν η πανεθνική κρίση και ο μεγάλος μαζικός ξεσηκωμός θα δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες για μια τέτοια μάχη και για το πέρασμα της φτωχολογιάς της πόλης και του χωριού με το μέρος των εργατών κατά της αστικής τάξης.

12) Θα ήταν προς το συμφέρον του προλεταριάτου τώρα μια πιο συστηματική και μακρόχρονη προετοιμασία για τη νέα επανάσταση, ώστε η ίδια η πείρα των μαζών να τις οδηγήσει στη συναίσθηση της αναγκαιότητας της επανάστασης και να ξεσκεπάσει ως το τέλος τη στρατιωτική δικτατορία, σε σχέση με την οποία η κυβέρνηση συνασπισμού που σχηματίστηκε πρόσφατα παίζει μόνο το ρόλο παραπετάσματος.

Ομως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και η στρατιωτική και η επισιτιστική κρίση, και μια σειρά άλλες αιτίες, μπορούν να προκαλέσουν τεράστια καταστροφή πρωτοφανούς έκτασης.

Καθήκον του προλεταριάτου, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα, θα αποτελέσει τότε η ένταση όλων των δυνάμεών του για να πάρει την κρατική εξουσία στα χέρια του και να την στρέψει, σε συμμαχία με το επαναστατικό προλεταριάτο των προοδευτικών χωρών, προς την ειρήνη και το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας».

Με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής, εισήγηση για την πολιτική κατάσταση (όπως και πολιτική έκθεση της ΚΕ) έκανε ο Ιωσήφ Στάλιν. Με βάση τα άρθρα και τις θέσεις του Λένιν, έδωσε σαφή χαρακτηρισμό των κινητήριων δυνάμεων της επανάστασης, της εξέλιξής της από τη στιγμή της ανατροπής της μοναρχίας, ανάπτυξε τις βασικές κατευθύνσεις της δραστηριότητας της Κεντρικής Επιτροπής. Αφού αναφέρθηκε με λεπτομέρειες στα γεγονότα του Ιούνη - Ιούλη, ο Στάλιν υπογραμμίζει: «Το κόμμα μας πάντοτε πήγαινε με τις μάζες». Απαντώντας στις κατηγορίες των συμβιβασμένων, που είχαν εμφανιστεί στον εσερο-μενσεβίκικο Τύπο, ότι οι μπολσεβίκοι, δήθεν, είχαν αναμιχθεί στο κίνημα των μαζών του Ιούλη, και αυτό οδήγησε στην αιματοχυσία, ο εισηγητής είπε: «Τι σόι μαζικό κόμμα θα είναι αυτό, που θα περνά δίπλα από το κίνημα των μαζών!... Ο Τσερετέλι και οι άλλοι που μας κατηγορούν ότι αναμιχθήκαμε στο κίνημα, με τον τρόπο αυτό υπογράφουν τη θανατική τους καταδίκη. Μιλάνε για αιματοχυσία, όμως η αιματοχυσία θα ήταν πιο φρικτή, αν το Κόμμα δεν αναμιγνυόταν στην εκδήλωση».

Στην εισήγηση υπογραμμιζόταν ότι αν ως τις 3 του Ιούλη υπήρχαν δυνατότητες ειρηνικής νίκης και ειρηνικού περάσματος της εξουσίας στα Σοβιέτ, αργότερα, όταν η αντεπανάσταση είχε οργανωθεί, τέτοια δυνατότητα δεν υπήρχε. «Η ειρηνική περίοδος της επανάστασης τέλειωσε, άρχισε η μη ειρηνική περίοδος, η περίοδος των συγκρούσεων και των ξεσπασμάτων...» Το σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!» (εφόσον επρόκειτο για την παράδοση όλης της εξουσίας στη συμβιβασμένη Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή) αποσύρθηκε.

«Αν εμείς προτείνουμε να αποσυρθεί το σύνθημα "Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!"» έλεγε ο Στάλιν, απαντώντας στις ερωτήσεις των αντιπροσώπων, «απ' αυτό δεν βγαίνει καθόλου το συμπέρασμα ότι προτείνουμε "Κάτω τα Σοβιέτ!". Και μεις, που αποσύρουμε αυτό το σύνθημα, ταυτόχρονα δεν φεύγουμε ούτε και από αυτή ακόμα την Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ, παρ' όλο τον αξιοθρήνητο ρόλο που παίζει τον τελευταίο καιρό... Η άρση του συνθήματος να περάσει η εξουσία στα χέρια των Σοβιέτ δεν σημαίνει και "Κάτω τα Σοβιέτ!"... Η στάση μας απέναντι στα Σοβιέτ εκείνα, όπου έχουμε την πλειοψηφία, χαρακτηρίζεται από την πιο μεγάλη συμπάθεια. Να μας ζήσουν αυτά τα Σοβιέτ και να δυναμώσουν. Η δύναμη όμως δεν βρίσκεται πια στα Σοβιέτ. Προηγούμενα η Προσωρινή Κυβέρνηση έβγαζε ένα διάταγμα και η Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ ένα αντιδιάταγμα, και πρέπει να προσθέσουμε ότι μόνο το δεύτερο αποκτούσε ισχύ νόμου. Θυμηθείτε την ιστορία με τη διαταγή αρ. 1. Τώρα όμως η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν λογαριάζει καθόλου την Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή. Η συμμετοχή της ΚΕΕ των Σοβιέτ στην ανακριτική επιτροπή για τα γεγονότα της 3-5 του Ιούλη δεν ακυρώθηκε από την ΚΕΕ των Σοβιέτ, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε ύστερα από διαταγή του Κέρενσκι. Τώρα δεν πρόκειται για την κατάκτηση της πλειοψηφίας στα Σοβιέτ, πράγμα αυτό καθαυτό πολύ σπουδαίο, αλλά για το γκρέμισμα της αντεπαναστατικής δικτατορίας».

Η απόφαση του συνεδρίου πρόβαλε σαν πρώτιστο καθήκον την πάλη για την πλήρη κατάλυση της δικτατορίας της αντεπαναστατικής αστικής τάξης, και την κατάληψη της εξουσίας από το προλεταριάτο, σε συμμαχία με την αγροτική φτωχολογιά, με εξέγερση. Επρεπε όχι μόνο να ετοιμαστούν προσεκτικά και πολύπλευρα οι δυνάμεις για τον ένοπλο αγώνα, αλλά και να μπορέσουν σωστά να προσδιορίσουν εκείνη τη στιγμή που η νέα άνοδος της επανάστασης θα δημιουργήσει ευνοϊκές για τούτο συνθήκες. Η τακτική του Κόμματος συνίστατο στο να υποβοηθήσει να ωριμάσουν οι συνθήκες αυτές, επιδέξια να παραλύει και να ματαιώνει οποιεσδήποτε απόπειρες της αντεπανάστασης, να καλέσει την εργατική τάξη σε ένοπλη εξέγερση νωρίτερα απ' ό,τι αυτό υπαγορεύεται από τις πραγματικές δυνατότητες.

Στην εισήγηση για την οργανωτική δράση της ΚΕ ο Γιάκοβ Σβερντλόφ ανάφερε ότι η προσωρινή νίκη της αντεπανάστασης μετά τις ημέρες του Ιούλη όχι μόνο δεν σταμάτησε την άνοδο του Κόμματος, αλλά και προκάλεσε εισροή νέων μελών από το περιβάλλον των εργατών και των αγροτών. Από τον Απρίλη του 1917 ο αριθμός των μελών του Κόμματος τριπλασιάστηκε, ενώ ο αριθμός των μπολσεβίκικων τοπικών οργανώσεων υπερδιπλασιάστηκε.

Ολες οι αποφάσεις του Συνεδρίου, που τέλειωσε στις 3 του Αυγούστου, κατευθύνονται στον βασικό στόχο: την προετοιμασία των μαζών για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Η αντεπανάσταση δεν έμενε αδρανής. Αρχισε ανοιχτή επιστράτευση όλων των αντιπρολεταριακών, αντεπαναστατικών δυνάμεων για να επιφέρει ακόμη ένα πλήγμα στους μπολσεβίκους. Αυτό το είπε εμπιστευτικά ο Κέρενσκι στον πρώην αυτοκράτορα όταν τον είχε επισκεφθεί στα τέλη του Ιούλη στο Τσάρσκογιε Σελό.

Ετσι άρχισε η προετοιμασία για τη λήψη των «πιο δραστικών μέτρων εναντίον των μπολσεβίκων», που είχε υποσχεθεί ο Κέρενσκι. Στο στρατό συγκροτούνται μονάδες κρούσης, «τάγματα θανάτου», ενώσεις παρασημοφορημένων με το σταυρό του Γεωργίου κλπ. Στην «ταραγμένη πρωτεύουσα» τις μέρες αυτές είχαν ιδρυθεί οι αντεπαναστατικές οργανώσεις «Σύνδεσμος Στρατιωτικού Καθήκοντος», «Σύνδεσμος Σωτηρίας της Πατρίδας», «Σύνδεσμος Τιμής και Πατρίδας» κ.ά. Ολες αυτές είχαν έναν κοινό σκοπό: να εξουδετερώσουν τα Σοβιέτ, να καταπνίξουν την επανάσταση και να εγκαθιδρύσουν, όπως έγραφε η εφημερίδα «Ούτρο Ροσίι» στις 12 Αυγούστου, μια ισχυρή, σκληρή και σταθερή εξουσία. «Αυτή πρέπει να αρχίσει από το στρατό», υπογραμμιζόταν ανοιχτά στο ίδιο άρθρο, «και να επεκταθεί σε ολόκληρη τη χώρα». Η αντεπανάσταση προσπαθούσε να πραγματοποιήσει τα όνειρά της για σκληρή εξουσία. Ο στρατηγός Κορνίλοφ έγινε το ίνδαλμα των αντιδραστικών δυνάμεων.

Αφού διορίστηκε στις 19 του Ιούλη ανώτατος διοικητής, ο Κορνίλοφ επεξεργάστηκε ένα πρόγραμμα «ειρήνευσης» της Ρωσίας. Το πρόγραμμα αυτό ήταν αποτέλεσμα κοινών προσπαθειών, και περιλάμβανε μέτρα για την «απομάκρυνση της πολιτικής από το στρατό» (προβλέποντας την εφαρμογή θανατικής ποινής και στρατοπέδων συγκέντρωσης για όσους δεν συμμορφώνονταν), καθώς επίσης και για την κατάπνιξη του εργατικού κινήματος.

Με την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας, η αστική τάξη συνέδεε την ελπίδα να συντρίψει με τα όπλα τις επαναστατικές δυνάμεις, να «προφυλάξει τη Ρωσία από τον κίνδυνο του μπολσεβικισμού που πλησίαζε». Η πραγματοποίηση του πραξικοπήματος προβλεπόταν για τις 12-14 του Αυγούστου, τις μέρες εργασίας της Κρατικής Σύσκεψης στη Μόσχα.

Κατά την εκλογή του τόπου, η αντεπανάσταση ξεκινούσε από το ότι, από πρώτη άποψη, τα γεγονότα του Ιούλη στην πρωτεύουσα δεν είχαν μεγάλη απήχηση στη Μόσχα, και δεν περίμενε να συναντήσει εδώ κάποια σοβαρή επαναστατική διάθεση. Η πραγματικότητα, όμως, διέψευσε σκληρά τις προσδοκίες αυτές. Η τεράστια οργανωτική δουλειά των μπολσεβίκων στις μάζες, η άνοδος της επαναστατικής συνείδησης των μαζών στη χώρα, μετά τα γεγονότα του Ιούλη, είχαν αποτέλεσμα η Μόσχα, όπως και τα άλλα βιομηχανικά κέντρα, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να φτάσει την Πετρούπολη, και να πάρει μια από τις πρώτες θέσεις στο επαναστατικό κίνημα.

Στην Κρατική Σύσκεψη, η αντεπανάσταση εξέθεσε ανοιχτά το πρόγραμμά της: Κατάργηση όλων των Σοβιέτ καθώς και των επιτροπών στο στρατό, παράδοση των λειτουργιών διεύθυνσης, «που είχαν σφετεριστεί τα Σοβιέτ», στις δημοτικές αρχές, «πόλεμος ως την τελική νίκη σε πλήρη σύμπνοια με τους συμμάχους μας», άρνηση κάθε «κοινωνικής μεταρρύθμισης και κάθε κοινωνικού πειραματισμού» και συνέχιση του ενεργού αγώνα κατά του μπολσεβίκικου κόμματος, κήρυξη εκτός νόμου του Κόμματος και μαζικές διώξεις εναντίον των μελών του. Το πρόγραμμα αυτό ανταποκρινόταν πλήρως στη σύνθεση της Κρατικής Σύσκεψης.

Σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Δελτίο της ΚΕΕ και του Σοβιέτ Πετρούπολης των εργατών και στρατιωτών βουλευτών» για τη σύνθεση της Κρατικής Σύσκεψης της Μόσχας στις 12 και 13 Αυγούστου του 1917 αναφέρονται τα εξής:

«15 του Αυγούστου 1917

Το δημαρχείο της Μόσχας είχε συντάξει έναν κατά προσέγγιση κατάλογο για τις ομάδες των αντιπροσώπων που κατέφθασαν στη σύσκεψη. Εκπρόσωποι από τις τέσσερις Κρατικές Δούμες - 488, από τους αγρότες - 100, εκπρόσωποι των Σοβιέτ, των εκτελεστικών επιτροπών κοινωνικών οργανώσεων - 129, πόλεων - 147, ενώσεων των ζέμστβο και πόλης - 18, από τα ζέμστβο - 118, εκπρόσωποι εμποροβιομηχανικών κύκλων και τραπεζών - 150, επιστημονικών οργανισμών - 99, της εργαζόμενης διανόησης - 83, του στρατού και του στόλου - 117, του κλήρου και των οργανώσεων του κλήρου - 24, των εθνικών οργανώσεων - 58, των επισιτιστικών επιτροπών - 90, των αγροτικών συλλόγων - 51, των συνεταιρισμών - 313, των συνδικάτων - 176, των κυβερνητικών επιτρόπων - 33, της στρατιωτικής υπηρεσίας - 16, των ιδρυμάτων - 4, των μελών της κυβέρνησης και εκπρόσωποι των υπουργών - 15.

Στη διάρκεια της 13ης του Αυγούστου είχαν προστεθεί πάνω από 100 μέλη, μεταξύ των οποίων και ο επίσκοπος Ευλόγιος, ο στρατηγός Κορνίλοφ, οι υπουργοί Σκόμπελεφ και Γιουρένεφ.

Γενικά ήταν πάνω από 2.500 αντιπρόσωποι.

Ο παρευρισκόμενος στη σύσκεψη σοσιαλιστής πρωθυπουργός ορκιζόταν ότι η κυβέρνηση με «όσες δυνάμεις έχει» αγωνίζεται κατά των μπολσεβίκων. Και οι συμβιβασμένοι ηγέτες της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ διαβεβαίωναν ότι είναι προς το συμφέρον της αστικής εξουσίας να διατηρηθούν προς το παρόν τα Σοβιέτ, γιατί αυτά, χρησιμοποιώντας την παλλαϊκή τους αναγνώριση, υποστηρίζουν την Προσωρινή Κυβέρνηση. Ο μοναρχικός Σουλγκίν διαπίστωνε με ικανοποίηση: «Πριν πέντε μήνες, όποιον τολμούσε να πει κάτι εναντίον της επανάστασης, θα τον καταξεσκίζανε. Ενώ τώρα, συμπλήρωνε, οι διαθέσεις άλλαξαν».

Ο Σουλγκίν όμως έκανε λάθος. Θεωρούσε αλλαγή διαθέσεων τη συνθηκολόγηση των εσέρων και μενσεβίκων αρχηγών της ΚΕΕ, χωρίς να λάβει υπόψη του τις πραγματικές διαθέσεις των μαζών.

Στις 9 του Αυγούστου, η συνεδρίαση των διοικήσεων 41 συνδικάτων της Μόσχας μαζί με το Κεντρικό Γραφείο των συνδικάτων, ύστερα από την εισήγηση του εκπροσώπου της επιτροπής των μπολσεβίκων της Μόσχας Ι. Ι. Σκβορτσόφ - Στεπάνοφ, αφού συζήτησε το ζήτημα για τη στάση απέναντι στην Κρατική Σύσκεψη της Μόσχας, πήρε την απόφαση να κηρύξει για τις 12 του Αυγούστου 24ωρη απεργία και να πραγματοποιήσει συλλαλητήρια διαμαρτυρίας.

Τη μέρα της έναρξης της Κρατικής Σύσκεψης, στη Μόσχα και τα προάστιά της απεργούσαν περίπου 400 χιλιάδες άτομα. Η κίνηση των τραμ διακόπηκε, τα εστιατόρια και τα καφενεία είχαν κλείσει. Ολόκληρη η περιοχή γύρω από το Θέατρο Μπολσόι, όπου γινόταν η σύσκεψη, είχε περικυκλωθεί με έναν τριπλό δακτύλιο στρατιωτών και ευέλπιδων. Και παρ' όλα αυτά, πριν από την έναρξη της σύσκεψης κοντά στο κτίριο του θεάτρου είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 10 χιλιάδες άτομα.

Εικοσιτετράωρες απεργίες, διαδηλώσεις και συλλαλητήρια διαμαρτυρίας είχαν γίνει την ίδια μέρα στις πόλεις Γκους-Χρουστάλνι, Κοστρομά, Κίεβο, Τούλα, Νίζνι Νόβγκοροντ, Σαμάρα και αλλού. Εναντίον της Κρατικής Σύσκεψης έγιναν επίσης πολυπληθή συλλαλητήρια διαμαρτυρίας στις επιχειρήσεις και τα εργοστάσια της Πετρούπολης. Η συνέλευση των εργατών του εργαστηρίου τουρμπίνων των ναυπηγείων του Πουτίλοφ απαίτησε επανεκλογή της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών της Πετρούπολης, επειδή χωρίς να καλέσει γενική συνέλευση του Σοβιέτ, αποφάσισε να λάβει μέρος στην Κρατική Σύσκεψη της Μόσχας.

Η γενική συνέλευση του 2ου λόχου τάγματος μηχανικού του θαλάσσιου φρουρίου του Μεγάλου Πέτρου απαίτησε την άμεση κατάργηση της θανατικής ποινής, την απελευθέρωση των συλληφθέντων επαναστατών, τη διάλυση της Κρατικής Δούμας και του Κρατικού Συμβουλίου, τη φυλάκιση των ηγετών των δεξιών κομμάτων, τη σύγκληση το ταχύτερο Συντακτικής Συνέλευσης. Οι στρατιώτες διαμαρτυρήθηκαν κατά της απαγόρευσης των επαναστατικών εφημερίδων, της διάλυσης των σοσιαλιστικών οργανώσεων και της σύγκλησης της Κρατικής Σύσκεψης της Μόσχας. Εξέφρασαν την ετοιμότητά τους, με το πρώτο κάλεσμα της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών του Ρέβελ, με το όπλο στο χέρι να υπερασπίσουν την επανάσταση. Η αντεπανάσταση ετοιμαζόταν κι αυτή.

Στις 12 του Αυγούστου, ο Κορνίλοφ διέταξε τη συγκρότηση εφεδρικών συνταγμάτων πεζικού από παρασημοφορημένους με το σταυρό του Γεωργίου στις πόλεις Πσκοφ, Μινσκ, Κίεβο και Οδησσό.

Στις 24 του Αυγούστου, στο Μογκιλιόφ συναντήθηκε το μέλος της Κρατικής Δούμας Β. Λβοφ με τον ανώτατο διοικητή. Εξ ονόματος του Κέρενσκι, ο Λβοφ ζήτησε από τον Κορνίλοφ να πει τη γνώμη του σχετικά με το σχηματισμό ευρείας «λαϊκής» κυβέρνησης. Ο Κορνίλοφ πρότεινε στον Λβοφ να συνεχίσουν τη συζήτηση πάνω στο θέμα αυτό την επομένη. Στην ερώτηση αν θα υποστήριζε ο στρατός την Προσωρινή Κυβέρνηση σε περίπτωση εξέγερσης των μπολσεβίκων, ο Κορνίλοφ διαβεβαίωσε τον Λβοφ ότι τα στρατεύματα θα «εκτελέσουν το καθήκον τους» και θα υποστηρίξουν τον Κέρενσκι. Την επόμενη μέρα, κατά τη διάρκεια της δεύτερης συνάντησης, ο Κορνίλοφ δήλωσε στον Λβοφ ότι για τη σωτηρία της πατρίδας αυτός δε βλέπει άλλη διέξοδο εκτός από την παράδοση σ' αυτόν, τον Κορνίλοφ, «όλης της στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας». Στις 26 του Αυγούστου, το τελεσίγραφο του Κορνίλοφ μεταβιβάστηκε στον πρωθυπουργό. Το ίδιο επίσης διάστημα τέθηκαν σε κίνηση οι μονάδες εκείνες, στις οποίες στηριγμένος ο Κορνίλοφ σκόπευε να κάνει το πραξικόπημα. Τρομοκρατημένος για την τύχη της πρωθυπουργικής του καρέκλας, φοβούμενος ότι οι μάζες, μαζί με το στασιαστή στρατηγό θα σάρωναν κι αυτόν, ο Κέρενσκι αποφάσισε να κηρύξει ανοιχτά πόλεμο κατά του Κορνίλοφ. Το βράδυ, στην έκτακτη συνεδρίαση της κυβέρνησης, ανακοίνωσε τη ρήξη του με τον Κορνίλοφ και ζήτησε να του δοθούν δικτατορικές αρμοδιότητες. Οι καντέτοι υπουργοί, που υπολόγιζαν να μπουν στη μελλοντική κυβέρνηση του Κορνίλοφ, δήλωσαν την παραίτησή τους. Στις 27 του Αυγούστου και ο Κέρενσκι και ο Κορνίλοφ, με τις ίδιες εκφράσεις, κήρυξαν ο ένας τον άλλο εχθρό του λαού. Με εντολή του στασιαστή ανώτατου διοικητή κινήθηκε κατά της Πετρούπολης το 3ο σώμα ιππικού, κατά του Τσάρσκογιε Σελό - η μεραρχία ιππικού του Καυκάσου («άγρια»), και κατά της Γκάτσινα η 1η κοζάκικη μεραρχία του Ντον του 3ου σώματος ιππικού.

Στην ουσία, δεν υπήρξε «συνωμοσία του Κορνίλοφ», αλλά υπήρξε αποτυχημένη «συνεννόηση του Κέρενσκι με τον Κορνίλοφ».

Αλλά ούτε τη μία ούτε την άλλη συνωμοσία υποστήριξε ο λαός, που το όνομά του επικαλούνταν και οι δύο.

Ο κίνδυνος που απειλούσε την επανάσταση ξεσήκωσε τις λαϊκές μάζες, επικεφαλής των οποίων μπήκε το μπολσεβίκικο κόμμα. Η έκκληση του Κόμματος προς τους εργάτες και τους στρατιώτες να πάρουν στα χέρια τους την υπεράσπιση της επανάστασης βρήκε θερμή απήχηση. Οι μπολσεβίκοι κατόρθωσαν όχι μόνο να δώσουν παλλαϊκή έκταση στον αγώνα κατά του Κορνίλοφ, αλλά και να ξεσκεπάσουν ολόπλευρα τον Κέρενσκι ως καλυμμένο κορνιλοφικό, που εφάρμοζε το ίδιο επίσης αντεπαναστατικό πρόγραμμα με άλλα μέσα. Η ΚΕ κάλεσε τους εργάτες και τους στρατιώτες να αποδείξουν πως αυτοί είναι ισχυρότεροι από την αστική αντεπανάσταση.

Ας δούμε την Εκκληση της Κεντρικής Επιτροπής και της Επιτροπής Πετρούπολης του ΣΔΕΚΡ (μπ.), της Στρατιωτικής Οργάνωσης της ΚΕ του ΣΔΕΚΡ (μπ.), του Κεντρικού Σοβιέτ των εργοστασιακών επιτροπών, της μπολσεβίκικης ομάδας του Σοβιέτ Πετρούπολης και της ΚΕΕ των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών «Προς όλους τους εργαζόμενους, προς όλους τους εργάτες και τους στρατιώτες της Πετρούπολης» για αγώνα κατά της αντεπανάστασης.

«27 του Αυγούστου 1917

...Λαέ της Πετρούπολης! Σε καλούμε στον πιο αποφασιστικό αγώνα κατά της αντεπανάστασης! Πίσω από την Πετρούπολη βρίσκεται ολόκληρη η επαναστατημένη Ρωσία!

Στρατιώτες! Στο όνομα της επανάστασης - εμπρός κατά του στρατηγού Κορνίλοφ!

Εργάτες! Με συσπειρωμένες τις γραμμές σας προστατέψτε την πόλη της επανάστασης από την επίθεση της αστικής αντεπανάστασης!

Στρατιώτες και εργάτες! Σε αδελφική συμμαχία, ενωμένοι με το αίμα των ημερών του Φλεβάρη, δείξτε στους κορνιλοφικούς ότι όχι μόνο δε θα καταπνίξουν την επανάσταση, αλλά ότι η επανάσταση θα τσακίσει και θα σαρώσει από το πρόσωπο της Γης τις απόπειρες της αστικής αντεπανάστασης.

Στο όνομα της επανάστασης, στο όνομα της εξουσίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς στην απελευθερωμένη Ρωσία και σ' όλο τον κόσμο, σαν μια ενιαία οικογένεια, με συσπειρωμένες τις γραμμές, χέρι με χέρι, όλοι σαν ένας άνθρωπος, αντιμετωπίστε τον εχθρό του λαού, τον προδότη της επανάστασης, το δολοφόνο της ελευθερίας!

Μπορέσατε να ανατρέψετε τον τσαρισμό, αποδείξτε πως δε θα ανεχθείτε την κυριαρχία του εγκάθετου των τσιφλικάδων και της αστικής τάξης, του Κορνίλοφ».

Στην έκτακτη συνεδρίαση της Επιτροπής Πετρούπολης του Κόμματος υπό την προεδρία του Σ. Κοσιόρ, με εισήγηση του Α. Μπουμπνόφ, προτάθηκαν συγκεκριμένα μέτρα για την κινητοποίηση των μαζών. Στη δουλειά αυτή είχε συμπεριληφθεί και η Στρατιωτική Οργάνωση της ΚΕ του ΣΔΕΚΡ (μπ.). Ο γραμματέας της ΚΕ Σβερντλόφ έκανε σύσκεψη των εκπροσώπων των μπολσεβίκικων πυρήνων των εφεδρικών συνταγμάτων της πρωτεύουσας. Περίπου 60 χιλιάδες κοκκινοφρουρούς, στρατιώτες και ναύτες είχε προτάξει η Πετρούπολη για την υπεράσπιση της επανάστασης. Αποφασιστικά αποκρούστηκαν οι κορνιλοφικοί και στα μέτωπα. Οι στρατιωτικές επιτροπές εγκαθιστούσαν έλεγχο στα επιτελεία, συγκροτούσαν μεικτά τμήματα για τον αγώνα κατά της ανταρσίας. Σε σχέση μ' αυτό είναι αρκετό να θυμίσουμε τις αποφασιστικές ενέργειες της Στρατιωτικο-Επαναστατικής Επιτροπής και του επιτελείου των επαναστατικών στρατευμάτων της περιοχής του Μινσκ, με επικεφαλής τον Μ. Φρούνζε, οι οποίες οδήγησαν σε απομόνωση τις δυνάμεις κρούσης της αντεπανάστασης, που κατευθύνονταν από το στρατηγείο προς την πρωτεύουσα.

Η στάση του Κορνίλοφ απέτυχε πέρα για πέρα πριν ακόμη πέσει έστω κι ένας πυροβολισμός. Στην ουσία, ένας πυροβολισμός ακούστηκε. Αυτοκτόνησε ο στρατηγός Κρίμοφ, που είχε τοποθετηθεί από τον Κορνίλοφ επικεφαλής των τμημάτων που πήγαιναν για την Πετρούπολη.

Οι μερικές μέρες αγώνα κατά του κορνιλοφισμού επιτάχυναν σημαντικά την πολιτική διαφώτιση των πλατιών στρωμάτων του λαού.

Σημειώσεις:

1. Ως υπουργός Δικαιοσύνης στα 1906-1915, ο I. Σεγκλοβίτοφ έγινε γνωστός για την ξετσίπωτη επέμβασή του στην πορεία των δικαστικών διαδικασιών μετά την κατάπνιξη της πρώτης ρωσικής επανάστασης. Το καθεστώς ανοιχτής πίεσης κατά την ανάκριση άρχισαν να το αποκαλούν Σεγκλοβιτικό καθεστώς.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ

Οταν η Ιστορία κάνει μια απότομη στροφή, συμβαίνει πολύ συχνά, ακόμη και τα πρωτοπόρα κόμματα να μην μπορούν για ένα λίγο - πολύ μακρόχρονο διάστημα να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, επαναλαμβάνουν τα συνθήματα που χτες ήταν σωστά, μα σήμερα έχουν χάσει κάθε νόημα, έχουν χάσει το νόημά τους τόσο «ξαφνικά», όσο «ξαφνική» ήταν η απότομη στροφή της Ιστορίας.

Κάτι παρόμοιο μπορεί να επαναληφθεί, όπως φαίνεται, και με το σύνθημα του περάσματος όλης της κρατικής εξουσίας στα Σοβιέτ. Το σύνθημα αυτό ήταν σωστό για μια περίοδο της επανάστασής μας, ας πούμε από τις 27 του Φλεβάρη έως τις 4 του Ιούλη, περίοδο που ξεπεράστηκε οριστικά. Είναι φανερό σήμερα ότι το σύνθημα αυτό έπαψε να είναι σωστό. Αν δεν το καταλάβεις αυτό, δεν μπορείς να καταλάβεις τίποτε από τα φλέγοντα ζητήματα της σημερινής στιγμής. Κάθε ξεχωριστό σύνθημα πρέπει να βγαίνει από το σύνολο των ιδιομορφιών της συγκεκριμένης πολιτικής κατάστασης. Και η πολιτική κατάσταση στη Ρωσία σήμερα, ύστερα από τις 4 του Ιούλη, διαφέρει ριζικά από την κατάσταση της περιόδου από τις 27 του Φλεβάρη έως τις 4 του Ιούλη.

Τότε, στην ξεπερασμένη αυτή περίοδο της επανάστασης, στο κράτος κυριαρχούσε η λεγόμενη «δυαδική εξουσία», που εξέφραζε και από υλική και από τυπική άποψη μια ακαθόριστη - μεταβατική κατάσταση της κρατικής εξουσίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το ζήτημα της εξουσίας είναι το βασικό ζήτημα κάθε επανάστασης.

Τότε η εξουσία ήταν ασταθής. Τη μοιράζονταν η Προσωρινή Κυβέρνηση και τα Σοβιέτ πάνω στη βάση μιας εθελοντικής συμφωνίας μεταξύ τους. Τα Σοβιέτ αποτελούσαν αντιπροσωπείες της μάζας των ελεύθερων, δηλαδή απαλλαγμένων από κάθε εξωτερικό καταναγκασμό, και ένοπλων εργατών και στρατιωτών. Τα όπλα βρίσκονταν στα χέρια του λαού, εξωτερική βία πάνω στο λαό δεν υπήρχε - να πού βρισκόταν η ουσία της υπόθεσης. Αυτό άνοιγε και εξασφάλιζε τον ειρηνικό δρόμο εξέλιξης όλης της επανάστασης προς τα μπρος. Το σύνθημα «Να περάσει όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» ήταν σύνθημα του πρώτου βήματος, του άμεσα πραγματοποιήσιμου βήματος στον ειρηνικό αυτό δρόμο εξέλιξης. Αυτό ήταν σύνθημα ειρηνικής εξέλιξης της επανάστασης, που από τις 27 του Φλεβάρη έως τις 4 του Ιούλη ήταν πραγματοποιήσιμη και φυσικά η πιο επιθυμητή, σήμερα όμως είναι εντελώς αδύνατη.

Οπως φαίνεται, δεν είχαν καταλάβει αρκετά καλά όλοι οι οπαδοί του συνθήματος «Να περάσει όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» ότι αυτό ήταν σύνθημα ειρηνικής εξέλιξης της επανάστασης προς τα μπρος. Ειρηνικής όχι μόνο με την έννοια ότι κανείς, καμιά τάξη, καμιά σοβαρή δύναμη δε θα μπορούσε τότε (από τις 27 του Φλεβάρη έως τις 4 του Ιούλη) να αντισταθεί και να εμποδίσει το πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ. Και όχι μόνο αυτό. Η ειρηνική εξέλιξη θα ήταν τότε δυνατή, ακόμη και από την άποψη ότι η πάλη των τάξεων και των κομμάτων μέσα στα Σοβιέτ θα μπορούσε τότε να συνδυάζεται με τον πιο ειρηνικό και ανώδυνο τρόπο, με τον όρο ότι όλη η κρατική εξουσία θα είχε περάσει έγκαιρα σ' αυτά.

Και σ' αυτήν επίσης την τελευταία πλευρά του ζητήματος δεν έχει δοθεί ακόμη αρκετή προσοχή. Τα Σοβιέτ από την ταξική τους σύνθεση ήταν όργανα του κινήματος των εργατών και των αγροτών, έτοιμη μορφή της δικτατορίας τους. Αν είχαν όλη την εξουσία, η κύρια αδυναμία των μικροαστικών στρωμάτων, το κύριο αμάρτημά τους, η ευπιστία προς τους καπιταλιστές, θα ξεπερνιόταν στην πράξη, θα υποβαλλόταν σε κριτική με την πείρα που θα αποκόμιζαν από τα ίδια τους τα μέτρα. Η διαδοχή των τάξεων και των κομμάτων που βρίσκονται στην εξουσία θα μπορούσε να γίνει μέσα στα Σοβιέτ ειρηνικά πάνω στη βάση της αποκλειστικής και απόλυτης εξουσίας των Σοβιέτ. Η σύνδεση όλων των σοβιετικών κομμάτων με τις μάζες θα μπορούσε να παραμείνει γερή και σταθερή. Δεν πρέπει ούτε στιγμή να μας διαφεύγει το γεγονός ότι μονάχα αυτή η στενότατη και ελεύθερα αναπτυσσόμενη σε πλάτος και σε βάθος σύνδεση των σοβιετικών κομμάτων με τις μάζες θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεπεραστούν ειρηνικά οι αυταπάτες της μικροαστικής πολιτικής του συμβιβασμού με την αστική τάξη. Το πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ αυτό καθαυτό δεν θα άλλαζε και ούτε θα μπορούσε να αλλάξει το συσχετισμό των τάξεων, δεν θα άλλαζε τίποτε από το μικροαστισμό της αγροτιάς. Θα έκανε όμως έγκαιρα ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της απόσπασης των αγροτών από την αστική τάξη, της προσέγγισης και σε συνέχεια της συνένωσής τους με τους εργάτες.

Ετσι θα μπορούσαν να έχουν τα πράγματα, αν η εξουσία περνούσε έγκαιρα στα Σοβιέτ. Αυτό θα ήταν το πιο εύκολο, το πιο σύμφορο για το λαό. Ενας τέτοιος δρόμος θα ήταν ο πιο ανώδυνος και ακριβώς γι' αυτό έπρεπε ν' αγωνιστούμε για το δρόμο αυτό με τον πιο δραστήριο τρόπο. Τώρα όμως ο αγώνας αυτός, ο αγώνας για το έγκαιρο πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ, έχει τελειώσει. Ο ειρηνικός δρόμος εξέλιξης έχει γίνει ανέφικτος. Αρχισε ο μη ειρηνικός, ο πιο επίπονος δρόμος.

Η στροφή της 4 του Ιούλη συνίσταται ακριβώς στο ότι η αντικειμενική κατάσταση ύστερα απ' αυτήν άλλαξε απότομα. Η ασταθής κατάσταση της εξουσίας έπαψε να υπάρχει, η εξουσία στο αποφασιστικό μέρος της πέρασε στα χέρια της αντεπανάστασης. Η ανάπτυξη των κομμάτων, πάνω στη βάση της συμβιβαστικής πολιτικής των μικροαστικών κομμάτων των εσέρων και των μενσεβίκων με τους αντεπαναστάτες καντέτους, είχε σαν αποτέλεσμα και τα δύο αυτά μικροαστικά κόμματα να αποδειχτούν στην πράξη συνεργάτες και βοηθοί των αντεπαναστατών δημίων. Η ανεπίγνωστη ευπιστία των μικροαστών στους καπιταλιστές τούς οδήγησε, στην πορεία της ανάπτυξης της πάλης των κομμάτων, ως τη συνειδητή υποστήριξη των αντεπαναστατών. Ο κύκλος της ανάπτυξης των σχέσεων ανάμεσα στα κόμματα έκλεισε. Στις 27 του Φλεβάρη όλες οι τάξεις βρέθηκαν ενωμένες ενάντια στη μοναρχία. Υστερα από τις 4 του Ιούλη η αντεπαναστατική αστική τάξη, χέρι - χέρι με τους μοναρχικούς και τις μαύρες εκατονταρχίες, πήρε μαζί της, αφού εν μέρει τους τρομοκράτησε, τους μικροαστούς εσέρους και μενσεβίκους και παρέδωσε την πραγματική κρατική εξουσία στα χέρια των Καβενιάκ, στα χέρια μιας στρατιωτικής σπείρας που τουφεκίζει στο μέτωπο όσους δεν υπακούουν σ' αυτή και εξοντώνει τους μπολσεβίκους στην Πετρούπολη.

Το σύνθημα για το πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ θα ηχούσε σήμερα σαν δονκιχωτισμός ή σαν κοροϊδία. Αντικειμενικά, το σύνθημα αυτό θα ήταν εξαπάτηση του λαού, θα του καλλιεργούσε την αυταπάτη πως τα Σοβιέτ και τώρα ακόμη μπορούν να πάρουν την εξουσία, φτάνει να το θελήσουν ή να το αποφασίσουν, ότι στα Σοβιέτ υπάρχουν τάχα ακόμη κόμματα που δεν φέρνουν το στίγμα της συνεργασίας τους με τους δήμιους, ότι μπορεί τάχα να ξεγίνει αυτό που έγινε.

Θα ήταν σοβαρότατο λάθος να νομίζει κανείς πως το επαναστατικό προλεταριάτο θα μπορούσε να «αρνηθεί» την υποστήριξη στους εσέρους και στους μενσεβίκους ενάντια στην αντεπανάσταση για λόγους «εκδίκησης», ας το πούμε έτσι, επειδή υποστήριξαν το χτύπημα των μπολσεβίκων, τις εκτελέσεις στο μέτωπο και τον αφοπλισμό των εργατών. Μια τέτοια τοποθέτηση του ζητήματος θα σήμαινε, πρώτο, πως μεταφέρουμε στο προλεταριάτο τις μικροαστικές αντιλήψεις περί ηθικής (γιατί το προλεταριάτο θα υποστηρίξει πάντα για το καλό της υπόθεσης όχι μόνο τους ταλαντευόμενους μικροαστούς, αλλά και τη μεγάλη αστική τάξη), δεύτερο - κι αυτό είναι το κυριότερο - θα ήταν μια μικροαστική προσπάθεια να συσκοτιστεί με «ηθικολογίες» η πολιτική ουσία της υπόθεσης.

Η ουσία αυτής της υπόθεσης βρίσκεται στο ότι τώρα πια δεν μπορεί κανείς να πάρει την εξουσία ειρηνικά. Την εξουσία μπορεί κανείς να την πάρει μονάχα αφού νικήσει σε αποφασιστικό αγώνα αυτούς που τούτη τη στιγμή κατέχουν πραγματικά την εξουσία, δηλαδή τη στρατιωτική σπείρα, τους Καβενιάκ, οι οποίοι στηρίζονται σε αντιδραστικά στρατεύματα που κουβάλησαν στην Πετρούπολη, στους καντέτους και στους μοναρχικούς. Η ουσία της υπόθεσης βρίσκεται στο ότι μπορούν να νικήσουν τους νέους αυτούς κατόχους της κρατικής εξουσίας μόνο οι επαναστατικές μάζες του λαού, με τον όρο ότι για να μπουν αυτές σε κίνηση πρέπει όχι μόνο να καθοδηγούνται από το προλεταριάτο, μα και να γυρίσουν τις πλάτες στα Κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων, που πρόδωσαν την υπόθεση της επανάστασης.

Οποιος μπάζει στην πολιτική τη μικροαστική ηθική σκέπτεται ως εξής: Ας υποθέσουμε πως οι εσέροι και οι μενσεβίκοι έκαναν «λάθος», υποστηρίζοντας τους Καβενιάκ, που αφοπλίζουν το προλεταριάτο και τα επαναστατικά συντάγματα. Πρέπει όμως να τους δώσουμε τη δυνατότητα «να διορθώσουν» το λάθος, «να μην τους δυσκολεύουμε» στη διόρθωση του «λάθους». Να διευκολύνουμε τις ταλαντεύσεις της μικροαστικής τάξης προς το μέρος των εργατών. Ενας τέτοιος συλλογισμός θα ήταν παιδική αφέλεια ή απλώς ανοησία, αν όχι μια νέα εξαπάτηση των εργατών. Γιατί η ταλάντευση των μικροαστικών μαζών προς το μέρος των εργατών θα μπορούσε να συνίσταται αποκλειστικά και μόνο στο ότι οι μάζες αυτές απομακρύνθηκαν από τους εσέρους και τους μενσεβίκους. Σήμερα τα Κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων θα μπορούσαν να διορθώσουν το «λάθος», μόνο αν δήλωναν ότι ο Τσερετέλι και ο Τσερνόφ, ο Νταν και ο Ρακίτνικοφ είναι συνεργάτες των δημίων. Είμαστε απόλυτα και ανεπιφύλακτα υπέρ μιας τέτοιας «διόρθωσης του λάθους»...

Εχουμε πει πως το βασικό ζήτημα της επανάστασης είναι το ζήτημα της εξουσίας. Πρέπει να προσθέσουμε: Συγκεκριμένα οι επαναστάσεις μάς δείχνουν σε κάθε βήμα πόσο συσκοτίζεται το ζήτημα του πού βρίσκεται η πραγματική εξουσία, μας δείχνουν τη διαφορά ανάμεσα στην τυπική και στην πραγματική εξουσία. Εδώ ακριβώς βρίσκεται μια από τις κυριότερες ιδιομορφίες κάθε επαναστατικής περιόδου. Το Μάρτη και τον Απρίλη του 1917 ήταν άγνωστο αν η πραγματική εξουσία βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης ή στα χέρια του Σοβιέτ.

Τώρα όμως είναι εξαιρετικά σπουδαίο οι συνειδητοί εργάτες να δουν νηφάλια το βασικό ζήτημα της Επανάστασης: Σε τίνος τα χέρια βρίσκεται τώρα η κρατική εξουσία; Σκεφθείτε, ποιες είναι οι υλικές της εκδηλώσεις, μην παίρνετε τα λόγια για έργα και δεν θα δυσκολευτείτε να βρείτε την απάντηση.

Το κράτος είναι πριν απ' όλα σώματα ένοπλων ανθρώπων με υλικά εξαρτήματα, όπως λ.χ. οι φυλακές - έγραφε ο Φρίντριχ Ενγκελς. Τέτοια σώματα είναι σήμερα οι ευέλπιδες και οι αντιδραστικοί κοζάκοι που τους έφεραν ειδικά στην Πετρούπολη. Είναι αυτοί που κρατούν στη φυλακή τον Κάμενεφ και άλλους, αυτοί που έκλεισαν την εφημερίδα «Πράβντα», αυτοί που αφόπλισαν τους εργάτες και μια ορισμένη μερίδα στρατιωτών αυτοί που τουφεκίζουν επίσης μια ορισμένη μερίδα των τμημάτων του στρατού. Αυτοί ακριβώς οι δήμιοι είναι και η πραγματική εξουσία. Οι Τσερετέλι και οι Τσερνόφ είναι υπουργοί χωρίς εξουσία, υπουργοί - ανδρείκελα, αρχηγοί κομμάτων που υποστηρίζουν το καθεστώς των δημίων. Αυτό είναι γεγονός. Και το γεγονός αυτό δεν αλλάζει από το ότι τόσο ο Τσερετέλι, όσο και ο Τσερνόφ προσωπικά «δεν εγκρίνουν» βέβαια το καθεστώς των δημίων, από το ότι οι εφημερίδες τους το αποδοκιμάζουν δειλά: Μια τέτοια αλλαγή της πολιτικής αμφίεσης δεν αλλάζει την ουσία της υπόθεσης.

Το κλείσιμο του οργάνου 150.000 εκλογέων της Πετρούπολης, η δολοφονία του εργάτη Βόινοφ (στις 6 του Ιούλη) από τους ευέλπιδες, γιατί έβγαζε από το τυπογραφείο το «Λιστόκ Πράβντι» - δεν είναι λοιπόν αυτό καθεστώς δημίων; Δεν είναι μήπως αυτό έργο των Καβενιάκ; Θα μας πουν: Ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα Σοβιέτ «ευθύνονται» γι' αυτό.

Τόσο το χειρότερο για την κυβέρνηση και τα Σοβιέτ, θα απαντήσουμε εμείς, γιατί τότε θα πει πως αυτοί είναι μηδενικά, είναι ανδρείκελα, δεν έχουν την πραγματική εξουσία.

Ο λαός πρέπει πριν απ' όλα και πάνω απ' όλα να ξέρει την αλήθεια - να ξέρει σε τίνος τέλος πάντων χέρια βρίσκεται στην πραγματικότητα η κρατική εξουσία. Πρέπει να λέμε στο λαό όλη την αλήθεια: Η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της στρατιωτικής κλίκας των Καβενιάκ (του Κέρενσκι, μερικών στρατηγών, αξιωματικών κτλ.), που τους υποστηρίζει η αστική τάξη σαν τάξη, μ' επικεφαλής της το Κόμμα των καντέτων και με όλους τους μοναρχικούς που δρουν μέσω όλων των μαυροεκατονταρχίτικων εφημερίδων, μέσω της «Νόβογε Βρέμια», της «Ζιβόγε Σλόβο» κτλ. κτλ.

Η εξουσία αυτή πρέπει να ανατραπεί. Χωρίς αυτό όλες οι κουβέντες για αγώνα ενάντια στην αντεπανάσταση είναι κούφιες φράσεις, είναι «αυταπάτη και εξαπάτηση του λαού».

Την εξουσία αυτή υποστηρίζουν σήμερα και οι υπουργοί Τσερετέλι καί Τσερνόφ και τα κόμματά τους. Πρέπει να εξηγούμε στο λαό πως παίζουν το ρόλο δημίων και ότι αυτό το «φινάλε» των κομμάτων αυτών ήταν αναπόφευκτο ύστερα από τα «λάθη» τους της 21 του Απρίλη, της 5 του Μάη, της 9 του Ιούνη, της 4 του Ιούλη, ύστερα από την έγκριση από μέρους τους της πολιτικής της επίθεσης - πολιτική που κατά τα εννιά δέκατα προκαθόρισε τη νίκη των Καβενιάκ τον Ιούλη.

Ολη η δουλειά της ζύμωσης μέσα στο λαό πρέπει να αναδιοργανωθεί έτσι που να παίρνει υπόψη τη συγκεκριμένη πείρα της τωρινής ακριβώς επανάστασης και ιδιαίτερα των ημερών του Ιούλη, δηλαδή να δείχνει καθαρά τον πραγματικό εχθρό του λαού, τη στρατιωτική κλίκα, τους καντέτους και τους μαυροεκατονταρχίτες και να ξεσκεπάζει συγκεκριμένα τα μικροαστικά εκείνα κόμματα, τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων, που έπαιξαν και παίζουν το ρόλο των συνεργών του καθεστώτος των δημίων.

Ολη η δουλειά της ζύμωσης μέσα στο λαό πρέπει να αναδιοργανωθεί έτσι που να ξεκαθαριστεί ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως ελπίδα να πάρουν οι αγρότες γη, όσο δεν θα έχει ανατραπεί η εξουσία της στρατιωτικής κλίκας, όσο δεν θα έχουν ξεσκεπαστεί και δεν θα έχουν χάσει την εμπιστοσύνη του λαού τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων. Αυτό θα ήταν ένα πολύ μακρόχρονο και πολύ δύσκολο προτσές μέσα σε «ομαλές» συνθήκες καπιταλιστικής εξέλιξης, όμως τόσο ο πόλεμος, όσο και η οικονομική ερείπωση θα επιταχύνουν αυτή τη δουλειά σε τεράστιο βαθμό, γιατί είναι τέτοιοι «επιταχυντήρες», που μπορούν να εξισώσουν ένα μήνα ή ακόμη και μια βδομάδα μ' ένα χρόνο.

Ισως σ' αυτά που ειπώθηκαν παραπάνω να προβληθούν δύο αντιρρήσεις: Πρώτο, ότι το να μιλάμε σήμερα για αποφασιστικό αγώνα σημαίνει να ενθαρρύνουμε τις σκόρπιες εκδηλώσεις που θα βοηθούσαν ακριβώς την αντεπανάσταση. Δεύτερο, ότι η ανατροπή της αντεπανάστασης σημαίνει παρ' όλα αυτά πέρασμα της εξουσίας στα χέρια των Σοβιέτ.

Η απάντησή μας στην πρώτη αντίρρηση είναι: Οι εργάτες της Ρωσίας είναι πια αρκετά συνειδητοί, ώστε να μην παρασυρθούν σε προβοκάτσια σε μια στιγμή που είναι ολοφάνερα ασύμφορη γι' αυτούς. Οτι το πέρασμά τους σήμερα σε δράση και σε αντίσταση θα σήμαινε υποβοήθηση της αντεπανάστασης, αυτό είναι αναμφισβήτητο. Οτι ένας αποφασιστικός αγώνας είναι δυνατός μόνο σε περίπτωση που θα σημειωθεί μια νέα άνοδος της επανάστασης μέσα στις πιο πλατιές μάζες κι αυτό είναι επίσης αναμφισβήτητο. Δεν φτάνει όμως να μιλάμε γενικά για άνοδο της επανάστασης, για φούντωμά της, για βοήθεια που θα δώσουν οι εργάτες της Δύσης κ.τ.λ. Πρέπει να βγάλουμε ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα από το παρελθόν μας, πρέπει να πάρουμε υπόψη τα δικά μας ακριβώς διδάγματα. Και παίρνοντας υπόψη όλα αυτά, θα καταλήξουμε ακριβώς στο σύνθημα του αποφασιστικού αγώνα ενάντια στην αντεπανάσταση που άρπαξε την εξουσία.

Η δεύτερη αντίρρηση καταλήγει, επίσης, στην υποκατάσταση μερικών συγκεκριμένων αληθειών με υπερβολικά γενικούς συλλογισμούς. Τίποτε, καμιά δύναμη, εκτός από το επαναστατικό προλεταριάτο, δεν μπορεί να ανατρέψει την αστική αντεπανάσταση. Το επαναστατικό ακριβώς προλεταριάτο, ύστερα από την πείρα του Ιούλη 1917, πρέπει να πάρει το ίδιο την κρατική εξουσία στα χέρια του - χωρίς αυτό η επανάσταση δεν μπορεί να νικήσει. Εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου, υποστήριξή του από τη φτωχή αγροτιά ή από τους μισοπρολετάριους - να η μοναδική διέξοδος και είπαμε ήδη ποια ακριβώς περιστατικά μπορούν να την επιταχύνουν σε εξαιρετικό βαθμό.

Τα Σοβιέτ μπορούν και πρέπει να εμφανιστούν στη νέα αυτή επανάσταση, όχι όμως τα σημερινά Σοβιέτ, όχι τα όργανα συμβιβασμού με την αστική τάξη, αλλά τα όργανα επαναστατικής πάλης εναντίον της. Οτι εμείς θα ζητήσουμε και τότε να συγκροτηθεί ολόκληρο το κράτος κατά το πρότυπο των Σοβιέτ, αυτό είναι σωστό. Εδώ δεν πρόκειται για τα Σοβιέτ γενικά, αλλά για τον αγώνα ενάντια στη δοσμένη αντεπανάσταση και την προδοσία των δοσμένων Σοβιέτ.

Να υποκαθιστά κανείς το συγκεκριμένο με το αφηρημένο είναι ένα από τα κυριότερα αμαρτήματα, ένα από τα πιο επικίνδυνα αμαρτήματα στην επανάσταση. Τα σημερινά Σοβιέτ απέτυχαν, χρεοκόπησαν πέρα για πέρα, γιατί μέσα σ' αυτά κυριαρχούσαν τα Κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων. Τούτη τη στιγμή, τα Σοβιέτ αυτά μοιάζουν με τα πρόβατα που τα οδήγησαν στο σφαγείο, τα έβαλαν κάτω από το μαχαίρι κι αυτά βελάζουν λυπητερά. Τα Σοβιέτ είναι σήμερα αδύναμα κι ανίσχυρα μπροστά στην αντεπανάσταση που νίκησε και νικά. Το σύνθημα για το πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ μπορεί να εννοηθεί σαν «απλή» έκκληση να περάσει η εξουσία ακριβώς στα σημερινά Σοβιέτ, το να λέμε όμως ένα τέτοιο πράγμα, το να κάνουμε έκκληση γι' αυτό, θα σήμαινε τώρα ότι εξαπατούμε το λαό. Δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από την απάτη.

Ο κύκλος ανάπτυξης της πάλης των τάξεων και των κομμάτων στη Ρωσία από τις 27 του Φλεβάρη έως τις 4 του Ιούλη έκλεισε. Αρχίζει ένας νέος κύκλος, όπου δεν μπαίνουν οι παλιές τάξεις, τα παλιά κόμματα, τα παλιά Σοβιέτ, αλλά τάξεις, κόμματα και Σοβιέτ ανανεωμένα στη φωτιά της πάλης, ατσαλωμένα, διδαγμένα, ξαναγεννημένα στην πορεία της πάλης. Δεν πρέπει να κοιτάμε πίσω, αλλά μπροστά. Δεν πρέπει να ενεργούμε με βάση τις παλιές, αλλά με βάση τις νέες, τις μεταϊουλιανές, τις ταξικές και κομματικές κατηγορίες. Στην αρχή του νέου κύκλου πρέπει να ξεκινάει κανείς από το γεγονός ότι η αστική αντεπανάσταση έχει νικήσει και έχει νικήσει χάρη στη συμβιβαστική πολιτική των εσέρων και των μενσεβίκων απέναντί της και μπορεί να ηττηθεί μονάχα από το επαναστατικό προλεταριάτο. Φυσικά, ο νέος αυτός κύκλος θα παρουσιάσει ακόμη ποικίλα στάδια τόσο μέχρι την οριστική νίκη της αντεπανάστασης, όσο και μέχρι την οριστική ήττα (χωρίς πάλη) των εσέρων και των μενσεβίκων, καθώς και μέχρι την καινούργια άνοδο της νέας επανάστασης. Αλλά γι' αυτό θα μπορέσουμε να μιλήσουμε μόνο αργότερα, όταν τα στάδια αυτά θα έχουν διαγραφεί το καθένα χωριστά...

Γράφτηκε στα μέσα του Ιούλη 1917

Δημοσιεύτηκε το 1917 σε χωριστή μπροσούρα που εκδόθηκε από την Επιτροπή Κρονστάνδης του ΣΔΕΚΡ (μπ).

Δημοσιεύεται σύμφωνα με το κείμενο της μπροσούρας

Σημειώσεις:

1. Από το μύθο του Κριλόφ «Ο λούτσος». (Σημ. μετ.)