ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ Πρωτοπόρος μαρξιστής στην εποχή του έδωσε και τη ζωή του για την υπόθεση της εργατικής τάξης

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ

Πρωτοπόρος μαρξιστής στην εποχή του έδωσε και τη ζωή του για την υπόθεση της εργατικής τάξης

Ο πρώτος νεκρός κομμουνιστής, ήρωας στην Ιστορία του ΚΚΕ, δολοφονημένος από τους αστούς

Στις 25 Οκτώβρη 1920 δολοφονήθηκε στη Μαύρη Θάλασσα ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, καθώς επέστρεφε από τη Μόσχα, στην οποία είχε πάει ως αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς προκειμένου να συνδέσει το Κόμμα με τη Διεθνή. Ηταν μέλος της ΚΕ του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ) το οποίο το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ, ιδρυτικό του στέλεχος επίσης, και ένας από τους πρωτεργάτες του επαναστατικού κινήματος στην Ελλάδα. Μαζί του (συνταξίδευαν) δολοφονήθηκε επίσης ο Ωρίων Αλεξάκης, στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων και εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς στα Βαλκάνια.
Η ΚΕ του ΣΕΚΕ με την επιβεβαίωση της είδησης της δολοφονίας του εξέδωσε ανακοίνωση,(«Ριζοσπάστης» 22/1/1921), στην οποία ανάμεσα σε άλλα ανέφερε: «(...) Οι πεπολιτισμένοι λησταί της συνηνωμένης κεφαλαιοκρατικής και ιμπεριαλιστικής αντιδράσεως και οι εν Ελλάδι πράκτορές των, οι οποίοι μετήλθον παν μέσον, κατά το παρελθόν έτος διά να εμποδίσουν τον σύντροφον Λιγδόπουλον να φθάση διά κανονικών διαβατηρίων εις την Σοβιετικήν Ρωσίαν, είναι οι πραγματικοί αυτουργοί του στυγερού εγκλήματος της Μαύρης Θαλάσσης (...)
Η πεποίθησις ότι το έργον το οποίον ο θυσιασθείς σύντροφος επραγματοποίησε διά της επισήμου εισόδου του Κόμματος εις την Τρίτην Διεθνήν και το οποίον επεσφράγισε διά του τιμίου του αίματος, θ' αποτελέση διά το Κόμμα ιεράν παρακαταθήκην εκ της οποίας θα αντλήση τούτο νέας δυνάμεις διά ν' αγωνισθή και να πραγματοποιήση την μεγάλην αποστολήν του, συγκρατεί την οδύνην της Κεντρικής Επιτροπής και ενθαρρύνει αυτήν εις τας προβλέψεις της διά το παρόν και το μέλλον του Κόμματος.
Η μεγάλη θυσία του αλησμόνητου συντρόφου μας, ενώ καθιστά ανεξάλειπτον τον δεσμόν του Κόμματός μας μετά της Κομμουνιστικής Διεθνούς, προσδίδει εξ άλλου αθάνατον αίγλην εις τον θυσιασθέντα υπέρ της υποθέσεως της Κομμουνιστικής Διεθνούς, πρώτον μάρτυρα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος».

Εδωσε μάχη κόντρα στο «δυτικό σοσιαλισμό» της Β' Διεθνούς

Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, φοιτητής στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθήνας στα 1916 (γεννήθηκε στα 1888) ίδρυσε την ίδια χρονιά μαζί με τους συμφοιτητές του Σπ. Κομιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα, τη «Σοσιαλιστική Νεολαία» Αθήνας. Οι σοσιαλιστικές ιδέες, το εργατικό κίνημα και η όσμωσή τους ταυτίστηκαν με τη ζωή του. Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, την οποία και υπερασπιζόταν μ' όλες του τις δυνάμεις, φούντωσε τη φλόγα της επαναστατικής δράσης του Λιγδόπουλου. Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» ανέπτυξε σημαντική δράση, ιδιαίτερα αμέσως μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, ενώ συμμετείχε στις διεργασίες για την πραγματοποίηση του πρώτου πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, με σκοπό τη συνένωση όλων των τότε σοσιαλιστικών οργανώσεων σε ενιαίο κόμμα. Διεργασίες που ευοδώθηκαν με την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ).
Ο Λιγδόπουλος στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ θα παλέψει μαχητικά ιδεολογικοπολιτικά για να υιοθετήσει το Κόμμα τις ταξικές διεθνιστικές θέσεις, κόντρα στο «δυτικό σοσιαλισμό», όπως χαρακτήριζε ο ίδιος τη Β΄ Διεθνή, παρά το γεγονός ότι η μαρξιστική μόρφωση στην Ελλάδα δεν ήταν στο επίπεδο που θα επέτρεπε να ξεκαθαρίσει κανείς εύκολα τα σχετικά με τις διάφορες τάσεις στο διεθνές εργατικό κίνημα. Παρ' όλ' αυτά, ο Λιγδόπουλος, επηρεασμένος από τους μπολσεβίκους και την Οχτωβριανή Επανάσταση, έκανε το παν ώστε να επικρατήσουν στο Συνέδριο συνεπείς θέσεις και να εκφραστούν στις αποφάσεις του. Και τα κατάφερε μαζί με τους συντρόφους του από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία».
Σημαντική ήταν η ομιλία του Λιγδόπουλου στο Συνέδριο για το χαρακτήρα της Κοινωνίας των Εθνών, που αναδεικνύει στη συγκεκριμένη περίοδο το ρόλο των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών ενάντια στο επαναστατικό εργατικό, στο κομμουνιστικό κίνημα, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα και το χαρακτήρα του ιμπεριαλισμού ως παγκόσμιου συστήματος. Ας δούμε ορισμένα αποσπάσματα.
«(...) Θα παρακαλέσω τους αντιπροσώπους να σκεφθούν για το ζήτημα της κοινωνίας των εθνών. Για μας ο σημερινός πόλεμος ήτο μια ένταση του βιομηχανικού ανταγωνισμού, μια κρίση, ένας τσακισμός για αποικίες (...) Δε θα 'χουμε πια νέους πολέμους, θα 'χουμε κοινωνία των εθνών. Αυτή θα αποφασίζει για όλες τις διαφορές. Α! Τώρα πια έπαψαν να μας λένε ότι οι πόλεμοι είναι κακά αναγκαία, ότι πάντοτε θα γίνονται πόλεμοι, ότι είναι ένα καλό ο πόλεμος. Μα τώρα θα τους πούμε μεις. Ναι, οι πόλεμοι είναι ένα κακό αναγκαίο, ένα κακό επακολούθημα της καπιταλιστικής μορφής της παραγωγής. Δεν θα λείψουν παρά μόνον όταν λείψουν αι αιτίες που είναι η κατασκευή, ο τρόπος της παραγωγής της σημερινής κοινωνίας. Αλλά ποίος θα είναι ο σχηματισμός της κοινωνίας των εθνών; Ποίοι θα λάβουν μέρος σ' αυτήν; Αστοί μόνον; Αστοί και εργάτες; `Η εργάτες; Αλλά οι αστικές τάξεις των διαφόρων κρατών έχουν εντελώς αντίθετα συμφέροντα. Εάν έγινε πόλεμος έγινε γι' αυτό και η αντίθεσις αυτή των συμφερόντων δεν θα παύσει. Το να θέλουμε να νομίζουμε ότι μπορεί να πάψει είναι το ίδιο σαν να νομίσουμε ότι μπορούμε να σταματήσουμε την πάλη των τάξεων. Αλλά θα μας ειπούν ότι οι εργάτες, οι αντιπρόσωποι των εργατικών οργανώσεων που θα είναι στην κοινωνία των εθνών, αυτοί θα εμποδίσουν τους μέλλοντας πολέμους. Σύμφωνοι. Αλλά τις η ανάγκη της κοινωνίας των εθνών; Η εργατική τάξη είναι η μόνη που έχει διεθνή συμφέροντα τα ίδια. Είναι συνεπώς η μόνη που μπορεί να έχει συμφέροντα τα ίδια. Και η κοινωνία αυτή των εθνών, η διεθνής εργατική οργάνωσις είναι η μόνη που μπορεί να επιβληθεί. Εάν αυτή δεν μπορέσει να επιβληθεί, κάθε ελπίδα από κάθε άλλη κοινωνία των εθνών είναι ουτοπία.
Δεν πιστεύω να μας ρωτήση κανείς τι μας βλάπτει. Σε κείνον όμως που θα ρωτήση, θα του πω. Φοβούμαι ότι μία διεθνής αστική ένωσις στο μόνο σημείο στο οποίο μπορεί και εξάπαντος να συμφωνήση τελείως είναι το να επιβληθή και να πολεμήση κάθε εκδήλωση επαναστατικών κινημάτων στον κόσμο (...)
Και φαντασθήτε η πρώτη πράξις της κοινωνίας των εθνών να είναι μια άγρια επέμβαση, όπως άλλως τε άρχισε ή πρόκειται ν' αρχίση εναντίον της Ρωσσικής επαναστάσεως, εναντίον του ιερού αγώνος των Ρώσσων και Γερμανών εργατών (...) Νομίζω ότι η κοινωνία των εθνών που θα 'χει αστούς που κήρυξαν τον πόλεμο, είναι ένας κίνδυνος, για την παρεμπόδιση της κοινωνικής επαναστάσεως. Νομίζω γι' αυτό έχουμε καθήκον να πολεμήσουμε αυτή την κοινωνία των εθνών» («Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ» - Πρακτικά - Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 75-77).
Ο Δ. Λιγδόπουλος στο ιδρυτικό Συνέδριο του Κόμματός μας εκλέγεται μέλος της ΚΕ, ενώ το Συνέδριο του ανέθεσε την ευθύνη του δημοσιογραφικού οργάνου της ΚΕ, που ήταν η βδομαδιάτικη εφημερίδα «Εργατικός Αγών», η οποία εκδιδόταν έως τότε από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία». Το Γενάρη του 1920, ο Δ. Λιγδόπουλος θα εκπροσωπήσει το ΣΕΚΕ στη συνδιάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων, όπου ιδρύθηκε η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία. Επίσης, ήταν αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο Β' Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όπου έγινε και η σύνδεση του Κόμματός μας με τη Διεθνή.

«Ο Αγών των Κομμουνιστών»

Ο Λιγδόπουλος είχε ανοιχτό ιδεολογικοπολιτικό μέτωπο με τον οπορτουνισμό. Σε ένα από τα τελευταία άρθρα του, με τίτλο «Ο Αγών των Κομμουνιστών» (δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του), γράφει σχετικά (εδώ ορισμένα αποσπάσματα): «Ολοι οι αγώνες για καλλιτέρευση της θέσεως της εργατικής τάξεως δεν είνε παρά ένας αμυντικός αγών, ένας αγών υπερασπίσεως της υπάρξεως της εργατικής τάξεως, η οποία τότε μόνο θα μπορέση πραγματικά να καλλιτερέψη τη θέση της, όταν γίνη κυρία της τύχης της, όταν γκρεμίσει το αστικό καθεστώς, όταν κάνει την επανάστασή της. Αυτό είνε ανάγκη σήμερα να μάθουν καλά οι εργατικές μάζες και όχι απλώς να το αναγράψουν στα καταστατικά των οργανώσεών των, αλλά να το αισθανθούν και να κανονίσουν σύμφωνα με αυτό τον τρόπο της οργάνωσής τους, τη δράση τους... Πολλές φορές η αστική τάξις, με την κυβέρνηση, με το κράτος, με τα όργανά της δηλαδή, θα προσφέρη ακόμα και μερικά ωφελήματα προσωρινά σε μία ή σε άλλη μερίδα της εργατικής τάξεως και θα προσπαθήση να πείση την εργατική τάξη ότι πρέπει να μην ακολουθήση τον επαναστατικό δρόμο, αλλά να παραπλανηθή σ' ένα δρόμο ψευτομεταρρυθμίσεων. Οι καταδιώξεις ακόμη που διεξάγει και που θα εξακολουθήση η αστική τάξις με το κράτος της, εις βάρος των πιο επαναστατικών στοιχείων της τάξεώς μας και οι φιλοφρονήσεις προς τους προδότες του αγώνος, θα είνε μερικά απ' αυτά πολλά εξάπαντος δολώματα που η αστική τάξις θα μεταχειριστή για να διαφθείρη τον αγώνα της εργατικής τάξεως. Η αστική τάξις βεβαίως θα ευνοήση έναν μεταρρυθμιστικόν αγώνα και θα δεχθή εξάπαντος με χαρά και στα κοινοβούλιά της ακόμα τους ψευδοαντιπροσώπους των εργατών που θάνε διατεθειμένοι να κάνουν ένα μεταρρυθμιστικόν αγώνα, να σκύβουν τη ράχη τους και να γλείφουν τα κόκαλα που πετά η μπουρζουαζία. Για μας όμως όλα αυτά δε σημαίνουν τίποτα. Ισως θα βρεθούμε λίγοι για μια στιγμή. Ισως άλλοι πλανώμενοι εργάτες θα παρασυρθούν. Εμείς όμως θα προχωρήσουμε με την πεποίθηση ότι αυτά τα γεγονότα θ' ανοίξουν τα μάτια και των πιο πλανωμένων εργατών και ότι πολύ γλήγορα θα προστεθούν και αυτοί στον αγώνα μας, στον επαναστατικό αγώνα... Ο πολιτικός μας αγών είνε αγών επαναστατικός. Αγωνιζόμαστε για τα Σοβιέτ και για την καταστροφή όλων αυτών των θεσμών και των κοινοβουλίων της αστικής τάξεως, νομίζουμε πως αυτός είνε ο αγών που πρέπει η εργατική μας τάξη να διεξάγη και έχουμε την πεποίθηση, που βγαίνει απ' αυτά τα γεγονότα, πως ο αγώνας μας αυτός θα θριαμβεύση και πως γρήγορα η κόκκινη σημαία των Σοβιέτ θα στηθή νικηφόρα σ' όλον τον κόσμο, απελευθερώνοντας οριστικά την εργατική τάξη. Αυτός είνε ο σκοπός των κομμουνιστών και έτσι εμείς αντιλαμβανόμαστε τον αγώνα της εργατικής τάξεως»(Εφημερίδα «Εργατικός Αγών» όργανο της ΚΕ του ΣΕΚΕ, 31/1/1921).
Ο Λιγδόπουλος είναι ο πρώτος νεκρός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας, στο επαναστατικό καθήκον. Ηταν μόλις 22 χρόνων.
Σε άρθρο του στην ΚΟΜΕΠ τον Οκτώβρη του 1921, στον ένα χρόνο από τη δολοφονία του, ο Κώστας Παρορίτης γράφει ανάμεσα σε άλλα:
«Το νεαρό κομμουνιστικό μας κίνημα γράφει σιγά σιγά την αιματηρή του παράδοση με το αίμα των πιο διαλεχτών του μελών. (...) Η κοινωνία και η πολιτεία πάψανε ν' αποδίδουνε φιλολογική απλά σημασία στο ζήτημα του σοσιαλισμού κι αντιμετωπίζουν το κίνημά μας σα μιαν ενοχλητική και πολύ επικίνδυνη πραγματικότητα που είναι υποχρεωμένοι να την αντιμετωπίσουνε με όλα τα μέσα που το αστικό τους καθεστώς τούς επιτρέπει να διαθέσουνε (...) Σήμερα στεκόμαστε απέναντί τους ο πιο απειλητικός οχτρός που ξέρει τι θα επιδιώξει και ξέρει ακόμα και με ποιον τρόπον θα το επιδιώξει (...)
Οι Λιγδόπουλοι όλου του κόσμου θ' αποτελέσουνε στο μέλλον τα ευγενικά παραδείγματα που η κομμουνιστική πολιτεία θα προβάλλει στις τρυφερές ψυχές των παιδιών της για μίμηση (...)
Το νεαρό κομμουνιστικό κίνημά μας (...) γεννάει τόσο γενναίους αγωνιστές, γιατί πλούτισε την παράδοση, γιατί μας επιτρέπει να διακηρύξουμε πως στην παγκόσμια συμβολή των αιματηρών θυσιών που προσφέρνουνται πλούσια για την απελευθέρωση των λαών, έχει και το δικό μας κίνημα να επιδείξει τον πρώτο του μάρτυρα: Το Δημοστένη Λιγδόπουλο».