Η «ανατολή» µιας νέας παγκόσµιας δύναµης, της Κίνας, προ-
καλεί το αµείωτο ενδιαφέρον αναλυτών και απλών εργαζοµέ-
νων σ’ ολόκληρο τον κόσµο. Το ενδιαφέρον αυτό είναι πολ-
λαπλό σε ανθρώπους πολιτικοποιηµένους, οι οποίοι γνωρίζουν για την
εποχή των κοινωνικών επαναστάσεων που άνοιξε ο Οκτώβρης του 1917
στη Ρωσία και που οδήγησε σε σειρά µεγάλων κοινωνικών-πολιτικών
αγώνων και επαναστάσεων σ’ ολόκληρο τον κόσµο, µεταξύ των άλλων
και της Κινεζικής Επανάστασης. Το ενδιαφέρον για την άνοδο της
ισχύος της Κίνας είναι αντιφατικό, γιατί αυτή πραγµατοποιείται κάτω
από τις κόκκινες σηµαίες και µε το ΚΚ Κίνας στην εξουσία.
Ωστόσο, ανάµεσα στα «µαθήµατα» που έδωσε η αντεπανάσταση στη
Σοβιετική Ενωση, ήταν πως οι κοµµουνιστές δε θα έπρεπε να επαφίεν-
ται στα όσα υποστήριζε το ΚΚΣΕ, αλλά θα έπρεπε το κάθε ΚΚ, µε επι-
µονή στην αρχή του προλεταριακού διεθνισµού, να µελετά µε τις δικές
του δυνάµεις τις εξελίξεις, την πείρα του διεθνούς κοµµουνιστικού κι-
νήµατος και να προσπαθεί να διαµορφώσει δική του γνώµη γι’ αυτές, µε
εργαλείο τη µαρξιστική-λενινιστική κοσµοθεωρία. Το ΚΚΕ ασκεί το δι-
καίωµα της κριτικής µέσα στο διεθνές κοµµουνιστικό κίνηµα και µε
σκοπό την ενίσχυσή του, την ενίσχυση της κοµµουνιστικής στρατηγι-
κής, αντιπαρατίθεται σε παρεκκλίσεις από τις αρχές του µαρξισµού-λε-
νινισµού και τις νοµοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόµησης, διατη-
ρώντας ταυτόχρονα διµερείς σχέσεις µε κοµµουνιστικά κόµµατα µε τα
οποία έχει διαφορετικές προσεγγίσεις.
- 25 -
Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι µέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνος του Τµήµατος ∆ιεθνών
Σχέσεων.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 25Στη βάση αυτή το ΚΚΕ, ενώ συνεχίζει να διατηρεί διµερείς σχέσεις µε
το ΚΚ Κίνας, παρακολουθεί συστηµατικά, διαµορφώνει τις δικές του
εκτιµήσεις, τις θέτει ανοικτά στο ΚΚΚ και δηµόσια. Οπως είναι γνωστό,
ήδη από το 17ο Συνέδριό του (2005), το ΚΚΕ επισήµανε την επέκταση
των καπιταλιστικών σχέσεων στην Κίνα. Στα χρόνια που µεσολάβησαν
η τάση αυτή ισχυροποιήθηκε και είναι εµφανής ακόµα περισσότερο.
ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η αύξηση της οικονοµικής ισχύος της Κίνας είναι αδιαµφισβήτητο γε-
γονός. Ετσι θεωρείται πως η Κίνα, ξεπερνώντας την Ιαπωνία, είναι πλέ-
ον η 2η µεγαλύτερη οικονοµία στον κόσµο
1
µετά τις ΗΠΑ, ενώ το 2010
ξεπέρασε τη Γερµανία κι αναδείχτηκε στην 1η θέση της παγκόσµιας κα-
τάταξης ανάµεσα στις χώρες-εξαγωγείς. Κατά το διάστηµα Γενάρη -
Οκτώβρη 2009 η Κίνα εξήγαγε εµπορεύµατα αξίας 957 δισ. δολαρίων.
2
Οι εξαγωγές καλύπτουν το 80% των συναλλαγµατικών εσόδων του
κράτους.
3
Η Κίνα εξάγει 50 χιλιάδες διαφορετικά προϊόντα σε 182 χώ-
ρες, ενώ µε τις 80 από αυτές έχει υπογράψει και σχετικές εµπορικές συµ-
φωνίες και πρωτόκολλα συνεργασίας. Βασικοί εµπορικοί εταίροι της
Κίνας είναι οι µεγάλες καπιταλιστικές χώρες (Ιαπωνία, ΗΠΑ, χώρες της
ΕΕ), που καλύπτουν το 55% των συναλλαγών του εξωτερικού εµπορί-
ου της.
4
Ενα γεγονός που µαρτυρά την αλλαγή που έχει γίνει τα τελευταία 20
χρόνια είναι πως, αν το 1993 η Κίνα έκανε εξαγωγές πετρελαίου, σήµε-
ρα είναι αναγκασµένη όχι απλώς να κάνει εισαγωγές, αλλά από το 2009
να συγκρίνεται µε τις ΗΠΑ στις παγκόσµιες εισαγωγές πετρελαίου.
- 26 -
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
1. «Η απειλή του κίτρινου γίγαντα», http://www.paraskhnio.gr/index.php?option=
com_content&view=article&id=435:2010-09-06-10-00-51&catid=13:paraskhnioston-kosmo&Itemid=8.
2. «Η Κίνα αποτελεί πλέον τη µεγαλύτερη εξαγωγική δύναµη του κόσµου», http://www.
eurocapital.gr/index.php/permalink/5287.html
3. http://sino.by/analitics/109-analitics.
4. http://o-kitae.ru/sovremennaya-ekonomika-kitaya/16.html.
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 26Η Κίνα κατέλαβε το 2010 τη 2η παγκόσµια θέση (µετά τις ΗΠΑ) σε
αριθµό δισεκατοµµυριούχων (130 άνθρωποι), των οποίων µάλιστα η
περιουσία αυξήθηκε µέσα σ’ ένα χρόνο κατά 222%. Εκτιµάται ακόµη
πως οι 1.000 πλουσιότεροι άνθρωποι της Κίνας αύξησαν µέσα σ’ ένα
χρόνο την περιουσία τους κατά 30%, αυξάνοντάς την από τα 439 δισ.
δολάρια στα 571 δισ. δολάρια.
5
Θα µπορούσαµε να αντιπαραθέσουµε τα παραπάνω στοιχεία µε άλ-
λα, που δείχνουν τη µιζέρια και την εκµετάλλευση που βιώνουν τα εκα-
τοντάδες εκατοµµύρια των εργαζοµένων στη σηµερινή Κίνα, ως απο-
τέλεσµα της πολιτικής του «Πλουτίστε!», που ακολουθεί φανερά εδώ
και 30 χρόνια το ΚΚΚ. Θα αναφέρουµε όµως τα εξής, από εκτιµήσεις
της ένωσης των κινέζων επιχειρηµατιών, όπως τις µετέδωσε η κινεζική
τηλεόραση: το 8,5% των 500 µεγαλύτερων µονοπωλίων στον κόσµο εί-
ναι κινέζικα (43 εταιρίες). Αν και αυτή τη στιγµή τα αµερικάνικα µονο-
πώλια έχουν διπλάσιο όγκο κερδών από τα κινέζικα, η τάση είναι τα κι-
νεζικά µονοπώλια να έχουν µεγαλύτερη κερδοφορία και µεγαλύτερη τα-
χύτητα συσσώρευσης από τα αµερικάνικα.
6
Τα επίσηµα στοιχεία επίσης δείχνουν πως την περίοδο από το 2004
έως το 2010 ο αριθµός των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην Κίνα αυξήθη-
καν κατά 81% και φτάνουν σήµερα τα 3.596 εκατοµµύρια επιχειρή-
σεις.
7
Τα κέρδη των 500 µεγαλύτερων ιδιωτικών επιχειρήσεων αυξή-
θηκαν το 2009 κατά 23,27%.
8
Ταυτόχρονα, αυτές οι επιχειρήσεις, δίπλα στα κρατικά κινεζικά µο-
νοπώλια, αύξησαν το διεθνή ανταγωνισµό. Οι 117 από αυτές συµµετεί-
χαν σε 481 επενδυτικά σχέδια στο εξωτερικό, όπου επένδυσαν 225,27
εκατοµµύρια δολάρια.
9
Συνολικά το 2009 οι κινεζικές άµεσες επενδύ-
- 27 -
5. «Η φιλοσοφία της επιτυχίας των κινέζων δισεκατοµµυριούχων», http://www.
buffett.ru/investments/?ID=3293&print=Y.
6. «Οι µεγαλύτερες εταιρίες στην Κίνα και στον κόσµο», http://russian.cntv.cn/
program/news_ru/20100906/102640.shtml.
7. «Ο αριθµός των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην Κίνα ξεπέρασε τα 3,5 εκατοµµύρια»,
http://www.ttservice.by/index.php?name=news&op=view&id=4.
8. «Φέτος οι 500 ισχυρότερες ιδιωτικές επιχειρήσεις της Κίνας έχουν 5 ιδιαιτερότητες»,
http://russian.china.org.cn/exclusive/txt/2010-09/01/content_20841263.htm.
9. Ο.π.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 27σεις στον κόσµο έφτασαν τα 56,53 δισ. δολάρια (το 5,1% των παγκό-
σµιων επενδύσεων), κατατάσσοντας την Κίνα στην 5η θέση της παγκό-
σµιας λίστας των παγκόσµιων επενδυτών.
10
Η άνοδος της οικονοµικής ισχύος της Κίνας έκανε τον Ιούνη του 2010
µια σειρά διεθνείς τράπεζες (όπως HSBC, Deutsche Bank, Citigroup)
να σπρώχνουν επιχειρήσεις να χρησιµοποιούν για τις δοσοληψίες τους
το κινεζικό νόµισµα, γιουάν, αντί του δολαρίου.
11
Ταυτόχρονα, το Σεπτέµβρη του 2010 η Κίνα αύξησε τις αγορές αµε-
ρικανικών οµολόγων κατά 3,0 δισ. δολάρια φτάνοντας στα 846,7 δισ.
δολάρια και διατήρησε τη θέση της, πάνω από την Ιαπωνία, ως ο µεγα-
λύτερος ξένος κάτοχος αµερικανικών οµολόγων.
12
Επιπλέον υπέγραψε
συµφωνία µε το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (∆ΝΤ) ώστε να αγοράσει
οµόλογά του αξίας 50 δισ. δολαρίων.
13
Αξιοσηµείωτη είναι η επιδίωξη της Κίνας να ελέγξει όσο το δυνατό
µεγαλύτερους φυσικούς πόρους, οι οποίοι ολοένα και περισσότερο περ-
νούν υπό τον έλεγχο κινεζικών εταιριών. Στο επίκεντρο αυτής της προ-
σπάθειας βρίσκεται η Αφρική. Χαρακτηριστικό είναι το εξής στοιχείο:
αν στα µέσα της δεκαετίας του 1990 το εµπόριο της Κίνας µε ολόκλη-
ρη τη Μαύρη ήπειρο ήταν περίπου 5-6 δισ. δολάρια, το 2003 το ποσό
αυτό αυξήθηκε στα 18 δισ. ευρώ και έως το 2008 είχε φτάσει τα 100 δισ.
ευρώ.
14
Σήµερα σχεδόν σε όλες τις χώρες της Αφρικής υπάρχει σηµαν-
τική οικονοµική παρουσία της Κίνας. Στη ζώνη του χαλκού της Ζάµπια
και της Λαϊκής ∆ηµοκρατίας του Κονγκό (Λ∆Κ) βρίσκεται η ταχύτερα
- 28 -
10. «Η Κίνα το 2009 ήταν µέσα στους 5 µεγαλύτερους επενδυτές στον κόσµο»,
http://www.bfm.ru/news/2010/09/06/kitaj-v-2009-godu-stal-pjatym-krupnejshiminvestorom-v-mire.html.
11. «Παγκόσµια οικονοµία: Ο κινέζικος κύκλος», http://www.warandpeace.ru/ru/
reports/vprint/51067.
12. «ΗΠΑ: Αγορές αµερικανικών οµολόγων από την Κίνα», http://www.capital.gr/News
Print.asp?id=1048344.
13. «Η Κίνα βαδίζει στον κόσµο», http://www.chaskor.ru/article/kitaj_poshel_po_
miru_18811.
14. «Σκούπα πρώτων υλών», http://www.expert.ru/printissues/expert/2009/40/resursnuy_
pylesos/. Τα παρακάτω στοιχεία σ’ αυτό το κεφάλαιο είναι από το συγκεκριµένο άρ-
θρο.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 28αναπτυσσόµενη Chinatown στον κόσµο. Το Σουδάν έχει γίνει ένας από
τους βασικούς προµηθευτές πετρελαίου στην κινεζική αγορά: κάθε µέ-
ρα στην Κίνα αποστέλλονται 600 χιλιάδες βαρέλια σουδανικού πετρε-
λαίου. Το ένα τρίτο των εισαγωγών της Κίνας προέρχεται από την Αφρι-
κή, µε µεγαλύτερους προµηθευτές την Αγκόλα, την Ισηµερινή Γουινέα
και το Σουδάν. Επιπλέον το πετρέλαιο πηγαίνει προς την Κίνα από το
Τσαντ, τη Νιγηρία, την Αλγερία και την Γκαµπόν.
Σε αντάλλαγµα για την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους των αφρικανι-
κών χωρών η Κίνα πραγµατοποιεί επενδύσεις σε οδικές και λιµενικές
υποδοµές, σε υποδοµές αναγκαίες για την αναπαραγωγή της εργατικής
δύναµης (κτήρια σχολείων, νοσοκοµείων, κατοικίες), καθώς και βιο-
µηχανικών υποδοµών. Στην Αγκόλα και τη Μοζαµβίκη οι κινεζικές εται-
ρίες κατασκευάζουν δρόµους, αναβαθµίζουν λιµάνια και σιδηρόδρο-
µους. Στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας, Αντίς Αµπέµπα και στο Ναϊ-
ρόµπι της Κένυας κινεζικές εταιρίες κατασκευάζουν πολυάριθµα έργα.
Το Πεκίνο αναζητεί πρώτες ύλες κι έξω από την Αφρική και σε λιγό-
τερο αποµακρυσµένες περιοχές. Επενδύει σηµαντικά στην εξόρυξη
φυσικών πόρων στη Βιρµανία (ξυλεία, πολύτιµοι λίθοι). Σύµφωνα µε
το βιρµανικό Υπουργείο Εθνικού Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης, η
εισροή άµεσων ξένων επενδύσεων στο οικονοµικό έτος 2008/09 αυ-
ξήθηκε σε σύγκριση µε το προηγούµενο έτος κατά σχεδόν έξι φορές,
από 173 στα 985 εκατοµµύρια δολάρια, ενώ το 87% αυτών των επεν-
δύσεων οφείλεται στην Κίνα. Σύµφωνα µε ορισµένες εκτιµήσεις, πε-
ρίπου το 90% της οικονοµίας της Βιρµανίας στηρίζεται σε κινεζικά κε-
φάλαια.
Οι κινεζικές εταιρίες δραστηριοποιούνται και στη Μέση Ανατολή,
ιδίως στο Ιράν, όπου η επένδυση για την κατασκευή µόνον ενός βιοµη-
χανικού συµπλέγµατος παραγωγής αλουµινίου, για την παραγωγή
110.000 τόνων αλουµινίου ετησίως, εκτιµάται πως θα φτάσει τα 516
εκατοµµύρια δολάρια. Το Ιράν συναγωνίζεται µε τη Σαουδική Αραβία
στην προµήθεια της Κίνας µε πετρέλαιο.
Ενας άλλος σηµαντικός προµηθευτής πετρελαίου της Κίνας είναι η
Βενεζουέλα. Η Κίνα επενδύει 2 δισ. δολάρια για την ανάπτυξη του το-
µέα εξόρυξης πετρελαίου στη χώρα αυτή. Αν το 2004 η Βενεζουέλα που-
λούσε στην Κίνα 12 χιλιάδες βαρέλια την ηµέρα, το 2006 ξεπέρασε τα
200 χιλιάδες και µέχρι το 2011 σχεδιάζεται να φτάσει τα 500 χιλιάδες
- 29 -
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 29βαρέλια. Αυτό το πετρέλαιο θα αποστέλλεται στην Κίνα, αφού νωρίτε-
ρα περάσει από το στάδιο της επεξεργασίας σε νέα εργοστάσια που κα-
τασκευάζονται ειδικά για το αργό πετρέλαιο της Βενεζουέλας. Θα περ-
νά δε από τη διώρυγα του Παναµά, η οποία βρίσκεται πλέον υπό κινεζι-
κό επιχειρηµατικό έλεγχο και αναµορφώνεται στη βάση κινεζικού επεν-
δυτικού σχεδίου, ώστε να µπορούν να περάσουν τα τάνκερ από τη Βε-
νεζουέλα. Η Κίνα, για να «δέσει» οικονοµικά τη Βενεζουέλα, υπέγρα-
ψε το 2005 επενδυτικές συµφωνίες ύψους 9 δισ. δολαρίων για την ανά-
πτυξη των υποδοµών της Βενεζουέλας, καθώς και στον τοµέα της εξό-
ρυξης, της γεωργίας και των τηλεπικοινωνιών.
Η Κίνα µπόρεσε να αποκτήσει σηµαντική πρόσβαση στους φυσικούς
πόρους της Σιβηρίας και της Κεντρικής Ασίας. Τον Αύγουστο του 2010
ξεκίνησε η λειτουργία του αγωγού που συνδέει την Κίνα µε το φυσικό
πλούτο της Ανατολικής Σιβηρίας. Αρχικά η Κίνα θα εισάγει από τη Ρω-
σία 15 εκατ. τόνους πετρελαίου το χρόνο, µε προοπτική διπλασιασµού
της ποσότητας.
Επίσης η Κίνα µπόρεσε να στρέψει προς αυτήν τµήµα του φυσικού αε-
ρίου της Κασπίας, κατασκευάζοντας αγωγό από το έδαφος του Τουρκ-
µενιστάν µε δυνατότητα µεταφοράς 30 δισ. κυβικών µέτρων. Ταυτό-
χρονα βρίσκεται σε διαπραγµατεύσεις µε τη ρωσική «Γκαζπρόµ» για
την κατασκευή δύο νέων αγωγών φυσικού αερίου ολικής ισχύος 63 δισ.
κυβικών µέτρων το χρόνο, κάτι που ισοδυναµεί περίπου µε τις ποσότη-
τες φυσικού αερίου που θα διοχετεύονται µέσω του «South Stream» από
τη Ρωσία προς τη νότια Ευρώπη. Επίσης υπολογίζεται πως η Κίνα ελέγ-
χει σήµερα το 23% της εξόρυξης πετρελαίου στο Καζαχστάν.
ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ∆ΥΝΑΜΗΣ ΤΗΣ
Τα τελευταία χρόνια η Κίνα, όπως και άλλες ιµπεριαλιστικές χώρες,
προχωρούν σε σηµαντική ενίσχυση των ενόπλων δυνάµεών τους. Σή-
µερα οι κινεζικές ένοπλες δυνάµεις είναι οι πολυπληθέστερες στον κό-
σµο, µε 2.300.000 άνδρες. Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, το βάρος πλέον
δε δίνεται στον όγκο των στρατιωτικών δυνάµεων, αλλά στην απόκτη-
ση σύγχρονων οπλικών συστηµάτων κι ευέλικτων, καλά εξοπλισµένων
στρατιωτικών σωµάτων.
Η Κίνα επίσηµα αύξησε το 2010 τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά
- 30 -
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 307,5%, οι οποίες θα φτάσουν τα 532,1 δισ. γιουάν (77,9 δισ. δολάρια)
15
,
που είναι περίπου 25% περισσότερο από όσα ξοδεύει ετησίως η Ρωσία
και 10 φορές λιγότερο από ό,τι ξοδεύουν οι ΗΠΑ. Να σηµειωθεί ωστό-
σο πως οι ΗΠΑ εκτιµούν πως το πραγµατικό ποσό που θα ξοδέψει η Κί-
να το 2010 για στρατιωτικές δαπάνες θα είναι διπλάσιο και θα φτάσει
τα 150 δισ. δολάρια, ενώ εκτιµούν πως µέσα σε 4 χρόνια, από το 2006,
αυτό το ποσό έχει τετραπλασιαστεί!
16
Σήµερα η Κίνα διαθέτει 434 πυρηνικές κεφαλές,
17
1.500 βαλλιστικούς
πυραύλους, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν ακτίνα δράσης
2.800 χιλιόµετρα, 20 πυραύλους µε ακτίνα δράσης 4.750 χιλιόµετρα και
4 πυραύλους µε ακτίνα δράσης τα 12.000 χιλιόµετρα. Είναι στην 3η
παγκόσµια θέση σε κατοχή υποβρυχίων και µεταξύ των 5 χωρών που
διαθέτουν πυρηνικά υποβρύχια µε βαλλιστικούς πυραύλους. Το 2007 η
Κίνα κατέρριψε (µε πύραυλο) δικό της δορυφόρο, δείχνοντας πως έχει
τη δυνατότητα να δράσει και στο διάστηµα, όπου αναπτύσσει το δικό
της διαστηµικό πρόγραµµα. ∆ιαθέτει ακόµη 7.580 άρµατα µάχης και
144 πολεµικά πλοία, ενώ έχει σχεδόν 1.700 µαχητικά αεροσκάφη, εκ
των οποίων τα 500 είναι τέταρτης γενεάς, ενώ θα έχει το µαχητικό πέµ-
πτης γενιάς σε επιχειρησιακή λειτουργία µέχρι το 2018. Κάνει εισαγω-
γές όπλων, αλλά και κατασκευάζει µόνη της δεκάδες σύγχρονα όπλα,
αγοράζοντας πατέντες οπλικών συστηµάτων, αλλά και απλώς αντιγρά-
φοντάς τα. Μεταξύ άλλων σύντοµα θα αποκτήσει αεροπλανοφόρο.
Σύµφωνα µε εισήγηση της Κινεζικής Ακαδηµίας Κοινωνικών Επι-
στηµών η Κίνα βρίσκεται σήµερα στη 2η παγκόσµια θέση σε ό,τι αφο-
ρά τις αµυντικές δαπάνες, τον αριθµό των ενόπλων δυνάµεων και τον
εξοπλισµό τους.
18
Συµπερασµατικά ωστόσο, αν και η Κίνα δεν µπορεί
- 31 -
15. «Το Πεντάγωνο ανησυχεί για την αυξανόµενη στρατιωτική ισχύ της Κίνας»,
http://www.bbc.co.uk/russian/international/2010/08/100817_cnina_military_
report_pentagon.shtml.
16. «Πεντάγωνο: Η Κίνα συνεχίζει να αυξάνει το στρατιωτικό δυναµικό της», http://
www.voanews.com/russian/news/world-news/US-China-military-2010-08-16-
100809179.html
17. «Η συνολική ισχύς της Κίνας», http://www.journal-neo.com/?q=node/488.
18. «Το στρατιωτικό δυναµικό της Κίνας βρίσκεται στη 2η παγκόσµια θέση», http://vpk.
name/news/35274_voennyii_potencial_kitaya_zanimaet_vtoroe_mesto_v_mire.html.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 31προς το παρόν να συγκριθεί µε τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ, αν και
βρίσκεται πίσω και στο ζήτηµα µιας θεωρητικής αποτρεπτικής απάντη-
σης στο πρώτο πυρηνικό χτύπηµα (δυνατότητα που σήµερα π.χ. διαθέ-
τει η Ρωσία), την ίδια ώρα έχει κάνει αξιοσηµείωτα βήµατα στον τοµέα
της στρατιωτικής ισχύος της. Αυτό δεν έχει µείνει απαρατήρητο από τις
ΗΠΑ, µε τις ανάλογες επισηµάνσεις σε εκθέσεις αρµόδιων υπηρεσιών
τους και σε δηµοσιεύµατα εµπειρογνωµόνων τους.
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΘΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ
Η Κίνα είναι µέλος του ΟΗΕ από την ίδρυσή του και µόνιµο µέλος του
Συµβουλίου Ασφαλείας. Από το 2000 αύξησε την οικονοµική συµµε-
τοχή της από 0,995% σε 2,053% του προϋπολογισµού του ΟΗΕ το
2006, ενώ έθεσε από το 1988 και την υποψηφιότητά της για τη συµµε-
τοχή στις «ειρηνευτικές δυνάµεις» του ΟΗΕ. Από τότε έχει πάρει µέρος
σε δεκάδες «ειρηνευτικές» αποστολές του ΟΗΕ (Λιβερία, Αφγανιστάν,
Κόσοβο, Αϊτή, Σουδάν, Λίβανο κ.α.), ενώ διατηρεί «ειρηνευτικό σώµα»
δύναµης πάνω από 6.000 άντρες.
19,20
Σε οµιλία του ο υπουργός Αµυνας
της Κίνας, σηµείωσε πως η Κίνα συνολικά έως το 2010 συµµετείχε σε
24 ειρηνευτικές αποστολές, µε περίπου 10.000 άντρες και πως είναι η
1η χώρα µεταξύ των µονίµων µελών του Συµβουλίου Ασφαλείας του
ΟΗΕ σε αριθµό συµµετοχής σε «ειρηνευτικές αποστολές».
21
Η Κίνα, µαζί µε τη Ρωσία και τις κεντρο-ασιατικές χώρες, συγκρότη-
σε το 2001 την «Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης» (ΟΣΣ), που αν
και κάνει µεγάλα στρατιωτικά γυµνάσια κάθε χρόνο, δε θεωρείται στρα-
τιωτικό «µπλοκ» και προβάλλει κυρίως τα ζητήµατα της οικονοµικής
συνεργασίας των χωρών της περιοχής και της πολιτικής ασφάλειας.
Ωστόσο δείχνει τη σηµασία που δίνει η Κίνα σε µια περιοχή µε µεγάλο
- 32 -
19. Στοιχεία από τη ρωσόφωνη ιστοσελίδα του κινεζικού υπουργείου εµπορίου
http://russia.mofcom.gov.cn/article/subject/zhongguo/lanmufff/200803/
20080305410262.html.
20. «Ζεµίν Ζιµπάο», http://russian.people.com.cn/31521/6980549.html.
21. Γιαν Τζετσί: «Η Λ∆ Κίνας όλο και περισσότερη προσοχή δίνει στην ανάπτυξη, ανα-
λαµβάνοντας όλο και µεγαλύτερη ευθύνη», οµιλία στο Μόναχο, 5 Φλεβάρη 2010,
http://russian.people.com.cn/31520/6889574.html.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 32φυσικό πλούτο, όπως είναι αυτή της Κεντρικής Ασίας, που τις τελευ-
ταίες δύο δεκαετίες γίνεται το «µήλον της έριδος» στους ενδοϊµπερια-
λιστικούς ανταγωνισµούς. Ταυτόχρονα η Κίνα είναι από το 1991 µέλος
της «Οικονοµικής Συνεργασίας Ασίας κι Ειρηνικού Ωκεανού» (APEC),
που συγκροτήθηκε το 1989 µε πρωτοβουλία της Αυστραλίας και της
Νέας Ζηλανδίας και στην οποία συµµετέχουν 21 χώρες, όπου ζει το 40%
του παγκόσµιου πληθυσµού, παράγεται περίπου το 54% του παγκόσµι-
ου ΑΕΠ και διεξάγεται το 44% του παγκόσµιου εµπορίου.
Τέλος συµµετέχει και στα φόρουµ των πιο αναπτυγµένων καπιταλι-
στικών χωρών (στους G8 ως παρατηρητής και στους G20 ως µέλος),
ενώ χωρίς να έχει συγκροτηθεί κάποια ιδιαίτερη διεθνής οργάνωση συ-
νεργάζεται στα πλαίσια της BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) µε χώ-
ρες που διεκδικούν αναβάθµισή τους στο διεθνή συσχετισµό δυνάµεων.
Οι χώρες αυτές συντονίζονται στενά στο πλαίσιο των G20, ενώ κάνουν
προσπάθειες να συντονιστούν και στο πλαίσιο του ΟΗΕ.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗ
1. Η Κίνα, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του ’80, έχει συνδέσει την οικο-
νοµία της µε τη διεθνή καπιταλιστική αγορά. Είναι ένα γεγονός που όχι
µόνον δεν αρνείται η ίδια η κινεζική ηγεσία, αλλά το εκθειάζει. Συµµε-
τέχει πλέον ενεργά στον παγκόσµιο καπιταλιστικό καταµερισµό ως µια
µεγάλη «φάµπρικα» φτηνού εργατικού δυναµικού, µε µεγάλα ποσοστά
κερδοφορίας για εκείνους τους καπιταλιστές που έχουν τη δυνατότητα
να επενδύσουν εκεί.
2. Ως αποτέλεσµα αυτής της στροφής η Κίνα έχει «σφιχταγκαλιαστεί»
µε άλλες ισχυρές ιµπεριαλιστικές δυνάµεις, πρώτα απ’ όλα τις ΗΠΑ, αλ-
λά και την Ιαπωνία, την ΕΕ, από τις οποίες εξαρτάται ως παγκόσµια εξα-
γωγική δύναµη που είναι. Είναι πια «σάρκα από τη σάρκα» του διεθνούς
ιµπεριαλιστικού συστήµατος. Αυτή η σχέση εξάρτησης κι αλληλεξάρ-
τησης εκφράζεται και στο ζήτηµα των αµερικανικών οµολόγων που έχει
στα χέρια της η Κίνα.
- 33 -
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 333. Οσο η Κίνα δυναµώνει οικονοµικά, τόσο αυξάνουν οι ανάγκες της
σε πρώτες ύλες και καύσιµα. Για το λόγο αυτό οξύνεται ο καπιταλιστι-
κός ανταγωνισµός σε παγκόσµιο επίπεδο για τον έλεγχο των πηγών
ενέργειας στην Κεντρική Ασία, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στη
Λατινική Αµερική.
Οπως έγραφε ο Λένιν: «Οι καπιταλιστές µοιράζουν τον κόσµο όχι από
κάποια κακία τους, αλλά γιατί ο βαθµός συγκέντρωσης που επιτεύχθηκε
τους αναγκάζει να πάρουν αυτό το δρόµο για να βγάζουν κέρδος. Συγκε-
κριµένα τον µοιράζουν “ανάλογα µε τα κεφάλαιά τους”, “ανάλογα µε τη
δύναµή τους” - άλλος τρόπος µοιράσµατος δεν µπορεί να υπάρχει µέσα
στο σύστηµα της εµπορευµατικής παραγωγής και του καπιταλισµού. Η δύ-
ναµη όµως αλλάζει ανάλογα µε την οικονοµική και πολιτική ανάπτυ-
ξη…»
22
.
Ο ανταγωνισµός για τα µερίδια των αγορών είναι ιδιαίτερα σκληρός.
Αυτό αναδείχνει και η πρόσφατη προσπάθεια πολιτικών-οικονοµικών
κύκλων στις ΗΠΑ να προωθήσουν νοµοσχέδιο που προβλέπει κυρώσεις
σε εκείνες τις χώρες που εκτιµάται πως τεχνητά κρατούν υποτιµηµένο
το νόµισµά τους, για να έχουν ανταγωνιστικές τιµές στα εµπορεύµατα
που εξάγουν, κατακτώντας µερίδια αγορών και εκτοπίζοντας τους αν-
ταγωνιστές τους.
Στα παραπάνω συχνά αντιτάσσονται τα εξής αντεπιχειρήµατα:
α) Ο ισχυρισµός ότι και η ΕΣΣ∆ είχε εξωτερικές οικονοµικές σχέσεις.
Αξίζει να υπενθυµίσουµε τα εξής: Πάνω από το µισό των εµπορικών συ-
ναλλαγών της ΕΣΣ∆ γίνονταν µε τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες του
Συµφώνου Οικονοµικής Αλληλοβοήθειας (ΣΟΑ). Περίπου το 1/3 των
συναλλαγών της ΕΣΣ∆ αφορούσε το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο,
που ήταν σε αφθονία στη χώρα και µάλιστα η στροφή στην αύξηση των
εξαγωγών τους και στην παραπέρα ανάπτυξη των σχέσεων µε τις πιο
αναπτυγµένες καπιταλιστικές χώρες επήλθε µετά τη δεκαετία του ’60,
κάτω από την οπορτουνιστική αντίληψη της λεγόµενης «ειρηνικής συ-
νύπαρξης» και της «ειρηνικής άµιλλας». Ωστόσο, ακόµη και τότε, η
ΕΣΣ∆ δεν είχε ποτέ στη διάθεσή της το 1/3 των αµερικανικών οµολό-
γων ούτε έκανε εξαγωγές κεφαλαίων. Ετσι, π.χ. ποτέ δεν πέρασε από το
- 34 -
22. Β. Ι. Λένιν: «Ο Ιµπεριαλισµός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισµού», «Απαντα», εκδ.
«Σύγχρονη Εποχή», τ. 27, σελ. 378-379.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 34νου κανενός πως η ΕΣΣ∆ θα µπορούσε να αγοράσει το λιµάνι του Πει-
ραιά και το Θριάσιο! Στοιχεία, που για άλλη µια φορά δείχνουν την ποι-
οτική διαφορά της σηµερινής Κίνας, από µια σοσιαλιστική χώρα, όπως
ήταν η ΕΣΣ∆.
β) Ορισµένες φορές ακούµε από κάποιες πλευρές πως, σε αντίθεση µε
τις άλλες ιµπεριαλιστικές δυνάµεις, η Κίνα µε τις επενδύσεις της στις
αναπτυσσόµενες χώρες δεν αποσκοπεί στην άµεση καταλήστευση των
φυσικών πόρων αυτών των χωρών, αλλά στη διαµόρφωση υποδοµών
(δρόµων, κτηρίων, εγκαταστάσεων, νοσοκοµείων, σχολείων κ.ά.). Στό-
χος, όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι οι Κινέζοι, είναι αυτές οι χώρες «να βελ-
τιώσουν την ανάπτυξη των υποδοµών τους και να προάγουν τις επιχει-
ρηµατικές συνεργασίες»
23
. Η Κίνα υλοποιεί στις αναπτυσσόµενες χώ-
ρες ειδικά ιατρικά προγράµµατα, προγράµµατα εκπαίδευσης στελεχών
αυτών των χωρών, µείωσης δασµών για τις εισαγωγές των προϊόντων
αυτών των χωρών στην Κίνα, απορροφώντας το 50,1% των εισαγωγών
όλων των αναπτυσσόµενων χωρών από λιγότερο αναπτυγµένες χώ-
ρες,
24
ενώ τους παρέχει και χαµηλότοκα δάνεια. Τα παραπάνω παρου-
σιάζονται από ορισµένους ως στοιχεία που δείχνουν τη διαφορά της
«σοσιαλιστικής» Κίνας από τις άλλες ιµπεριαλιστικές δυνάµεις.
Ακόµη κι αν δεχτούµε πως υπάρχει διαφορά στον τρόπο που δραστη-
ριοποιείται η Κίνα στην Αφρική, στην Ασία κ.α., από άλλες ιµπεριαλι-
στικές δυνάµεις (πράγµα αρκετά αµφισβητήσιµο, αφού και αυτές ανα-
πτύσσουν ανάλογα «ανθρωπιστικά» και «εκπαιδευτικά προγράµµατα»
στις λιγότερο αναπτυγµένες καπιταλιστικές χώρες, π.χ. η ΕΕ έως το
2008 ήταν ο µεγαλύτερος χορηγός βοήθειας κι εµπορικός εταίρος της
Αφρικής
25
), επί της ουσίας τα παραπάνω µέτρα δε διαφοροποιούν την
Κίνα στον κύριο σκοπό για τον οποίο γίνονται. Κι ο σκοπός αυτός είναι
η διευκόλυνση των κινεζικών επενδύσεων στις χώρες αυτές, η διευκό-
λυνση του «δρόµου» για το κινεζικό κεφάλαιο, που δραστηριοποιείται
- 35 -
23. Από την ιστοσελίδα της κινεζικής πρεσβείας στην Αθήνα: http://gr.chinaembassy.org/eng/xwdt/t261536.htm.
24. Ο.π.
25. Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23ης Απρίλη 2008 σχετικά µε την πολι-
τική της Κίνας και τον αντίκτυπό της στην Αφρική, 2007/2255(INI) (2009/C 259
E/08).
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 35εκεί, δηλαδή η συσσώρευση κεφαλαίου. Η δραστηριοποίηση αυτή βοη-
θιέται π.χ. όταν υπάρχουν σύγχρονες υποδοµές (δρόµοι, λιµάνια, αερο-
δρόµια, κτήρια), καθώς και υποδοµές αναγκαίες για την εκπαίδευση του
εργατικού δυναµικού, που απαιτείται για να τεθούν σε λειτουργία οι επι-
χειρήσεις. Ο χαµηλότοκος δανεισµός που παρέχουν κινεζικές τράπεζες
ή η απορρόφηση των εξαγωγών αυτών των χωρών από την Κίνα έχει να
κάνει µε την προσπάθεια της Κίνας από τη µια να εξασφαλίσει καλύτε-
ρους όρους για τη διείσδυση των κινεζικών κεφαλαίων στις χώρες αυ-
τές κι από την άλλη να ενισχύσει τους δεσµούς της µε τις χώρες αυτές,
προσβλέποντας και στην πολιτική συµµαχία τους σε διάφορες περι-
πτώσεις µέσα στους διεθνείς οργανισµούς (ΟΗΕ, ΠΟΕ κ.ά.), όπου -
όπως θα δούµε παρακάτω- προσπαθεί να ηγηθεί ενός µπλοκ χωρών, µα-
ζί µε τα άλλα καπιταλιστικά κράτη που ενισχύουν τη διεθνή θέση τους.
Η ΑΝΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ
ΣΕ «ΑΝΤΙΠΑΛΟ ∆ΕΟΣ» ΤΩΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΩΝ
Το ενδιαφέρον που αναπτύσσεται και στους κόλπους του διεθνούς
κοµµουνιστικού κινήµατος για την Κίνα έχει να κάνει και µε το αν οι ση-
µαντικές αναταράξεις και αλλαγές στο συσχετισµό δυνάµεων σε περι-
φερειακό και διεθνές επίπεδο, που φέρνει η «άνοδος» της Κίνας, µπο-
ρούν να οδηγήσουν στη διαµόρφωση ενός νέου «αντίπαλου δέους» απέ-
ναντι στους ιµπεριαλιστές, ρόλο που στο παρελθόν έπαιξε η ΕΣΣ∆.
Το ιστορικό προηγούµενο
Εχει µια σηµασία να θυµίσουµε ορισµένα γεγονότα από το παρελθόν.
Οσο υπήρχε η Σοβιετική Ενωση, η εξωτερική πολιτική που ακολου-
θούσε η Κίνα συντονιζόταν µε εκείνη των ΗΠΑ ενάντια στην ΕΣΣ∆. Η
στάση αυτή αρχικά εµφανίστηκε ως κριτική στάση του ΚΚΚ προς την
οπορτουνιστική στροφή που πήρε το ΚΚΣΕ στο 20ό Συνέδριό του. Στην
πραγµατικότητα βέβαια γνωρίζουµε σήµερα πως αρχικά το ΚΚΚ δε
διαφοροποιήθηκε ανοιχτά και ουσιαστικά από τις κατευθύνσεις του
20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Η διαφοροποίησή του δηµοσιοποιήθηκε
αργότερα, έχοντας ως αιτία τις σινο-ρωσικές συνοριακές διαφορές. Η
στάση του ΚΚΚ είχε ορισµένη απήχηση σε ΚΚ, εξαιτίας της οπορτου-
- 36 -
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 36νιστικής διολίσθησης της ΕΣΣ∆ σε θέσεις όπως για «παντοτινή ειρήνη
και άµιλλα» µε τις ιµπεριαλιστικές δυνάµεις στα πλαίσια της «ειρηνι-
κής συνύπαρξης». Ωστόσο το ΚΚΚ δεν περιορίστηκε στην κριτική
οπορτουνιστικών θέσεων µετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, αλλά επέ-
λεξε στρατηγική που στην πράξη οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις σε εχ-
θρική στάση απέναντι στο διεθνές κοµµουνιστικό κίνηµα και στην
ΕΣΣ∆, καθώς και σε συντονισµό µε τις ΗΠΑ, σε βάρος των συµφερόν-
των του παγκόσµιου επαναστατικού κινήµατος. Το ΚΚΚ στηρίχτηκε
στην εκτίµηση περί «τριών κόσµων», όπου ο «πρώτος κόσµος» αποτε-
λούνταν από τις «υπερδυνάµεις» (µάλιστα η ΕΣΣ∆ χαρακτηριζόταν ως
«σοσιαλιµπεριαλιστική δύναµη»), ο «δεύτερος κόσµος» από τους πλού-
σιους συµµάχους των υπερδυνάµεων και ο «τρίτος κόσµος» από τις
αναπτυσσόµενες χώρες, µεταξύ των οποίων και η Κίνα.
Από τις πιο γνωστές ανάλογες περιπτώσεις είναι η στάση της Κίνας
απέναντι στη διεθνιστική βοήθεια που έδωσε η ΕΣΣ∆ στη Λαϊκή Επα-
ναστατική Εξουσία στο Αφγανιστάν. Η Κίνα στην υπόθεση αυτή ήταν
µε το «µπλοκ» των δυνάµεων που είχαν συγκροτήσει οι ΗΠΑ, µαζί µε
τη Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν και άλλους, χρηµατοδοτώντας τις
πιο αντιδραστικές κοινωνικές-πολιτικές δυνάµεις του Αφγανιστάν, που
µε το όπλο στο χέρι µάχονταν τη νεοσύστατη λαϊκή εξουσία.
26
Σε δη-
µοσίευµα της «Washington Post» στις 19 Ιούλη του 1992, σχετικά µε
την τακτική της CIA απέναντι στο Αφγανιστάν το 1980, αναφέρεται ότι
η Κίνα πούλησε όπλα στη CIA και χάρισε ένα µικρότερο αριθµό όπλων
στο Πακιστάν, ενώ επισηµαίνεται: «Αλλά σε τι βαθµό έπαιξε ρόλο η Κί-
να, αποτελεί ένα από τα πιο καλά φυλαγµένα µυστικά του πολέµου»
27
.
Στο άρθρο γίνονται αναφορές ακόµη και για τα είδη των όπλων που έδω-
σε η Κίνα για την ενίσχυση των αντεπαναστατών.
Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η στάση της Κίνας απέ-
ναντι στον αγωνιζόµενο λαό του Βιετνάµ, ενώ εξελισσόταν ακόµη ο
εθνικο-απελευθερωτικός του αγώνας. Η Κίνα απέρριψε προτάσεις της
ΕΣΣ∆ για οργάνωση κοινών ενεργειών υποστήριξης του Βιετνάµ. «Το
- 37 -
26. Νικίτα Μεντκόβιτς: «Η χρηµατική διάσταση του πολέµου στο Αφγανιστάν (1979-
1989)» http://afghanistan.ru/print/?id=18319.
27. Steve Coll: «Anatomy of a Victory CIA s Covert Afghan War», «Washington Post»,
19 July 1992, http://emperors-clothes.com/docs/anatomy.htm.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 37Πεκίνο απόρριψε τις προτάσεις της ΕΣΣ∆ να κλειστεί ο εναέριος χώρος
του Βιετνάµ για τους Αµερικανούς επιδροµείς. Οι ηγέτες της Κίνας αρ-
νήθηκαν να παραχωρήσουν τα αεροδρόµια στα νότια της χώρας για τη
στάθµευση σοβιετικών στρατιωτικών αεροπλάνων, που θα µπορούσαν
να υπερασπιστούν το Βιετνάµ. Οι κινεζικές αρχές εµπόδιζαν τη µετα-
φορά πολεµικού υλικού και ειδικών από την ΕΣΣ∆ στη Λαοκρατική ∆η-
µοκρατία του Βιετνάµ»
28
. Αργότερα, λίγα µόλις χρόνια µετά την απε-
λευθέρωση της χώρας από τους ιµπεριαλιστές, στις 17 Φλεβάρη του
1979, η Κίνα εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση κατά του Βιετνάµ. Είχε
προηγηθεί στις αρχές του Φλεβάρη του 1979 επίσκεψη του Κινέζου αν-
τιπροέδρου, Τενγκ Χσιάο Πινγκ, στην Ουάσινγκτον, από την οποία έκα-
νε λόγο για ανάγκη «να δοθεί ένα αιµατηρό µάθηµα στο Βιετνάµ», κά-
τι που επικρότησαν Αµερικανοί πολιτικοί και υποσχέθηκαν βοήθεια σε
όπλα από χώρες της ∆ύσης.
29
Μετά από 30 ηµέρες µαχών, τα κινεζικά
στρατεύµατα των 600 χιλιάδων αντρών, που εισέβαλαν στο Βιετνάµ, εί-
χαν χάσει 60 χιλιάδες στρατιώτες, 300 περίπου τεθωρακισµένα οχήµα-
τα, πάνω από 100 βαριά πυροβόλα και όλµους και αναγκάστηκαν σε
υποχώρηση.
30
Οπως γνωρίζουµε σήµερα, εκείνη την περίοδο υπήρχαν πολλές επα-
φές και σε πολλά επίπεδα ανάµεσα σε Κίνα και ΗΠΑ. Στις 4 Νοέµβρη
του 1979, σε φύλλο της εφηµερίδας «The New York Times» δηµοσι-
εύεται επίσηµο ντοκουµέντο που «διέρρευσε» και στο οποίο αναφέρε-
ται ότι η αµερικανική στρατιωτική βοήθεια στο Λαϊκό Απελευθερωτι-
κό Στρατό της Κίνας υπολογίζεται γύρω στα 50 δισ. δολάρια, ώστε -
όπως σηµειώνεται- «ν’ αποτελέσει αναχαιτιστική δύναµη απέναντι
στον Κόκκινο Στρατό»
31
, ενώ, όταν ο Γραµµατέας Εθνικής Αµυνας για
την Ερευνα και τη Μηχανολογία William Perry επισκέφτηκε το Πεκίνο
το 1980, ενηµέρωσε τους Κινέζους ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ «ενέκρι-
νε 400 εξαγωγές αδειών για διάφορα είδη διπλής χρήσης και στρατιω-
- 38 -
28. Α. Σ. Βορόνιν: «Βιετνάµ, ανεξαρτησία, ενότητα, σοσιαλισµός», εκδ. «Σύγχρονη Επο-
χή», σελ. 96-97.
29. Α. Σ. Βορόνιν: «Το Βιετνάµ σήµερα», εκδ. «Νέα βιβλία», σελ. 109.
30. Ο.π.
31. Consolidated Guidance No. 8, περίληψη στους «The New York Times», 4 November
1979, p. A1.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 38τικό εξοπλισµό. Αυτά συµπεριλαµβάνουν υλικά όπως γεωφυσικούς
υπολογιστές, βαριά οχήµατα, αεροπλάνα µεταφοράς τύπου C-130 και
ελικόπτερα Chinook»
32
.
Αλλο επίσης παράδειγµα ήταν η στάση της Κίνας στον εµφύλιο πό-
λεµο της Αγκόλας, όπου βρέθηκε να στηρίζει (οικονοµικά και στρατιω-
τικά) τις δυνάµεις της ντόπιας αντίδρασης, που πολεµούσαν σ’ ενιαίο
µέτωπο µε τα ρατσιστικά στρατεύµατα της Νότιας Αφρικής που είχαν
εισβάλει στη Λαϊκή ∆ηµοκρατία της Αγκόλας. Τη Λ∆ της Αγκόλας υπο-
στήριζε µε όπλα και στρατιωτικούς συµβούλους η ΕΣΣ∆ και αρκετές χι-
λιάδες Κουβανοί επαναστάτες που εθελοντικά πολέµησαν και συνέβα-
λαν αποφασιστικά στη συντριβή των νοτιοαφρικανικών στρατευµάτων
και στην απώθηση των δυνάµεων της ντόπιας αντίδρασης.
33
Οπως απο-
καλύπτεται σήµερα από αποχαρακτηρισµένα έγγραφα της CIA, εκείνη
την περίοδο υπήρχε και ένας ιδιότυπος «συντονισµός» ανάµεσα σε
ΗΠΑ και Κίνα, ακόµη και για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξά-
γονταν στο έδαφος της Αγκόλας.
34
Τα σηµερινά δεδοµένα
Ωστόσο ας επιστρέψουµε στο σήµερα. Σήµερα, που στην Κίνα ανα-
πτύσσονται και κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, που
έχει βρεθεί να συµµετέχει σε τέτοιους ιµπεριαλιστικούς οργανισµούς
όπως ο ΠΟΕ κι έχει ενσωµατωθεί στο ιµπεριαλιστικό σύστηµα, η στά-
ση της στα διεθνή ζητήµατα δεν ξεχωρίζει από τη στάση των ιµπεριαλι-
στικών δυνάµεων. Οι όποιες αντιθέσεις προβάλλει απέναντι στις ΗΠΑ
σχετίζονται µε τη «µοιρασιά της λείας», ενώ ανάµεσά τους υπάρχει
«οµόνοια» σ’ ό,τι αφορά τα δικαιώµατα των εργαζοµένων, που συρρι-
κνώνονται για το «καλό» της οικονοµίας της αγοράς, αλλά και σε βά-
ρος κρατών που ενέργειές τους θίγουν κάποιο «µονοπώλιο» των ηγέτι-
δων ιµπεριαλιστικών δυνάµεων.
- 39 -
32. Jonathan Pollack: «The Lessons of Coalition Politics: Sino-American Security
Relations», Santa Monica: RAND Corporation, 1984, p. 70.
33. Σ. Λαβρένοφ - Ι. Ποπόφ: «Η Σοβιετική Ενωση στους τοπικούς πολέµους και συγ-
κρούσεις», http://militera.lib.ru/h/lavrenov_popov/index.html.
34. http://www.arlindo-correia.com/gleijeses4.pdf.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 39Ενα πρώτο παράδειγµα είναι η στάση της Κίνας απέναντι στο πυρη-
νικό πρόγραµµα του Ιράν. Οπως γνωρίζουµε, η Κίνα αναπτύσσει στενή
οικονοµική συνεργασία µε το Ιράν, που αποτελεί βασικό τροφοδότη της
σε πετρέλαιο. Παρά όµως αυτή τη συνεργασία, η Κίνα, όπως και η Ρω-
σία, συµπορεύτηκαν το Σεπτέµβρη του 2010 µαζί µε τις ΗΠΑ, τη Γαλ-
λία, τη Γερµανία και τη Μ. Βρετανία, («οµάδα των έξι») στο ζήτηµα του
πυρηνικού προγράµµατος του Ιράν, ζητώντας από το Ιράν να υποχωρή-
σει και να δεχτεί τους όρους του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για
το πυρηνικό του πρόγραµµα. Λίγο νωρίτερα, τον Ιούνη της ίδιας χρο-
νιάς, η Κίνα συµφώνησε στο Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ µε νέες
κυρώσεις σε βάρος της χώρας αυτής.
35
Ενα δεύτερο παράδειγµα είναι η στάση της Κίνας στο ζήτηµα του Κο-
σόβου. Αν και η Κίνα προς το παρόν δεν έχει επίσηµα αναγνωρίσει το
Κόσοβο, όπως κι άλλες ιµπεριαλιστικές δυνάµεις, αξίζει να σηµει-
ώσουµε πως µε την παρουσία της στο Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
δεν είχε σταθερό, αποφασιστικό µέτωπο κατά της ΝΑΤΟϊκής επίθεσης
στα Βαλκάνια, ενώ στο ζήτηµα της αποστολής της ειρηνευτικής δύνα-
µης, όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει το ΝΑΤΟ (η γνωστή KFOR), η Κίνα
έκανε αποχή,
36
ενώ στη συνέχεια συµµετείχε στη ΝΑΤΟϊκή κατοχή µε
αστυνοµική δύναµη.
Παραπέρα, είχαµε µέσα στο καλοκαίρι του 2010 την κατάπτυστη
απόφαση του ∆ιεθνούς ∆ικαστηρίου της Χάγης, µε την οποία αναγνω-
ρίστηκε η «ανεξαρτητοποίηση» ότι δεν είναι αντίθετη στο ∆ιεθνές ∆ί-
καιο. Σε αυτή την πολύ σηµαντική απόφαση υπήρξε διαφοροποίηση
ορισµένων δικαστών. Ετσι, δικαστές από Ρωσία, Σλοβακία, Βραζιλία
και Μαρόκο τάχθηκαν ενάντια στη νοµιµοποίηση του Κοσόβου, την
οποία υποστήριξαν οι δικαστές από: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερµανία, Γαλ-
λία, Βρετανία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Σιέρα-Λεόνε, Σοµαλία, Ιορδα-
νία. Οπως αναφέρουν τα δηµοσιεύµατα, σε αυτή την πολύ σηµαντική
απόφαση που επιδιώκει ν’ αλλάξει τα σύνορα στα Βαλκάνια, ανοίγον-
τας τους «ασκούς του Αιόλου» για την ανάφλεξη κι άλλων µειονοτι-
- 40 -
35. Εφηµερίδα «Ηµερησία», 23 Σεπτέµβρη 2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?
catid=12337&subid=2&pubid=61921147.
36. «Η Στρατιωτική ∆ύναµη στο Κοσσυφοπέδιο (KFOR)», http://tosyntagma.antsakkoulas.gr/afieromata/item.php?id=395.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 40κών ζητηµάτων, ο Κινέζος δικαστής δεν έλαβε µέρος για διαδικαστι-
κούς λόγους.
37
Ακολούθησε η έκκληση της Αλβανίας προς το Πεκίνο
να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και να χρησιµο-
ποιήσει την επιρροή του στο Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ώστε να
υποστηρίξει την αναγνώρισή του και από άλλα κράτη-µέλη.
38
Ενα τρίτο παράδειγµα δίνει η επίσκεψη του πρωθυπουργού της Κίνας,
Γουέν Τζιαµπάο, στην Ελλάδα τον Οκτώβρη του 2010. Μιλώντας στην
ελληνική βουλή ο Κινέζος πρωθυπουργός είπε πως η Κίνα στηρίζει το
σταθερό ευρώ, γιατί «έχουµε την πεποίθηση ότι µια ενωµένη και ισχυ-
ρή Ευρώπη µπορεί να παίξει αναντικατάστατο ρόλο για την ανάπτυξη
του κόσµου» και πρόσθεσε πως νιώθει «χαρά που βλέπει την Ελλάδα να
εξέρχεται από τη σκιά του εξωτερικού χρέους, µειώνοντας το έλλειµµα
και δίνοντας προοπτικές οικονοµικής ανάπτυξης».
39
Μέσα σε αυτές τις
δύο φράσεις ο πρωθυπουργός της Κίνας και µόνιµο µέλος του ΠΓ της
ΚΕ του ΚΚ Κίνας µπόρεσε να συµπυκνώσει από τη µια την υποστήρι-
ξη της ηγεσίας της χώρας του προς το ευρωενωσιακό ιµπεριαλιστικό
κέντρο της ΕΕ και από την άλλη την υποστήριξή του στη σοσιαλδηµο-
κρατική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που στο όνοµα της µείωσης του ελ-
λείµµατος εφαρµόζει ένα σκληρό αντιλαϊκό πρόγραµµα µέτρων συρρί-
κνωσης της αξίας της εργατικής δύναµης στην Ελλάδα.
Η κινεζική ηγεσία υπέγραψε στην Ελλάδα ένα σύνολο συµφωνιών µε
την ελληνική κυβέρνηση, που θα αποτελέσει πηγή κερδοφορίας για
ορισµένα τµήµατα της ελληνικής πλουτοκρατίας και τίποτα παραπά-
νω. Η περιβόητη κινεζική επένδυση 5 δισ. δεν είναι παρά ενίσχυση των
Ελλήνων εφοπλιστών που εξυπηρετεί τη ναυπηγική βιοµηχανία της Κί-
νας, καθώς και το στόχο της για περαιτέρω διείσδυση στην αγορά της
Ευρώπης, µε πύλη την Ελλάδα. Η ανάλογη κατασκευή, χρήση, λει-
τουργία λιµενικών και σιδηροδροµικών, ναυπηγοεπισκευαστικών υπο-
δοµών και εργασιών από τα κινεζικά µονοπώλια και όποιες ελληνικές
επιχειρήσεις θα οξύνουν την ανισόµετρη ανάπτυξη σε βάρος των λαϊ-
κών αναγκών. Η επέκταση και ενίσχυση της δράσης του κεφαλαίου σε
- 41 -
37. http://www.rian.ru/world/20100722/257443658.html.
38. http://www.hellasontheweb.org/2010-04-05-22-20-08/2010-04-06-12-08-05/785-
2010-09-01-20-11-24?tmpl=component&print=1&layout=default&page=.
39. Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 41κρίσιµες υποδοµές, σε συνδυασµό µε την αντιλαϊκή πολιτική, οδηγεί
σε ακόµα φθηνότερους εργάτες µε συρρικνωµένα εργασιακά δικαιώ-
µατα και µισθούς. Από τις όποιες εξαγωγές λαδιού ωφεληµένοι θα εί-
ναι οι µεγάλοι επιχειρηµατίες που ελέγχουν τις εξαγωγές ελαιόλαδου
και όχι οι φτωχοί αγρότες, η θέση των οποίων διαρκώς θα επιδεινώνε-
ται. Και όµως, η συγκεκριµένη επίσκεψη χρησιµοποιήθηκε από τη «σο-
σιαλδηµοκρατική» κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ µε στόχο τα λαϊκά στρώ-
µατα να πιστέψουν πως χάρη στις επενδύσεις της Κίνας (αλλά και του
Κατάρ, του Ισραήλ κ.ά., που εκδηλώθηκαν την ίδια περίοδο) θα υπάρ-
ξει ανάπτυξη και συµπερασµατικά θα µεγαλώσει η «πίτα» του ΑΕΠ και
άρα και τα «ψίχουλα» που θα πέσουν στο λαό από το τραπέζι των κε-
φαλαιοκρατών. Στην πραγµατικότητα βέβαια πρόκειται για ένα ενδε-
χόµενο καπιταλιστικής εξόδου από την κρίση που δε θα µειώσει την
ανάπτυξη που ωφελεί το µεγάλο κεφάλαιο, τη φτώχεια και την ανεργία
για το λαό. Πρόκειται για ανάπτυξη που υπονοµεύει τις παραγωγικές
δυνατότητες της χώρας, την εµπλέκει σε επικίνδυνους ιµπεριαλιστι-
κούς ανταγωνισµούς. Σε κάθε περίπτωση µόνο για «διεθνιστική συµ-
βολή» της Κίνας στην πάλη του ελληνικού λαού δεν µπορούµε να κά-
νουµε λόγο.
Τέλος, µπορεί το ΚΚ Κίνας να διατηρεί προς το παρόν τον τίτλο «κοµ-
µουνιστικό κόµµα», ωστόσο είναι γνωστό πως στις διεθνείς του σχέσεις
αναπτύσσει στενή συνεργασία και µε τη Σοσιαλιστική ∆ιεθνή. Το 2009
το ΚΚΚ διοργάνωσε στο Πεκίνο κοινό σεµινάριο µε τη Σοσιαλιστική
∆ιεθνή, µε θέµα «ένα διαφορετικό µοντέλο ανάπτυξης, αυτό της πρά-
σινης οικονοµίας». Μιλώντας µάλιστα εκεί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και
πρόεδρος της Σοσιαλιστικής ∆ιεθνούς Γ. Παπανδρέου, «εξέφρασε, δε,
τη βούληση της ∆ιεθνούς για περαιτέρω αναβάθµιση των σχέσεων των
δύο πλευρών, βούληση η οποία, όπως είπε, αποδεικνύεται και από το
διεξαγόµενο σεµινάριο»
40
. Το ζήτηµα της «ευρύτερης συνεργασίας στο
πλαίσιο της Σοσιαλιστικής ∆ιεθνούς» συζητήθηκε και κατά την επί-
σκεψη και συνάντηση του ΠΑΣΟΚ µε το ΚΚΚ, τον Ιούλη του 2010.
41
- 42 -
40. http://www.inews.gr/news/1/iper-prasinis-anaptixis-simfonoun-sosialistiki-diethniskai-kommounistiko-komma-kinas.htm.
41. http://www.pasok.gr/portal/resource/contentObject/id/b334bc62-b685-4619-
8b73-b72f8e76276a.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 42Το 2009 στην Κίνα κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η Κίνα θυµώνει»
42
, που
µέσα σε 3 µήνες πούλησε 700 χιλιάδες αντίτυπα κι ως σήµερα µερικά
εκατοµµύρια και ασχολείται µε τη θέση της Κίνας στον κόσµο. Εκεί µε-
ταξύ άλλων σηµειώνεται:
«Είµαστε οι πιο κατάλληλοι για να αναλάβουµε την ηγεσία του κό-
σµου», αφού, όπως υποστηρίζεται, η Κίνα διαχειρίζεται τους παγκό-
σµιους φυσικούς πόρους πιο αποτελεσµατικά, σε σχέση µε οποιαδήπο-
τε άλλη χώρα στον κόσµο, κατά συνέπεια πρέπει να αναλάβει τα παγ-
κόσµια ηνία. Σηµειώνεται πως ο κινεζικός στρατός θα πρέπει στο εξής
να υπερασπίζεται την κυριαρχία της χώρας και έξω από τα σύνορά της
και να κατευθυνθεί σ’ εκείνες τις χώρες όπου βρίσκονται τα «θεµελια-
κά συµφέροντα της Κίνας» και να τα υπερασπιστεί.
43
∆ηλαδή επί της
ουσίας προτείνεται η κινητοποίηση του κινεζικού στρατού εκεί που
δραστηριοποιούνται τα κινεζικά κεφάλαια. Να θυµίσουµε εδώ ότι σή-
µερα η Κίνα παίζει δραστήριο ρόλο στη λεγόµενη «καταπολέµηση της
πειρατείας» (και η ελληνική κυβέρνηση, στην «Κοινή Ανακοίνωση»
44
που υπέγραψε µε την Κίνα κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου
πρωθυπουργού στην Ελλάδα, ευχαριστεί την Κίνα για τις «φρουρές»
του κινεζικού πολεµικού στόλου στα ελληνικά πλοία στα ανοικτά της
Σοµαλίας), προσπαθώντας να ελέγχει στρατιωτικά σηµαντικά διεθνή
ναυτικά περάσµατα.
Στο προαναφερόµενο βιβλίο γίνεται λόγος για την «ανάγκη ζωτικού
- 43 -
42. Ο πλήρης τίτλος του είναι: «Η Κίνα θυµώνει. Μεγάλη εποχή, µεγάλοι στόχοι και οι
εσωτερικές και εξωτερικές αναταραχές». Εκδοτικό «Τζιανσού Ζενµίν Τσουµανσέ»,
που εκδίδει µεταξύ άλλων πολιτικά, φιλοσοφικά και λογοτεχνικά βιβλία. Μάρτης
2009.
Συγγραφείς είναι πέντε επιφανείς δηµοσιογράφοι και συγγραφείς: Σουν Σιαοτζιούν,
στρατιωτικός αναλυτής του κεντρικού τηλεοπτικού σταθµού «Φενχουάν». Βαν Σι-
άοντουν, δηµοσιογράφος. Σουν Τζιάν, δηµοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου
«Η Κίνα µπορεί να πει όχι». Χουάν Τζισού, υποδιευθυντής του «Περιοδικού διεθνών
κοινωνικών επιστηµών». Λιού Γιάν, δηµοσιογράφος, σχολιαστής στα ΜΜΕ σε ζητή-
µατα οικονοµίας, ιστορίας, πολιτισµού.
43. «Η κινεζική στρατιωτική ισχύς», 26.8.2010, http://www.odnagdy.com/2010/08/
blog-post_9626.html.
44. Κοινή ανακοίνωση για την εµβάθυνση της εκτενούς στρατηγικής συνεργασίας µετα-
ξύ της Κίνας και της Ελλάδας, http://greek.cri.cn/161/2010/10/04/42s4914.htm.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 43χώρου» για την Κίνα και «φωτογραφίζονται» οι αχανείς εκτάσεις της
Σιβηρίας που «θα πρέπει να καλλιεργηθούν από το µεγάλο κινεζικό
λαό»
45
.
Εννοείται πως στη σηµερινή Κίνα ένα τέτοιο βιβλίο δε θα µπορούσε
να κυκλοφορήσει χωρίς τη συγκατάθεση του ΚΚΚ. Για όσους θα µπο-
ρούσαν να αµφιβάλλουν, ορίστε τι έγραψε το όργανο της ΚΕ του ΚΚΚ,
«Ζεµίν Ζιµπάο» («Λαϊκή Ηµερησία»): «Σε τελική φάση η Κίνα είναι
προφανώς έτοιµη να θέσει τη ρωσική Απω Ανατολή κάτω από τη δική
της θεµελιακή επιρροή, αλλά µε τέτοιο τρόπο ώστε να µην προκαλέσει
την ανησυχία της Μόσχας. Η δύναµη αυτής της επιρροής δε βασίζεται
στη µεγάλης κλίµακας εισροή κινεζικών εποίκων, αλλά στην αναπάν-
τεχη “κινεζοποίηση” των Ρώσων... Μια ωραία µέρα θα υπάρξει µια ση-
µαντική κρίση και µπροστά στα µάτια της αποδυναµωµένης πολιτικής
και στρατιωτικής επιρροής της Μόσχας, αυτοί οι Ρώσοι µπορεί να προ-
τιµήσουν να επιλέξουν υπέρ του Πεκίνου κι όχι της δικής τους κυβέρ-
νησης. Σε µια τέτοια υποθετική εκδοχή η ρωσική Άπω Ανατολή µπορεί
να γίνει µια επαρχία της Κίνας»
46
.
Κοντά στα παραπάνω να υπενθυµίσουµε πως στις αρχές Αυγούστου
2010 η εκπρόσωπος του Υπουργείου Αµυνας του Βιετνάµ, Νγκούεν
Φούονγκ Νγκα, δήλωσε τα εξής: «Το Βιετνάµ απαιτεί από την Κίνα να
σταµατήσει άµεσα να παραβιάζει την κυριαρχία του Βιετνάµ»
47
. Κι αυ-
τό γιατί στη θαλάσσια περιοχή της Νότιας Κίνας, όπου υπάρχουν ενερ-
γειακά κοιτάσµατα, εµφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια …«γκρίζες ζώ-
νες» και αµφισβητούµενης κυριαρχίας περιοχές.
Βεβαίως, στα πλαίσια των ανταγωνισµών δηµιουργούνται «άξονες»
συνεργασίας και «αντιάξονες». Ετσι βλέπουµε τον πρωθυπουργό της
Ιταλίας Μπερλουσκόνι, που συνηθίζει να απευθύνει σε κάθε πολιτικό
αντίπαλό του τη βαριά κατηγορία του …«κοµµουνιστή», να µην έχει
κανένα πρόβληµα να φωταγωγήσει «το Κολοσσαίο στη Ρώµη µε «κοµ-
- 44 -
45. «Γιατί η Κίνα θυµώνει µε τη Ρωσία», http://kp.ru/daily/24313/506551.
46. «Η Κίνα όλο και περισσότερο προσελκύει τη ρωσική Απω Ανατολή», http://world.
people.com.cn/GB/1030/6677024.html και µετάφραση στα ρωσικά: http://www.
inosmi.ru/world/20080130/239263.html.
47. «Οι γείτονες της Κίνας εξοπλίζονται µε ό,τι µπορούν», http://www.ng.ru/world/2010-
08-10/7_vietnam.html.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 44µουνιστικό» κόκκινο χρώµα προς τιµήν του Κινέζου πρωθυπουργού
που επισκέπτεται την «αιώνια πόλη», προσδοκώντας το διπλασιασµό
του διακρατικού εµπορίου στα 100 δισ. δολ. έως το 2015, καθώς και
«την ανάπτυξη λιµένων και άλλων επενδύσεων, καθώς αναζητούν µια
στρατηγική «δίοδο» στην Ευρώπη.
48
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΡΩΣΙΑ, ΙΝ∆ΙΑ, ΒΡΑΖΙΛΙΑ
ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΝΩΣΕΙΣ
Τα τελευταία χρόνια η Κίνα αναπτύσσει συντονισµό και συνεργασία
µε κράτη που διεκδικούν αναβάθµιση της διεθνούς θέσης τους (Βραζι-
λία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα), τη γνωστή ως BRIC, αλλά και συνεργασία-
συµµαχία σε περιφερειακές ενώσεις, όπως είναι η Οργάνωση Συνεργα-
σίας της Σαγκάης (µαζί µε τη Ρωσία και τις κεντροασιατικές πρώην σο-
βιετικές ∆ηµοκρατίες). Μπορούν αυτές οι συνεργασίες και συµµαχίες
να θεωρηθεί ότι χτυπούν το «µονοπολικό κόσµο» των ΗΠΑ;
Καταρχήν πρέπει να διευκρινίσουµε πως «µονοπολικός κόσµος» δεν
υπάρχει ούτε και ποτέ υπήρξε. Πάντα υπήρχε κλιµάκωση µέσα στο διε-
θνές ιµπεριαλιστικό σύστηµα, µε τις ΗΠΑ να καταλαµβάνουν κορυφαία
θέση στην αµέσως µεταπολεµική περίοδο και να ηγούνται της πάλης µε
το σοσιαλισµό, όπου ηγετικό ρόλο είχε η ΕΣΣ∆. Η πάλη µεταξύ ΝΑΤΟ
- ΟΟΣΑ και Συµφώνου της Βαρσοβίας - Συµβουλίου Οικονοµικής Αλ-
ληλοβοήθειας (ΣΟΑ) ήταν πάλη ταξική. Μετά την ανατροπή της σο-
βιετικής εξουσίας και τη διάλυση της ΕΣΣ∆ έγιναν πιο έντονοι οι εν-
δοϊµπεριαλιστικοί ανταγωνισµοί, στους οποίους οι ΗΠΑ, εξαιτίας της
ισχύος τους, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ταυτόχρονα, εξαιτίας της
ανισόµετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης, νέες αναδυόµενες ιµπεριαλι-
στικές δυνάµεις εµφανίζονται δίπλα στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ιαπωνία,
επιδιώκοντας να αποσπάσουν µερίδια από τις πρώτες ύλες, τους δρό-
µους περάσµατός τους και τις αγορές. Αυτό παρουσιάζεται στις µέρες
µας από τα αστικά ΜΜΕ και αναλυτές ως ο «πολυ-πολικός κόσµος» και
ως το τέλος του «µονοπολικού κόσµου». Η ανισοµετρία σε περίοδο εκ-
δήλωσης οικονοµικής κρίσης επιταχύνει ανακατατάξεις στο συσχετι-
- 45 -
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
48. «Με …κόκκινο Κολοσσαίο υποδέχτηκε η Ιταλία την Κίνα», http://www.euro2day.
gr/news/world/125/articles/607508/ArticleNewsWorld.aspx.
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 45σµό των καπιταλιστικών δυνάµεων, αλλά αυτές δεν κάνουν τον κόσµο
µας ούτε πιο ασφαλή ούτε πιο ειρηνικό. Οσο δεν επιλύεται σε εθνικό,
περιφερειακό και παγκόσµιο επίπεδο η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας,
όσο στη βάση των ανερχόµενων δυνάµεων βρίσκεται η «δίψα» του κε-
φαλαίου για νέες αγορές και πρώτες ύλες, δε θα έχουµε αλλαγές σε ρι-
ζοσπαστική κατεύθυνση. Τα κράτη που κερδίζουν έδαφος στο διεθνές
ιµπεριαλιστικό σύστηµα δεν µπορούν να παίξουν το ρόλο που έπαιζε
στο παρελθόν η ΕΣΣ∆, γιατί κινούνται από το κίνητρο του πρόσθετου
κέρδους για τα δικά τους µονοπώλια. Αυτό ισχύει και για την Κίνα και
δεν µπορεί να αναιρεθεί επειδή χρησιµοποιείται η κόκκινη σηµαία και
ο κοµµουνιστικός τίτλος του κόµµατος.
Επίσης, όταν εστιάζουµε στη συνεργασία µεταξύ των χωρών του
BRIC ή της «Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης» ή του συντονισµού
που έχουν πετύχει τα ΥΠΕΞ Κίνας, Ινδίας, Ρωσίας, δεν πρέπει να ξε-
χνάµε πως αυτή είναι η µια µόνο πλευρά της ιµπεριαλιστικής πραγµατι-
κότητας. Πίσω από αυτή υπάρχει και η πλευρά του σκληρού ανταγωνι-
σµού και των αντιθέσεων ανάµεσα σ’ αυτές τις δυνάµεις, π.χ. µεταξύ
Ρωσίας και Κίνας για την ενέργεια στην Κεντρική Ασία ή τις κινεζικές
βλέψεις προς τη ρωσική Απω Ανατολή κ.ά. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέ-
σεις της Κίνας µε την Ινδία, όπου εκτός της εκκρεµότητας του άλυτου
συνοριακού ζητήµατος (π.χ. τον Αύγουστο του 2010 η Ινδία έστειλε δύο
µεραρχίες στο κρατίδιο Αρουνατσάλ-Πραντές
49
για να ενισχύσει τα σύ-
νορά της µε την Κίνα), υπάρχει κι ο σκληρός ανταγωνισµός για την ηγε-
µονία στην περιοχή της Ανατολικής Ασίας. Είναι χαρακτηριστικό πως,
όπως έγινε γνωστό, το Υπουργείο Αµυνας της Ινδίας πραγµατοποίησε
τόσο το 2009, όσο και το 2010 αλλεπάλληλες συνεδριάσεις για να εξε-
τάσει το ζήτηµα του εκσυγχρονισµού των κινεζικών ενόπλων δυνάµε-
ων, θέτοντας ανάλογους στόχους για τις ένοπλες δυνάµεις της Ινδίας.
50
Και στα κράτη της Λατινικής Αµερικής µε ηγετικό ρόλο της Βραζιλίας
αναπτύσσεται η τάση διαφοροποίησης των σχέσεών τους µε τις ΗΠΑ,
- 46 -
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
49. «Η Ινδία απέστειλε 2 µεραρχίες στα σύνορα µε την Κίνα», http://www.warandpeace.ru/ru/news/vprint/50479.
50. «Η Ινδία αυξάνει τη στρατιωτική ισχύ της, ως απάντηση στην Κίνα»,
http://flot.com/nowadays/concept/opposite/indiareadiesforchinafight/index.php?
print=Y.
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 46γι’ αυτό επιδιώκεται ενίσχυση των σχέσεών τους µε Κίνα, Ρωσία, Ινδία,
αλλά και ΕΕ. Η πλευρά των ανταγωνισµών και της συνεργασίας συνυ-
πάρχει στον ιµπεριαλιστικό κόσµο, όπου η αλληλεξάρτηση και η σύνα-
ψη συµµαχιών συµβαδίζει µε τον ανταγωνισµό και τους αντιάξονες.
Ταυτόχρονα, όσοι θεωρούν πως η Κίνα αποτελεί «κυµατοθραύστη»
της «µονοπολικότητας» των ΗΠΑ, παραλείπουν το γεγονός πως η Κί-
να το 2001 στήριξε δηµόσια το λεγόµενο «πόλεµο κατά της τροµοκρα-
τίας» και το ψήφισµα του Συµβουλίου Ασφαλείας 1373/2001, που θε-
σµοθετεί την ιµπεριαλιστική επιθετικότητα µε πρόσχηµα την «τροµο-
κρατία». Εννοείται πως σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση κινήθηκε
το διεθνές κοµµουνιστικό κίνηµα, όταν στη ∆ιεθνή Συνάντηση των
Κοµµουνιστικών και Εργατικών Κοµµάτων το 2002 (παρουσία 62 ΚΚ)
σηµείωνε πως: «τα γεγονότα της 11ης του Σεπτέµβρη αποτέλεσαν το
άλλοθι για την εξαπόλυση µιας άνευ προηγουµένου επίθεσης κατά των
ελευθεριών και των δικαιωµάτων των λαών µε το πρόσχηµα του πολέ-
µου κατά της τροµοκρατίας. Οι ιµπεριαλιστές ονοµάζουν τροµοκρατι-
κό κάθε κίνηµα αντίστασης που αγωνίζεται κατά της καπιταλιστικής
παγκοσµιοποίησης και των αντιλαϊκών αποφάσεων που παίρνονται από
διεθνείς οργανισµούς (∆ΝΤ, Παγκόσµια Τράπεζα, ΠΟΕ, ΕΕ κλπ.), αν-
τιιµπεριαλιστικά κινήµατα που αγωνίζονται κατά των ιµπεριαλιστικών
επεµβάσεων και πολέµων και κατά του ΝΑΤΟ, καθώς και κάθε κοινω-
νικό και εθνικοαπελευθερωτικό κίνηµα καθώς και αγώνες ενάντια σε δι-
κτατορικά και φασιστικά καθεστώτα»
51
.
Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ
ΜΕ «ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ» ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
Στις 10 Ιούλη του 1986 η Κίνα εξέφρασε επίσηµα τη θέλησή της να
ενταχθεί στην GATT (Γενική Συµφωνία ∆ασµών και Εµπορίου) και στις
11 ∆εκέµβρη 2001 έγινε το 143ο µέλος του Παγκόσµιου Οργανισµού
Εµπορίου (ΠΟΕ), που αποτέλεσε τη µετεξέλιξη της GATT.
Μέσα στον ΠΟΕ η Κίνα αναδεικνύει δευτερεύουσες αντιθέσεις που
- 47 -
51. Ανακοίνωση της ∆ιεθνούς Συνάντησης των Κοµµουνιστικών κι Εργατικών Κοµµά-
των, Αθήνα 2002. http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=1320825&publDate=
2002-06-26%2000:00:00.0.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 47υπάρχουν στο παγκόσµιο ιµπεριαλιστικό σύστηµα. Στην εισήγησή του
στο 16ο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας ο Ζιανγκ Ζεµίν έκανε λόγο για «διαφο-
ρές στην ανάπτυξη Νότου και Βορρά», καθώς και «πίεση οικονοµικής,
επιστηµονικο-τεχνικής και άλλης υπεροχής από τις ανεπτυγµένες χώ-
ρες».
52
Σύµφωνα µε ορισµένες εκτιµήσεις η Κίνα σταθερά επιδιώκει να
εµφανίζεται ως εκπρόσωπος και ηγέτης των αναπτυσσόµενων χωρών.
53
Παρά τη διεθνή αναβάθµιση της Κίνας στον οικονοµικό τοµέα, η ηγε-
σία της Κίνας επιµένει να παρουσιάζει τη χώρα ως µια «αναπτυσσόµε-
νη χώρα».
54
Ο ισχυρισµός αυτός στηρίζεται σε τρία επιχειρήµατα: α) Το
κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας για το 2008 ήταν µόλις 3,300 δολάρια,
δηλαδή η Κίνα είναι µόλις στην 104η θέση στον κόσµο. β) Μέσα στο
1,3 δισεκατοµµύρια πληθυσµό της Κίνας υπάρχουν πάνω από 700 εκα-
τοµµύρια αγρότες. γ) Η βιοµηχανία, η γεωργία και ο τοµέας των υπη-
ρεσιών της Κίνας έχουν αντίστοιχα µερίδια στο ΑΕΠ 49%, 11% και
40%, ενώ σε άλλες χώρες µε µεγαλύτερο βαθµό καπιταλιστικής ανά-
πτυξης, η βιοµηχανία κι η γεωργία έχουν ακόµη µικρότερα ποσοστά,
υπέρ των υπηρεσιών. Η αύξηση του ΑΕΠ το 2009 ήταν κατά 9,5% στη
βιοµηχανία, 8,4% στις υπηρεσίες και µόνο 4,2% στη γεωργία.
Η κατάταξη του ΟΗΕ και του ΟΟΣΑ είναι προβληµατική και δεν απο-
δίδει την πραγµατικότητα της Κίνας, όπως δεν την αποδίδει και ο χα-
ρακτηρισµός της ως «αναπτυσσόµενης» από την ίδια την ηγεσία της Κί-
νας. Τα παραπάνω φαινόµενα «αναπτυσσόµενης» καπιταλιστικής οι-
κονοµίας οφείλονταν στη βαθιά ανισοµετρία µεταξύ του ανατολικού
και δυτικού τµήµατός της. Μια ακριβέστερη απεικόνιση θα έδιναν τα
ανάλογα στοιχεία για το ανατολικό τµήµα της.
55
Και βέβαια για το ανα-
πτυγµένο ανατολικό τµήµα ισχύει ό,τι για τον καπιταλισµό: η συγκέν-
- 48 -
52. Εισήγηση στο 16ο Συνέδριο του ΚΚΚ, http://russian.china.org.cn/news/txt/2002-
11/19/content_2050838.htm.
53. Α. Λουκίν: «Το κινέζικο “όραµα” και το µέλλον της Ρωσίας», http://www.mgimo.ru/
news/experts/document151024.phtml.
54. «Κίνα: αύξηση ρυθµών οικονοµικής ανάπτυξης», Μάρτης 2010, http://www.
imperiya.by/economics2-7364.html.
55. Πάνω από το 80% του πληθυσµού ζει στις ανατολικές περιοχές που καταλαµβάνουν
περίπου το 10% των εδαφών της Κίνας. Πηγή: Ρωσική ιστοσελίδα για γεωγραφία:
«Περιγραφή της Κίνας», http://geo-tour.net/Asia/china.htm.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 48τρωση των µέσων παραγωγής σε λίγα χέρια και η αύξηση της κοινωνι-
κής ανισότητας.
Και από αυτή την άποψη η συµµαχία της Κίνας µε άλλες αντίστοιχες
δυνάµεις (π.χ. Ινδία) στα µεγέθη της καπιταλιστικής ανισοµετρίας δεν
τις φέρνουν στην ίδια θέση µε πολύ πιο καθυστερηµένες κοινωνίες,
όπως της Αφρικής ή της Ασίας. Οµως στο όνοµα της «καθυστέρησης»
διαµορφώνονται «πατριωτικά οράµατα», µε τα οποία γίνεται προσπά-
θεια να εγκλωβιστεί το εργατικό κίνηµα, τα ΚΚ, άλλες ριζοσπαστικές
δυνάµεις, που καλούνται να ξεχάσουν προς το παρόν την ταξική πάλη
και την ανάγκη οικοδόµησης µιας άλλης κοινωνίας και ν’ αφοσιωθούν
στο έργο της «ενίσχυσης της διεθνούς θέσης της χώρας» τους. Συχνά η
επιδίωξη για «εθνική ανάπτυξη» συνδυάζεται και µ’ έναν επιλεκτικό
«αντιιµπεριαλισµό», που επικεντρώνεται µόνο ενάντια στις ΗΠΑ, οι
οποίες χαρακτηρίζονται «αυτοκρατορία» και ίσως και ενάντια σε κά-
ποια από τα ισχυρά κράτη της ∆υτικής Ευρώπης. Σε αυτή την κατεύ-
θυνση κινείται και η θεωρία του λεγόµενου «χρυσού δισεκατοµµυρίου»
(των 30 περισσότερο «ανεπτυγµένων χωρών» που ανήκουν στον ΟΟ-
ΣΑ), που προβάλλει ως βασικό κριτήριο διαχωρισµού την κατά κεφα-
λή κατανάλωση των διάφορων αγαθών ανά χώρα.
Την ίδια ώρα, αυτοί που εστιάζουν τόσο πολύ στο διαχωρισµό σε ανα-
πτυγµένες κι αναπτυσσόµενες χώρες, ξεχνούν πως και στις πιο πλούσιες
σήµερα καπιταλιστικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, είναι έκδηλα τα φαινόµε-
να της µαζικής φτώχειας κι εξαθλίωσης λαϊκών στρωµάτων. Οπως και
στις πιο φτωχές υπάρχουν φαινόµενα τεράστιου πλουτισµού, ίσως και
πιο απροκάλυπτου απ’ ό,τι στις λεγόµενες αναπτυγµένες χώρες.
Γιατί ισχύει η ανάλυση του Κ. Μαρξ, πως: «Οσο πιο παραγωγική είναι
µια χώρα σε σύγκριση µε µια άλλη στην παγκόσµια αγορά, τόσο πιο ψη-
λοί είναι οι µισθοί εργασίας σε αυτήν, συγκρινόµενοι µε τους µισθούς
των άλλων χωρών. Στην Αγγλία είναι υψηλότερος όχι µόνο ο ονοµαστι-
κός, αλλά και ο πραγµατικός µισθός εργασίας απ’ ό,τι στην ηπειρωτική
Ευρώπη. Ο εργάτης τρώει περισσότερο κρέας, ικανοποιεί περισσότερες
ανάγκες... Οµως, ο µισθός εργασίας στην Αγγλία είναι υψηλότερος όχι
στον ίδιο βαθµό, στον οποίο η παραγωγικότητα των Αγγλων εργατών ξε-
περνάει την παραγωγικότητα των εργατών των άλλων χωρών»
56
.
- 49 -
56. Κ. Μαρξ: «Θεωρίες για την υπεραξία», µέρος 2ο, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 13.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 49Αν λοιπόν οι κοµµουνιστικές δυνάµεις παραιτηθούν από το σύνθηµα
της προλεταριακής διεθνιστικής αλληλεγγύης και προσχωρήσουν στην
ιδέα του διαχωρισµού του κόσµου σε «Βορρά-Νότο» ή του «χρυσού δι-
σεκατοµµυρίου», θα πέσουν εύκολα στην παγίδα της «ενότητας» µε το
λεγόµενο «εθνικά προσανατολισµένο κεφάλαιο», δηλαδή µε την αστι-
κή τάξη της χώρας τους (ή µε τµήµα της), που αποζητά µια καλύτερη θέ-
ση στο παγκόσµιο καπιταλιστικό σύστηµα για τον εαυτό της. Τότε, ως
κοµµουνιστές, θα έχουν συνειδητά ή ασυνείδητα αναθεωρήσει τη βα-
σική λενινιστική θέση για τον «ιµπεριαλισµό, ανώτατο στάδιο του κα-
πιταλισµού», που αφορά ολόκληρη την αντιδραστική εποχή του καπι-
ταλισµού, εποµένως και κάθε καπιταλιστική κοινωνία, µε περισσότερη
ή λιγότερη δύναµη στην παγκόσµια αγορά. Να γιατί η στάση της Κίνας
και στο συγκεκριµένο θέµα, όπου επιδιώκει να εµφανιστεί ως «ηγέτης»
των «αναπτυσσόµενων» χωρών, συµβάλλει στον αποπροσανατολισµό
και στη διαµόρφωση συγχύσεων στο διεθνές κοµµουνιστικό κίνηµα,
αφού επικεφαλής αυτής της προσπάθειας εµφανίζεται µια µεγάλη χώ-
ρα που κυβερνά ένα κόµµα που φέρει τον τίτλο «κοµµουνιστικό».
ΤΟ ∆ΗΘΕΝ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ «ΑΝΟΙΓΜΑ»
ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ
Από το ΚΚΚ, αλλά και από άλλες δυνάµεις, η σταδιακή ενίσχυση των
καπιταλιστικών σχέσεων προβλήθηκε ως συµµετοχή στην παγκοσµιο-
ποίηση: «Στον όλο και περισσότερο παγκοσµιοποιηµένο κόσµο σήµε-
ρα, η Κίνα δεν µπορεί να αναπτυχθεί αποµονωµένη από τον κόσµο και,
αφετέρου, ο κόσµος δεν µπορεί να αγνοήσει την Κίνα στη διαδικασία
επίτευξης ευηµερίας»
57
. Αλλά η «παγκόσµια αγορά» δεν είναι ουδέτε-
ρη, µια αγορά στην οποία αµοιβαία ανταλλάσσονται προϊόντα της κα-
πιταλιστικής µε εκείνα της σοσιαλιστικής παραγωγής. Το φαινόµενο
της λεγόµενης «παγκοσµιοποίησης», στο όνοµα της οποίας δέχεται επί-
θεση το σηµερινό επίπεδο µισθών στον αναπτυγµένο καπιταλισµό, δεν
είναι καινούργιο. Ηδη στο «Κοµµουνιστικό Μανιφέστο» γίνεται ανα-
φορά στην «παγκόσµια αγορά»: «Με την εκµετάλλευση της παγκόσµιας
- 50 -
57. Ιστοσελίδα της κινεζικής πρεσβείας στην Αθήνα, http://gr.china-embassy.org/eng/
xwdt/t261536.htm.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 50αγοράς, η αστική τάξη διαµορφώνει κοσµοπολιτικά την παραγωγή και
την κατανάλωση όλων των χωρών. Προς µεγάλη λύπη των αντιδραστι-
κών αφαίρεσε το εθνικό έδαφος κάτω από τα πόδια της βιοµηχανίας. Εκ-
µηδενίστηκαν κι εξακολουθούν καθηµερινά να εκµηδενίζονται οι παµ-
πάλαιες εθνικές βιοµηχανίες. Εκτοπίζονται από νέες βιοµηχανίες που η
εισαγωγή τους γίνεται ζωτικό ζήτηµα για όλα τα πολιτισµένα έθνη, από
βιοµηχανίες που δεν επεξεργάζονται πια ντόπιες πρώτες ύλες που βρί-
σκονται στις πιο αποµακρυσµένες ζώνες και που τα προϊόντα τους δεν κα-
ταναλώνονται µονάχα στην ίδια τη χώρα, αλλά ταυτόχρονα σε όλα τα µέ-
ρη του κόσµου. Στη θέση των παλιών αναγκών, που ικανοποιούνταν από
τα εθνικά προϊόντα, µπαίνουν καινούριες ανάγκες, που για να ικανοποι-
ηθούν απαιτούν προϊόντα των πιο αποµακρυσµένων χωρών και κλιµά-
των. Στη θέση της παλιάς τοπικής και εθνικής αυτάρκειας και αποκλει-
στικότητας, µπαίνει µια ολόπλευρη συναλλαγή, µια ολόπλευρη αλληλε-
ξάρτηση των εθνών. Κι αυτό που γίνεται στην υλική παραγωγή γίνεται και
στην πνευµατική παραγωγή. Τα πνευµατικά προϊόντα των ξεχωριστών
εθνών γίνονται κοινό χτήµα. Η εθνική µονοµέρεια και ο εθνικός περιο-
ρισµός γίνονται όλο και πιο αδύνατα και από τις πολλές εθνικές και το-
πικές φιλολογίες διαµορφώνεται µια παγκόσµια φιλολογία»
58
.
Μπορεί η «συµµετοχή της Κίνας» στη διεθνή αγορά να θεωρηθεί ως
µια αναγκαστική ανταλλαγή εµπορευµάτων διαφορετικών οικονοµιών
που επιβάλλεται από το διεθνή συσχετισµό; Οχι, γιατί πάνω απ’ όλα πρό-
κειται για εξαγωγή κεφαλαίου, συσσωρευµένου στην Κίνα µε καπιταλι-
στικές σχέσεις παραγωγής. Γι’ αυτό δεν µπορεί να γίνει σύγκριση µε τις
εµπορικές συναλλαγές της ΕΣΣ∆ µε καπιταλιστικές οικονοµίες.
Είναι γνωστό πως η σοσιαλιστική οικοδόµηση στην ΕΣΣ∆ στηρίχτη-
κε πρώτα απ’ όλα στην κοινωνικοποίηση των συγκεντρωµένων µέσων
παραγωγής, στον κεντρικό σχεδιασµό και σε ανάλογα µέτρα οικονοµι-
κής φύσης στις διεθνείς οικονοµικές σχέσεις, όπως ήταν το κρατικό µο-
νοπώλιο του εξωτερικού εµπορίου, που καθιερώθηκε τον Απρίλη του
1918. Ακόµη και στις συνθήκες της ΝΕΠ (τις οποίες κάποιοι αρέσκον-
ται να επικαλούνται όταν αναφέρονται στη σηµερινή Κίνα) το κρατικό
µονοπώλιο απέκτησε µια ακόµη µεγαλύτερη σηµασία ως ανάχωµα απέ-
- 51 -
58. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: «Κοµµουνιστικό Μανιφέστο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»,
σελ.29-30.
ο διεθνής ρόλος της Κίνας
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 51ναντι στις αυξανόµενες καπιταλιστικές τάσεις. Ο Λένιν, στην αντιπα-
ράθεσή του µε τον Μπουχάριν, υπερασπίστηκε τη σηµασία του µονο-
πωλίου στο εξωτερικό εµπόριο. Και ο Στάλιν στην πορεία σηµείωνε την
ανάγκη «να σχεδιασθεί η οικονοµία έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η αυτο-
τέλεια της λαϊκής οικονοµίας, ώστε η οικονοµία µας να µην µετατραπεί
σε εξάρτηµα των καπιταλιστικών χωρών. Είναι στο χέρι µας, να µην γί-
νουµε εξάρτηµα της καπιταλιστικής οικονοµίας»
59
.
Ο Στάλιν, στο κλείσιµό του στην 7η Ολοµέλεια της Εκτελεστικής Επι-
τροπής της Κοµµουνιστικής ∆ιεθνούς στις 13 ∆εκέµβρη του 1926, κα-
ταρρίπτει το µύθο πως η ΕΣΣ∆ είναι «εξαρτηµένη» από την παγκόσµια
καπιταλιστική αγορά επειδή έχει οικονοµικές σχέσεις µε καπιταλιστι-
κές χώρες. Σηµειώνει την αλληλεξάρτηση που υπάρχει σ’ αυτές τις σχέ-
σεις και τονίζει πως είναι άλλο πράγµα αυτού του είδους η αλληλεξάρ-
τηση κι άλλο η ενσωµάτωση (διασύνδεση) της οικονοµίας της χώρας
στα πλαίσια της παγκόσµιας καπιταλιστικής οικονοµίας.
60
∆ηλαδή η µη
ενσωµάτωση προϋπέθετε τον κεντρικό σχεδιασµό, το κρατικό µονοπώ-
λιο στο εξωτερικό εµπόριο και το τραπεζικό σύστηµα και την κοινωνι-
κοποίηση των βιοµηχανιών. Η πραγµατικότητα της Κίνας είναι τελείως
διαφορετική εκείνης της ΕΣΣ∆ επί ΝΕΠ. Στην Κίνα:
α) ∆εν υπάρχει µονοπώλιο στο εξωτερικό εµπόριο. Χιλιάδες ξένες
εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα καλύπτουν το µεγαλύτερο
µέρος των κινεζικών εξαγωγών, που βέβαια εξαρτώνται από τους δικούς
τους σχεδιασµούς, στη βάση της κερδοφορίας τους κι όχι βέβαια από
µια κεντρικά σχεδιασµένη οικονοµία.
β) ∆ρουν 440 ξένες ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες κι έχουν αποκτήσει
τουλάχιστον ένα 10% των µετοχών των κρατικών κινεζικών τραπεζών
και από το 2005 αναπτύσσονται και οι ντόπιες ιδιωτικές τράπεζες.
61
- 52 -
59. Από το άρθρο του Ι. Β. Στάλιν «Η συζήτηση για το εγχειρίδιο Πολιτικής Οικονοµίας»
(Γενάρης 1941), στο Ρίτσαρντ Κοσολάποφ: «Ο λόγος στο σ. Στάλιν», «Συζήτηση για
το εγχειρίδιο Πολιτικής Οικονοµίας», 29 Γενάρη 1941, εκδ. «Παλέια», Μόσχα, 1995,
σελ. 161-168.
60. Ι. Β. Στάλιν: «Κλείσιµό του στην 7η Ολοµέλεια της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κοµ-
µουνιστικής ∆ιεθνούς», «Απαντα», τ.9, σελ. 132-136.
61. «Η χρηµατιστική αγορά της Κίνας», http://www.globfin.ru/articles/finsyst/china.
htm.
διεθνές κομμουνιστικό κίνημα
04_CHINA_SEL_25_54:Layout 1 11/10/10 3:30 PM Page 52γ) Σηµαντικό κοµµάτι της βιοµηχανίας είναι ιδιωτικό και αποκρατι-
κοποιηµένο (µετοχικές εταιρίες), ενώ υπολογίζεται ότι ο ιδιωτικός το-
µέας παράγει το 70% του ΑΕΠ62
.
δ) Η ντόπια νοµοθεσία, ιδιαίτερα στον οικονοµικό κι εµπορικό τοµέα,
είναι πλήρως εναρµονισµένη, χάρη και στα εργαλεία του ΠΟΕ, στις
νόρµες της παγκόσµιας καπιταλιστικής οικονοµίας.
Συνοψίζοντας, η κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων στην Κίνα,
που είναι σήµερα γεγονός, αργά ή γρήγορα θα επιφέρει µεγαλύτερη
εναρµόνιση και στο πολιτικό της σύστηµα, στην κυρίαρχη ιδεολογία,
στο σύνολο των στοιχείων του εποικοδοµήµατος, που ο καπιταλιστικός
τους χαρακτήρας θα εκφραστεί και στους συµβολισµούς τους. Η όξυν-
ση των ταξικών αντιθέσεων θα ωριµάσει και την ανάγκη να εκφραστεί
το επαναστατικό εργατικό κίνηµα µε το δικό του κόµµα ενάντια στην
καπιταλιστική εξουσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου