Ο Μπλερ, ο Οργουελ και η αστική κριτική της γενετικής μηχανικής
Τους «ασκούς του Αιόλου» ανοίγει η απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης, να επιτρέψει τη χρήση του ανθρώπινου γονιδιώματος από τις ασφαλιστικές εταιρίες
 Παπαγεωργίου Βασίλης |
Κι όμως, ήταν κάτι σχεδόν αναμενόμενο. Το ότι είναι η κυβέρνηση του «προοδευτικού» Μπλερ εκείνη που έκανε το απονενοημένο βήμα, ούτε αυτό πρέπει να προκαλεί ξάφνιασμα. Η σοσιαλδημοκρατία είναι εδώ και δεκαετίες, και γίνεται όλο και περισσότερο, ο πολιορκητικός κριός των συντηρητικών ιδεών, ο οποίος καλείται να αλώσει ακόμα και δικαιώματα αστικού χαρακτήρα, όπως η ισοτιμία στο δικαίωμα ιδιωτικής ασφάλισης και το δικαίωμα στο απαραβίαστο της προσωπικής ζωής. Καθώς το υπάρχον ασφαλιστικό σύστημα σε χώρες σαν τη δική μας καταλύεται και τείνει να μοιάσει με αυτό της Βρετανίας, η δημιουργία ταξικών φραγμών ακόμα και στην ιδιωτική ασφάλιση θα επιδρά σε όλο και μεγαλύτερες μάζες εργαζομένων.
Επιπλέον, η Βρετανία φαίνεται ότι έχει πάρει την εργολαβία στα ζητήματα εφαρμογής της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής σε αντιδραστική κατεύθυνση. Τα επιτεύγματα των περασμένων ετών στον τομέα της αναπαραγωγής ζώων με κλωνοποίηση χρησιμοποιήθηκαν, για να ανοίξει ο δρόμος της κλωνοποίησης του ανθρώπου, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις.
Οπως οι ΗΠΑ και μερικές άλλες χώρες, η Βρετανία προωθεί στην αγορά τις γενετικά μεταλλαγμένες τροφές, χωρίς να έχουν δοκιμαστεί επί μακρόν για ενδεχόμενες συνέπειες. Ο άνθρωπος από τότε που πρωτοασχολήθηκε με τη γεωργία και την κτηνοτροφία εφαρμόζει βιοτεχνολογικές μεθόδους, για να βελτιώνει την ποσότητα και την ποιότητα της παραγωγής. Τώρα όμως μπορούμε και επεμβαίνουμε απευθείας στο γενετικό κώδικα κάνοντας ριζικές αλλαγές, πράγμα ποιοτικά διαφορετικό, που γι' αυτό απαιτεί διαφορετική προσέγγιση. Και τώρα, έρχεται να ανοίξει το δρόμο στον οργουελιανό εφιάλτη, που -ω, τι έκπληξη- δε θα προέλθει τελικά από το «σιδηρούν παραπέτασμα», αλλά από τις «χώρες της ελευθερίας».
Σε πρώτη φάση, σκέφτεται να επιτρέψει στις ασφαλιστικές εταιρίες να αρνούνται ευθέως, ή εμμέσως -ανεβάζοντας στα ύψη τα ασφάλιστρα- την ασφάλιση όσων ο γενετικός κώδικας δείχνει αυξημένη πιθανότητα ασθένειας ή θανάτου σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η καθιέρωση τέτοιων ελέγχων, με την κυκλοφορία στην αγορά της γενετικής ταυτότητας των ανθρώπων, θα είναι η αφορμή για το γενικότερο «μαρκάρισμα» των ανθρώπων, με μια ταυτότητα πολύ πιο μοναδική και αξεχώριστη από το φορέα της, από οποιαδήποτε άλλη: το ίδιο του το DNA. Δε θα χρειάζεται να γράφουν κάποιο κωδικό με ανεξίτηλη μπογιά στα χέρια των ανθρώπων, όπως οι Γερμανοί του Χίτλερ στα χέρια των Εβραίων, ή οι Γερμανοί του Σρέντερ στα χέρια των προσφύγων. Ο κωδικός θα είναι γραμμένος ανεξίτηλα σε όλους από τη στιγμή που θα γεννηθούν και θα αρκεί μια εξέταση επί τούτου, ή ίσως και όχι εν γνώσει του υποκειμένου, ώστε να καταχωρηθεί και να χρησιμοποιείται στο εξής για κάθε ανάγκη: επιλογή εργατών, παρακολούθηση, ποινική δίωξη, ευγονική αλά Μένγκελε κτλ.
Ποια είναι η στάση της αστικής κριτικής στη συγκεκριμένη εξέλιξη στη Βρετανία; Αλλοτε η προβολή, με εντυπωσιοθηρικό αλλά κούφιο τρόπο, άλλοτε η υποβάθμιση και άλλοτε μια απέραντη υποκρισία. Εντοπίζουν το πρόβλημα στην καθυστέρηση της εξέλιξης του νομικού πλαισίου, σε σχέση με την πρόοδο της Γενετικής. Ρίχνουν την ευθύνη σε κάποιες εταιρίες, αν και παράλληλα δικαιολογούν, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, τις δραστηριότητες που «καθιστούν τις κοινωνίες μας ευάλωτες στην επιστημονική επιθετικότητα των προϊόντων της Γενετικής» («Εξουσία» 21-3-2000). Μιλούν για «έλλειμμα κοινωνικής συναίνεσης ως προς τη διαχείριση της προόδου που συντελείται στη Γενετική» και ανησυχούν γιατί «η αρχή του κέρδους θεσμοθετείται ως μοναδική αρχή κοινωνικής συμπεριφοράς και έτσι ανάγεται σε βασική αρχή κοινωνικής λειτουργίας». Για φαντάσου! Τέτοιο πράγμα στον καπιταλισμό, αν είναι δυνατόν!
Ποιους κοροϊδεύουν; Στον καπιταλισμό το κέρδος είναι εξ ορισμού η κινητήρια δύναμη των πάντων, η μοναδική αρχή κοινωνικής συμπεριφοράς. Το να ελπίζεις σε καπιταλισμό με αρχή κοινωνικής συμπεριφοράς την ευτυχία του ανθρώπου, είναι σα να ελπίζεις σε Χρηματιστήριο χωρίς κομπίνες και φάγωμα του μικρού ψαριού από το μεγάλο.
Και πολύ πονηρά, υπερασπιζόμενοι τάχα την επιστήμη, της χρεώνουν την ευθύνη, αφού οι ανακαλύψεις της έχουν δήθεν μια εγγενή επιθετικότητα. Ούτε η επιστήμη, ούτε οι ανακαλύψεις της έχουν επιθετικότητα, γιατί δεν είναι υποκείμενα του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η χρήση ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι δεν ήταν απόφαση ούτε της Πυρηνικής Μηχανικής, ούτε των επιστημόνων, ήταν απόφαση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η χρήση «έξυπνων» όπλων και εξασθενημένου ουρανίου κατά του λαού της Γιουγκοσλαβίας δεν ήταν απόφαση της Χημείας ή της Φυσικής, αλλά απόφαση του αμερικάνικου και ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού. Ας τα αφήσουν, λοιπόν, αυτά τα περί επιθετικότητας της επιστήμης.
Η επιστήμη -και η φιλοσοφία- είναι το αποτέλεσμα της αρχέγονης προσπάθειας του ανθρώπου να κατανοήσει το περιβάλλον του και τον εαυτό του και να παρέμβει σ' αυτά, έτσι ώστε να απελευθερωθεί από τα υλικά και πνευματικά δεσμά της άγνοιας. Η επιστήμη, αν μπορούσε να υπάρξει χωρίς το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εξελίσσεται, θα ήταν ουδέτερη, αλλά επειδή δεν μπορεί να υπάρξει ξεχωριστά από την ιστορική διαδρομή του ανθρώπου χρωματίζεται ανάλογα με την ιστορική περίοδο. Στην αυγή ενός πιο προοδευτικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, όπως ήταν ο καπιταλισμός σε σχέση με τη φεουδαρχία, γίνεται όπλο διαφωτισμού και προόδου στα χέρια της τάξης που παίρνει τα ηνία. Στη δύση του, πριν η πλάστιγγα κλίνει και πάλι προς το νέο, το προοδευτικό, γίνεται στα χέρια των εκμεταλλευτών εργαλείο καταπίεσης, εξαπάτησης, αποπροσανατολισμού και ελέγχου.
Στη σημερινή συγκυρία, οι δυνατότητες της επιστήμης είναι ποιοτικά διαφορετικές από οποιαδήποτε άλλη καμπή. Γι' αυτό και η προσοχή του επαναστατικού κινήματος πρέπει να είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Ταυτόχρονα, και η ιστορική καμπή είναι μοναδική, αφού θα σημάνει την αντικατάσταση ενός ακόμα εκμεταλλευτικού συστήματος, με το πρώτο στην ιστορία μη εκμεταλλευτικό. Μόνο στο σοσιαλισμό η επιστήμη θα μπορέσει να αναδείξει όλο το δυναμισμό της και να χρησιμοποιηθεί σε όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Μέχρι τότε, η προσπάθεια αποφυγής της εξέλιξής της είναι όχι μόνο αντιδραστική, αλλά και μάταιη. Αντίθετα, επιτακτική για το λαϊκό κίνημα, για κάθε άνθρωπο που δε δέχεται να οδηγηθεί σαν «πρόβατο επί σφαγή», είναι η αποκάλυψη της χρήσης των επιστημονικών επιτευγμάτων στο πλαίσιο του καπιταλισμού, η κατάδειξη της αναγκαιότητας ανατροπής του, πριν είναι αργά.
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου