ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Ο φασισμός στην Ελλάδα
 |
Συνεχίζοντας το ιστορικό αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» στην «Αντιφασιστική Νίκη των Λαών», μεγάλη συμβολή στην οποία είχε ο ελληνικός λαός συσπειρωμένος στο ΕΑΜ, με το ένοπλο τμήμα του, τον ΕΛΑΣ, αλλά και τη νεολαία στην ΕΠΟΝ, και με ψυχή, καθοδηγητικό νου και πρωτοπορία στον αγώνα του το ΚΚΕ, θα αναφερθούμε σήμερα στην εγκαθίδρυση της φασιστικής δικτατορίας που επέβαλε ο Ιωάν. Μεταξάς σε συνεργασία με το Παλάτι, στις 4 του Αυγούστου 1936. Βεβαίως, η δικτατορία της 4ης Αυγούστου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Τα γεγονότα που είχαν προηγηθεί προοιωνίζονταν τη συγκεκριμένη εξέλιξη, σε βαθμό που το πρωί της 4ης του Αυγούστου 1936 ο «Ριζοσπάστης», από την πρώτη του σελίδα, γράφει ότι εντός της μέρας επίκειται δικτατορία από τον Ιωάννη Μεταξά. Πράγματι, το βράδυ στις 8, ο Μεταξάς συγκάλεσε Υπουργικό Συμβούλιο, όπου αποφασίστηκε να κηρυχτεί σ' όλη την επικράτεια ο στρατιωτικός νόμος και ανεστάλη η ισχύς βασικών άρθρων του Συντάγματος. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου ήταν ήδη γεγονός και ο «Ριζοσπάστης» και το ΚΚΕ, δυστυχώς, δικαιώθηκαν στις προβλέψεις τους. Ετσι κι αλλιώς υπέβοσκε κυβερνητική κρίση από το Γενάρη του 1936, όταν έγιναν εκλογές αλλά κανένα αστικό κόμμα δε συγκέντρωνε πλειοψηφία στη Βουλή για να σχηματίσει κυβέρνηση. Ηδη είχαν εγκαθιδρυθεί φασιστικά καθεστώτα στην Ιταλία, στη Γερμανία και σ' άλλες χώρες της Ευρώπης.
Οι προετοιμασίες
 |
Την περίοδο αυτή, που το αστικό πολιτικό σύστημα προσπαθούσε να σχηματίσει κυβέρνηση και ο Ι. Μεταξάς προετοίμαζε τη φασιστική δικτατορία (εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ι. Μεταξάς ιδεολογικά ήταν ταγμένος με το γερμανικό ναζισμό), υπήρχε η υπηρεσιακή κυβέρνηση Δεμερτζή, η οποία στις αρχές Μάρτη 1936 τοποθέτησε στο υπουργείο Στρατιωτικών τον Ι. Μεταξά. Στο μεταξύ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος από το Παρίσι είχε στείλει επιστολή, με την οποία υποστήριζε δικτατορική λύση, σαν τη μόνη δυνατή λύση της πολιτικής κρίσης, δηλαδή των δυσκολιών για σχηματισμό κυβέρνησης. Τελικά, η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ανατέθηκε από τον Γεώργιο τον Β΄ στον Δεμερτζή, που στις 14 του Μάρτη σχημάτισε τη δεύτερη κυβέρνησή του. Σ' αυτήν την κυβέρνηση, ο Μεταξάς έγινε αντιπρόεδρος, ενώ παρέμεινε και υπουργός των Στρατιωτικών και της Αεροπορίας.
Σ' όλη αυτή τη διαδικασία το αστικό πολιτικό σύστημα προετοίμαζε το έδαφος της φασιστικής εκτροπής.
Στις 13 του Απρίλη πέθανε ο Δεμερτζής. Ο βασιλιάς όρισε πρωθυπουργό τον Ι. Μεταξά. Τον όρκισε το ίδιο απόγευμα, δίχως να πάρει τη γνώμη της Βουλής! Παρ' όλ' αυτά όλα τα αστικά κόμματα έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά! Μόνο οι βουλευτές του «Παλλαϊκού Μετώπου» (εκλογική συμμαχία την οποία είχε συγκροτήσει το ΚΚΕ με το Αγροτικό Κόμμα και είχε εκλέξει στις εκλογές του Γενάρη του '36 15 βουλευτές) την καταψήφισαν, όπως και οι Γ. Παπανδρέου, Κ. Βλαχοθανάσης και Ανδρ. Δενδρινός. Υπήρξαν και 4 αποχές. Τα «υπέρ» ήταν 241 ψήφοι.
Στις 30 του Απρίλη, η Βουλή ενέκρινε ψήφισμα, με το οποίο διέκοπτε τις εργασίες της για πέντε μήνες, μέχρι τις 30 του Σεπτέμβρη. Αλλά δεν τις ξανάρχισε, αφού στις 4 του Αυγούστου 1936 κηρύχτηκε η δικτατορία.
Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου αποτελούσε την πολιτική έκφραση των συμφερόντων της αστικής τάξης στο επίπεδο της διακυβέρνησης. Ηταν η αναγκαία δύναμη στήριξης και ενίσχυσης του ελληνικού καπιταλισμού - στο πλαίσιο του ιμπεριαλιστικού συστήματος - σε συνθήκες προετοιμασίας του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Ο κίνδυνος φασιστικής εκτροπής και της επιβολής δικτατορίας δεν προέκυψε ξαφνικά στα 1936. Προετοιμαζόταν χρόνια πριν, και το ΚΚΕ, σε σχέση με τα αστικά κόμματα, ήταν το μόνο που επιδίωκε, με την οργάνωση της πάλης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, να αποτρέψει αυτήν την προοπτική, που τη διαμόρφωναν οι διεθνείς εξελίξεις και κυρίως η άνοδος του φασισμού στην Ευρώπη, η παγκόσμια οικονομική κρίση στα 1929-1933 και η προσπάθεια σταθεροποίησης του καπιταλισμού και των μονοπωλίων στην Ελλάδα.
Οι συνθήκες για το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα είχαν δυσκολέψει από τα σκληρά αντιδραστικά κατασταλτικά μέτρα της κυβέρνησης Βενιζέλου, ειδικά ενάντια στο ΚΚΕ, κυρίως μετά το διαβόητο νόμο για το «Ιδιώνυμο». Η διεθνής οικονομική κρίση χτύπησε και την ελληνική οικονομία. Η βιομηχανική παραγωγή, σε σύγκριση με το 1928, μειώθηκε το 1931 κατά 14,8%. Η αξία της αγροτικής παραγωγής, από 11 δισ. δρχ. το 1929, έπεσε στα 5 δισ. δρχ. το 1931. Οι εξαγωγές σταφίδας και καπνού μειώθηκαν κατά 30% την ίδια περίοδο, ενώ οι άνεργοι από 50.000 το 1929, έφτασαν τις 200.000 το 1931. Η άρχουσα τάξη σ' αυτές τις συνθήκες ενισχύει τη διαπλοκή της με το ξένο κεφάλαιο, κυρίως το εγγλέζικο, και έχουμε ένταση της διείσδυσής του στην Ελλάδα.
Η δράση του ΚΚΕ για την αποτροπή του κινδύνου
Σ' αυτές τις συνθήκες, αναπτύσσεται πολύμορφη λαϊκή δράση, ξεσπούν αγώνες, με διεκδικήσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης που έπεφταν ολόκληρες στις πλάτες του λαού, διαμορφώνοντας νέα κατάσταση για τη χώρα, σε συνδυασμό με την πάλη κατά της επιβολής φασιστικής δικτατορίας. Σ' αυτά τα πλαίσια, στις 6 του Απρίλη του 1934, δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» Διακήρυξη με υπογραφές γνωστών προοδευτικών διανοουμένων, καλλιτεχνών και άλλων παραγόντων του εργατικού κινήματος για τη σύγκληση «Πανελλαδικού Αντιφασιστικού Συνεδρίου». Η τότε κυβέρνηση Τσαλδάρη απαγόρευσε αυτό το συνέδριο, το οποίο, όμως, συνήλθε ως «Πανελλαδική Αντιφασιστική Συνδιάσκεψη» τον Ιούνη του 1934. Τον Οκτώβρη του 1934, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, υπογράφτηκε σύμφωνο κοινής δράσης για την αποτροπή του κινδύνου στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, από το ΚΚΕ, το Αγροτικό Κόμμα, τη ΓΣΕΕ, την Ενωτική ΓΣΕΕ (ταξικός πόλος στο συνδικαλιστικό κίνημα) και τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα.
Το Δεκέμβρη του 1935, το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκτίμησε ως άμεσο τον κίνδυνο του πολέμου, κυρίως από τη φασιστική Ιταλία, και καθόρισε ότι «το καθήκον τόσο της απόκρουσης της άμεσης απειλής του πολέμου, όσο και της υπεράσπισης της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της χώρας από τους ξένους ιμπεριαλιστές... πέφτει πάνω στο Κόμμα μας».
Το Κόμμα, αμέσως μετά το Συνέδριο, το Γενάρη του 1936, συγκρότησε με το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας το συνασπισμό του «Παλλαϊκού Μετώπου».
Το επόμενο χρονικό διάστημα εντείνονται οι απεργιακές κινητοποιήσεις, με κορυφαία αυτήν του Μάη στη Θεσσαλονίκη, που πέρασε στην Ιστορία, από τα γεγονότα στις 9 του Μάη, με το δολοφονικό χτύπημα της Χωροφυλακής, τη συνέχιση τις επόμενες μέρες, τη συναδέλφωση λαού-στρατού στη Θεσσαλονίκη και την καταστολή της από στρατό που ήρθε από τη Λάρισα.
Το ΚΚΕ συνεχίζει να προειδοποιεί για την επερχόμενη δικτατορία και να καλεί σε δράση για τη ματαίωσή της. Τον Ιούλη του 1936, συγκροτεί με το Αγροτικό Κόμμα το «Λαϊκό Μέτωπο», ενώ η Ενωτική ΓΣΕΕ μαζί με τη ΓΣΕΕ καλούν σε απεργία ενάντια στο νομοσχέδιο του Μεταξά για δήμευση των κεφαλαίων των ασφαλιστικών ταμείων. Το κατεστημένο δεν ανεχόταν άλλο αυτήν την κατάσταση. Δεν είχε άλλο δρόμο αντιμετώπισης από την επιβολή δικτατορίας, με την ανοχή και στήριξη του αστικού πολιτικού κόσμου. Ετσι, το ΚΚΕ πέρασε στην παρανομία, το ταξικό εργατικό κίνημα χτυπήθηκε, όπως και κάθε αγωνιστική αντιπολεμική δράση. Γενικότερα η αντίσταση του λαού δεχόταν καθημερινά τη φασιστική βαρβαρότητα σ' όλες τις εκφάνσεις της ζωής του.
«Βασική αιτία που κατάφερε να επιβληθεί η δικτατορία στάθηκε η υποστήριξη που βρήκε - ενεργητική είτε παθητική - στα αστικά κόμματα (...) Οι πολιτικοί αρχηγοί των "Φιλελευθέρων", "Προοδευτικών", "Λαϊκών", "Εργατο-αγροτικών" κλπ. κομμάτων δώσανε ψήφο ανοχής στον Μεταξά κι όταν κηρύχτηκε η δικτατορία δεν αντέδρασαν καθόλου». Αυτή δε η φασιστική κυβέρνηση διαχειριζόταν την εξουσία όταν ο ιταλικός φασισμός εισέβαλε στις 28 του Οκτώβρη 1940 στην Ελλάδα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Πηγές:
-- Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τόμος 1ος.
-- Μάκη Μαΐλη: «Ο αστικός πολιτικός κόσμος και η 4η Αυγούστου», ΚΟΜΕΠ, τεύχος 4, 2001.
Λ.
ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
4/8/2004
-- Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936
4/8/2002
-- Γιατί και πώς επιβλήθηκε
4/8/1999
-- Συναλλαγή με το αστικό πολιτικό κατεστημένο
19/11/1998
-- Ενάντια στην κρίση και στο φασισμό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου