Ο κομμουνιστής ήρωας Χρήστος Μαλτέζος

Ο κομμουνιστής ήρωας Χρήστος Μαλτέζος

Χρήστος Μαλτέζος. Δολοφονήθηκε με άγρια βασανιστήρια στις Φυλακές της Κέρκυρας το Νοέμβρη του 1938

Στις 22 Νοεμβρίου του 1938, λίγες μέρες πριν συμπληρωθούν τα 16 χρόνια από την ίδρυση της ΟΚΝΕ¹, ακριβώς στην επέτειο των 20 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ², άφησε την τελευταία του πνοή, στις φυλακές της Κέρκυρας όπου εκρατείτο, μια από τις ηρωικότερες μορφές του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, ο νεολαίος επαναστάτης, ο Γραμματέας της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας Χρήστος Μαλτέζος. Ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα φρικτών βασανιστηρίων στα οποία τον υπέβαλαν τα όργανα της μεταξικής δικτατορίας. Το κενό που άφηνε πίσω του δυσαναπλήρωτο. Το παράδειγμά του ξεχωριστό. «Στην Ακροναυπλία - γράφει ο Β. Μπαρτζιώτας³ - έπειτα από τη δολοφονία του Χ. Μαλτέζου, απαγγέλλαμε ένα σονέτο (δεν ξέρω ποιος το έγραψε) και θυμάμαι μόνο μία στροφή: "Σύντροφοι, τον Χρήστο Μαλτέζο σκότωσαν, έναν απ' αυτούς που ξέραν τι είναι ζωή και τη δόσαν!"».

Ας δούμε όμως με περισσότερες λεπτομέρειες ποιος ήταν ο Χρ. Μαλτέζος.

Λίγα βιογραφικά στοιχεία για το Χρ. Μαλτέζο

Ο Χρ. Μαλτέζος γεννήθηκε στα 1908 στα Μέθανα⁴. Στο επαναστατικό κίνημα μπήκε πολύ νωρίς, όταν ήταν ακόμη φοιτητής της Νομικής. Συνδέθηκε με την ΟΚΝΕ από το 1925, εντάχθηκε στις γραμμές της το 1928 και πολύ γρήγορα αναδείχτηκε σε στέλεχος. Δούλεψε στις οργανώσεις της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, του Βόλου και αλλού. Για αρκετό χρονικό διάστημα καθοδηγούσε την έκδοση της εφημερίδας της ΟΚΝΕ «ΝΕΟΛΑΙΑ», που έβγαινε τακτικά, μέσα όμως σε συνθήκες αφάνταστα δύσκολες και είχε μεγάλη κυκλοφορία στα εργοστάσια, στις συνοικίες, στο στρατό, αλλά και στην επαρχία, στα χωριά. Ο Κώστας Μπόσης δίνει μια ενδιαφέρουσα περιγραφή των συνθηκών μέσα στις οποίες έβγαινε η «Νεολαία», όταν ήταν υπεύθυνος για την έκδοσή της ο Μαλτέζος που αξίζει να την παρακολουθήσουμε. «Την έβγαζαν - γράφει⁵ - με το τίποτα σχεδόν. Επρεπε να κυκλοφορεί οπωσδήποτε, να βλέπει η Ασφάλεια πως τα λυσσασμένα μέτρα της δεν μπορούν να λυγίσουν τη θέληση των αγωνιστών, να καταλαβαίνουν οι νεολαίοι πως η οργάνωση ζει και δουλεύει και να παίρνουν κουράγιο. Λεφτά δεν είχαν να νοικιάσουν έστω και μια τρύπα. Ενα φύλλο το έγραψαν σε μια σοφίτα. Πήγαν πριν φέξει κι όταν έφυγε για τη δουλειά του ο εργάτης τους κλείδωσε απόξω ως το βράδυ. Δεν έπρεπε να κάνουν θόρυβο, μην ακούσει η σπιτονοικοκυρά, και δεν μπορούσαν να βγουν ούτε για το νερό τους... Το δεύτερο φύλλο σ' ένα πλυσταριό. Το τρίτο... Ομως κάποτε έφτασαν στο "αμήν". Ολες οι προσπάθειες απέτυχαν. Εδειχνε πως δεν εκπλήρωσαν το αγωνιστικό τους καθήκον. Τέλος το αποφάσισαν. Εμειναν ένα εικοσιτετράωρο νηστικοί, τις πενταροδεκάρες που μάζεψαν απ' τη Συνταχτική Επιτροπή τις έδωσαν σ' ένα θυρωρό και τους άφησε να δουλέψουν σ' ένα υπόγειο... Κι η εφημερίδα έβγαινε κανονικά».

Ο Χρ. Μαλτέζος διακρινόταν για την ακούραστη δράση του, αλλά και για τη ζωντάνια που τον έκανε να μην περνάει απαρατήρητος. Ως καλό, ικανό, «φλογερό σύντροφο με νεολαιίστικο ενθουσιασμό»⁶ τον περιγράφει ο Β. Μπαρτζιώτας που δούλεψε μαζί του στην ΟΚΝΕ.

Με την επιβολή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου ο Χρ. Μαλτέζος, όπως και ολόκληρο το Κόμμα και η ΟΚΝΕ, πέρασε στην παρανομία. Οι συνθήκες σκληρές, το κυνηγητό από τα όργανα της δικτατορίας ανελέητο. Ολα αυτά, οι συνεχείς κακουχίες, η λιγοστή και πάντα κακή τροφή, κλόνιζαν σοβαρά την υγεία του. Εγινε φυματικός. Ομως συνέχισε αμείωτα την επαναστατική του δράση. Διάβαζε αδιάκοπα για να συμπληρώνει τη μόρφωσή του και να τελειοποιεί τη θεωρητική του κατάρτιση και παράλληλα δούλευε ακούραστα στις παράνομες οργανώσεις.

Το Οκτώβρη του 1937 ο Χρ. Μαλτέζος αναδείχτηκε στη θέση του Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΚΝΕ. Λίγους μήνες αργότερα, την Ανοιξη του 1938, πιάστηκε στην Αθήνα από τα όργανα της Ασφάλειας.

Η σύλληψη, τα μαρτύρια και η δολοφονία του Χρ. Μαλτέζου

Ορισμένες πηγές γύρω από τη ζωή και τη δράση του Χρ. Μαλτέζου⁷ αναφέρουν ότι συνελήφθη από τα όργανα της μεταξικής δικτατορίας το Μάη του 1938. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ασφάλεια το 1949 ο Χρ. Μαλτέζος συνελήφθη, από στις 20 Απριλίου του 1938, γύρω στις 8.30 μ.μ., σε μία από τις παρόδους στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Για να μπορέσουν μάλιστα οι αρχές να φτάσουν στη σύλληψή του χρειάστηκε να καταφέρουν ισχυρά χτυπήματα στις φοιτητικές οργανώσεις της ΟΚΝΕ.

Οταν συνελήφθη ο Μαλτέζος είχε πάνω του κοινή προκήρυξη της Οργάνωσης Αθήνας της ΟΚΝΕ και της Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας που πληροφορούσε τους νέους ότι είχε επέλθει συμφωνία για τη συγκρότηση «Λαϊκού Μετώπου Νεολαίας» μεταξύ της ΟΚΝΕ, της Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας, της Δημοκρατικής Νεολαίας σε κοινή σύσκεψη που είχε πραγματοποιηθεί τις μέρες του Πάσχα⁸.

Φυλακισμένοι κομμουνιστές

Ο Χρ. Μαλτέζος βασανίστηκε άγρια από τα αστυνομικά όργανα για να προβεί σε αποκαλύψεις, αλλά δεν υπέκυψε. Ετσι παραπέμφθηκε σε δίκη όπου καταδικάστηκε σε 4 1/2 χρόνια φυλάκιση και δύο χρόνια εκτόπιση στην Ακροναυπλία. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα όπου υπέστη τα πάνδεινα για να υπογράψει δήλωση μετανοίας. Συγκεκριμένα τον έριξαν στην Αχτίνα Θ' όπου κρατούνταν ο Ν. Ζαχαριάδης και άλλα στελέχη του Κόμματος. Του έκαναν φάλαγγα, τον έκαιγαν με καυτό λάδι, αποπειράθηκαν να του καρφώσουν πέταλα στα πόδια. Αναγκάστηκε να κηρύξει απεργία πείνας παραμένοντας αλύγιστος. Εν τω μεταξύ τα βασανιστήρια συνεχίζονταν χωρίς όμως αποτέλεσμα. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 22/11/1938, τον αποτελείωσαν. Σύμφωνα με όσα δημοσιοποίησε η Ασφάλεια το 1949 ο Χρ. Μαλτέζος «διέφυγε των χεριών των φυλάκων και ερρίφθη από το παράθυρον του διαδρόμου εις το κενόν, αυτοκτονήσας»⁹. Πρόκειται για την κλασική μέθοδο εξόντωσης κρατούμενων που ακολουθούσαν οι αρχές ασφάλειας, τη γνωστή εκπαραθύρωση, που πέταγαν τον κρατούμενο από το παραθυρο στο κενό ούτως ώστε το έγκλημα να δείχνει αυτοκτονία. Ετσι πέθανε ο Χρ. Μαλτέζος. Αξίζει όμως να κλείσουμε αυτό το σημείωμα δίνοντας το λόγο στο Ν. Ζαχαριάδη, ο οποίος στη σύντομη ιστορία του για το ΚΚΕ έγραψε για το Χρ. Μαλτέζο¹⁰: «Στις 22 Νοέμβρη 1938, εδώ στην Κέρκυρα, ένας ήρωας, ο Χρ. Μαλτέζος πέθανε. Και ένας προδότης, ο Μανωλέας έκανε δήλωση. Συμβολική σύμπτωση. Αναδείχνοντας τέτοιους ήρωες και ξεκαθαρίζοντας τέτοιους προδότες, το ΚΚΕ στέρεα, ακλόνητα, αποφασιστικά, βαδίζει προς τη νίκη, παρ' όλες τις δυσκολίες, τις θυσίες και τις προδοσίες».

1. Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας - ΟΚΝΕ. Το Ιδρυτικό της Συνέδριο έγινε στη Θεσσαλονίκη, στο διάστημα 28 Νοεμβρίου - 4 Δεκεμβρίου 1922. Βλέπε: Χρ. Τσιντζιλώνη: «ΟΚΝΕ 1922-1943 Λενινιστικό μαχητικό σχολείο νέων», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή - Οδηγητής, σελ. 52.

2. Το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚΕ έγινε στο διάστημα 4/17 - 10/23 Νοεμβρίου 1918. Βλέπε: «Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ - Πρακτικά» - έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ.

3. Βασίλη Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 162.

4. Για βιογραφικά στοιχεία του Χρ. Μαλτέζου βλέπε: «Ηρωες και Μάρτυρες», Εκδοτικό «ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ», σελ. 159-160, «Επεσαν για τη Ζωή», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 64 και αλλού.

5. Κ. Μπόση: «Χρήστος Μαλτέζος», Περιοδικό «Νέος Κόσμος», τεύχος 2/1967, σελ. 256.

6. Βασίλη Μπαρτζιώτα, στο ίδιο, σελ. 104 και 108.

7. «Ηρωες και Μάρτυρες», Εκδοτικό «ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ», σελ. 159-160, «Επεσαν για τη Ζωή», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 64. Χρ. Τσιντζιλώνη: «ΟΚΝΕ 1922-1943 Λενινιστικό μαχητικό σχολείο νέων», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή - Οδηγητής, σελ. 285.

8. Εθνικός Κήρυξ: «Μυστικόν Αρχείον».

9. Εθνικός Κήρυξ, στο ίδιο.

10. Ν. Ζαχαριάδη: «Θέσεις για την ιστορία του ΚΚΕ», εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1945, σελ. 11.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ