Τι ποδόσφαιρο και για ποιον;

Τι ποδόσφαιρο και για ποιον;

Ο «μονόδρομος» του εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου οδήγησε σε διαστρεβλώσεις και αδιέξοδα. Υπάρχει άλλος δρόμος. Χρειάζεται η δημιουργία κινήματος που θα τον επιβάλει

Κ. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ

«Η ιστορία του ποδοσφαίρου είναι ένα θλιβερό ταξίδι απόλαυσης και καθήκοντος. Στο βαθμό που το άθλημα έχει βιομηχανοποιηθεί, έχει χαθεί σιγά σιγά η ομορφιά που γεννιέται από τη χαρά που νιώθει κανείς μονάχα γιατί παίζει. Σε αυτόν τον κόσμο του τέλους του αιώνα μας το επαγγελματικό ποδόσφαιρο καταδικάζει οτιδήποτε είναι άχρηστο και είναι άχρηστο οτιδήποτε δεν αποφέρει κέρδη. Το παιχνίδι έχει μετατραπεί σε θέαμα με λίγους πρωταγωνιστές και πολλούς θεατές, σε ποδόσφαιρο για κοίταγμα. Και το θέαμα έχει μετατραπεί σε μια από τις πιο επικερδείς οικονομικές δραστηριότητες στον κόσμο. Δεν οργανώνεται για να γίνει παιχνίδι, αλλά για ν' αποφευχθεί το παιχνίδι. Οι τεχνοκράτες του επαγγελματικού αθλητισμού επέβαλαν ένα ποδόσφαιρο καθαρής ταχύτητας και πολλής δύναμης, που απεμπολεί την απόλαυση, ατροφεί τη φαντασία και απαγορεύει το θράσος».

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, στο βιβλίο του «Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου» (εκδ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ) περιγράφει εύστοχα και ουσιαστικά τη μετάλλαξη του ποδοσφαίρου, από παιχνίδι σε επιχείρηση. Από χαρά, δημιουργία και απόλαυση σε υποχρέωση και βιομηχανοποιημένο προϊόν. Αναφέρεται σε αυτό που προβάλλεται σαν «μοναδική» πραγματικότητα, σαν «απόλυτη αλήθεια». Με τη σύμπραξη κυβερνήσεων, επαγγελματιών πολιτικών, κάθε είδους φορέα - ενταγμένου στο σύστημα εξουσίας - και βέβαια την καθοριστική βοήθεια της πλειοψηφίας των ΜΜΕ. Σύμπτωση; Οχι φυσικά. Το ένα χέρι νίβει το άλλο, ώστε να πειστούμε και να αποδεχτούμε άπαντες, το τετελεσμένο. Είναι όμως έτσι; Αυτό είναι το άθλημα, που αγαπάμε; Και τελικά ποιον εξυπηρετεί ο «μονόδρομος»;

Στρατηγική επιλογή η μετάλλαξη

Από το 1979 που και στην Ελλάδα καθιερώθηκε - και τυπικά - το επαγγελματικό μοντέλο, έχουν περάσει 28 χρόνια. Σε όλη αυτή τη διαδρομή - και παρά τη συνειδητή και συντονισμένη προσπάθεια - των «ταγών», (πρέπει να) έχουν βγει συμπεράσματα. Τα γεγονότα - μικρότερα ή μεγαλύτερα - ανέδειξαν προθέσεις, αποτελέσματα, στόχους. Την αλήθεια πίσω από ευχολόγια, «παχιά λόγια» και εξαγγελίες.

Ως κομμάτι της κοινωνίας και των κανόνων που τη διέπουν, υπό τον καπιταλισμό, το ποδόσφαιρο εξαναγκάστηκε σε στροφή 180 μοιρών. Από παιχνίδι των πολλών, έγινε μπίζνα των λίγων με πολλούς καταναλωτές. Το ερασιτεχνικό κομμάτι του παραγκωνίστηκε. Υπάρχει κυρίως χάρη στο μεράκι κάποιων, ή σε ορισμένες περιπτώσεις μπλέκεται στα δίχτυα μικρότερων επιχειρηματιών, αλλά βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, παραπεταμένο από τους «υπεύθυνους».

Το θυμούνται μόνο σαν άλλοθι και για τη δημιουργία εντυπώσεων. Ενα, από τα πολλά, αποδεικτικό γεγονός. Για το επαγγελματικό ποδόσφαιρο (δηλαδή τη θεσμοθέτηση των επαναλαμβανομένων απαιτήσεων που προβάλλουν οι επιχειρηματίες) και η ΝΔ φέρνει συχνά - πυκνά νομικά νομοθετήματα. Για το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, ακόμα... ετοιμάζει ένα...

Οπως και το ΠΑΣΟΚ παλιότερα, η ΝΔ - ως κυβέρνηση - δε βρίσκει τους αναγκαίους πόρους για το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Και διαθέτει «ψίχουλα». Της περισσεύουν όμως για διάφορες παροχές και αλλεπάλληλα χαρίσματα στους κακοδιαχειριστές επιχειρηματίες... Δεν πρόκειται για λάθος και κακή εκτίμηση. Αποτελεί συνειδητή στρατηγική επιλογή, αμφοτέρων των κομμάτων, αυτή η πολιτική. Για να στηριχτεί το σύστημα.

Αλλο πράγμα να χαιρόμαστε την μπάλα στο «πλεκτό» και άλλο να πιανόμαστε εμείς στα δίχτυα τους

Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο παίζεται όχι για να κερδίσει ο καλύτερος αλλά οι οικονομικά ισχυρότεροι που το εκμεταλλεύονται σαν μια από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις τους. Κερδοφόρα όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά. Επιζητούν - οδηγούν το φίλαθλο μόνο στη θέαση του ποδοσφαίρου από την κερκίδα ή την τηλεόραση. Επιδίωξή τους να τον ταυτίσουν με το πρόσωπό τους, με τα συμφέροντά τους, ώστε να αποτελεί ασπίδα προστασίας τους. Στρατιώτης στο στρατό υπεράσπισης των συμφερόντων τους όταν ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, τους στριμώχνει. Πολλοί απ' αυτούς χρωστάνε δισεκατομμύρια στο Δημόσιο, άλλοι μπήκαν φυλακή και βγήκαν, άλλοι με εφαλτήριο την κοινωνική αναγνώριση που τους δίνει η θέση, με μοχλό πίεσης το λαό της ομάδας έχουν ανοίξει ή επεκτείνει τις μπίζνες τους.

Δουλιές μέσα από το Δημόσιο για κατασκευαστικά έργα, για «θαλασσοδάνεια», για προμήθειες, φοροαπαλλαγές, χάρισμα γήπεδα - εμπορικά πολυκαταστήματα σαν αυτό που θα γίνει στον Ελαιώνα, τεράστια διαφημιστικά έσοδα από τη μετάδοση των αγώνων κ.λπ. Κέρδη με τη σέσουλα, που τα πληρώνουμε ΟΛΟΙ εμείς. Με παρουσιαζόμενο κοινό παρονομαστή την αγάπη για την ομάδα. Μόνο που εμείς είμαστε για το «χρώμα» και για να πληρώνουμε και αυτοί για την κονόμα. Στο στήσιμο αυτό, οι επιχειρηματίες έχουν άξιους μάνατζερ τις κυβερνήσεις τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ. Αυτές ψηφίζουν τους νόμους για να στηθεί όλο αυτό το εποικοδόμημα που η γνωστή «παράγκα» ωχριά μπροστά του. Γιατί αυτό το στήσιμο γίνεται επισήμως και με την κάλυψη των νόμων.

Ερασιτεχνικό ή «ερασιτεχνικό»

Το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο (πρέπει να) βρίσκεται στον αντίποδα της πραγματικότητας που περιγράφηκε παραπάνω. Γιατί (πρέπει να) μαθαίνει τα παιδιά να είναι τα ίδια πρωταγωνιστές στους αθλητικούς χώρους και όχι θεατές - καταναλωτές ενός κερδοφόρου θεάματος. Με άλλες αξίες και αρχές.

Αντί αυτού, κυβέρνηση και παράγοντες, αναγκάζουν το ερασιτεχνικό σωματείο να γίνεται ένας μικρός κλώνος του εμπορευματοποιημένου οικοδομήματος. Οι πενιχρές επιχορηγήσεις, όποτε δίνονται, δεν επαρκούν ούτε για τα έξοδα της χρονιάς. Πόσο μάλλον για έναν προγραμματισμό σε βάθος χρόνου. Το σωματείο λοιπόν εξωθείται να αναζητήσει τον τοπικό παράγοντα που θα γίνει ο χορηγός, με αντάλλαγμα να γίνει το αφεντικό του συλλόγου. Ο οποίος δεν έχει, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, καμιά σχέση με την υγιή αντίληψη του μαζικού αθλητισμού. Θα διαπραγματευτεί με υποψήφιους βουλευτές, με δημάρχους κ.λπ. τον κοινωνικό χώρο των σωματείων προς άγρα ψήφων και άλλων ανταλλαγμάτων.

Να γιατί η απαξίωση και υποχρηματοδότηση του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου δεν είναι τυχαία. Συντηρεί το σύστημα. Αφ' ενός σπρώχνει, από νωρίς, στην επικρατούσα ιδεολογία. Αφ' ετέρου αναγκάζει τα παιδιά να εγκαταλείψουν τα γήπεδα. Η αγάπη όμως για το άθλημα παραμένει και έτσι μεταφέρονται στην κερκίδα. Δηλαδή από ενεργοί αθλητές, μετατρέπονται σε καταναλωτές - πελάτες του αθλητισμού - θέαμα. Αυξάνονται λοιπόν τα κέρδη των επιχειρηματιών. Μέσω των εκατομμυρίων πιστών που θα αγοράζουν το θέαμα, την αθλητική εφημερίδα, τα σύμβολα της ομάδας κ.λπ.

«Επιστροφή στο μέλλον»

Το πραγματικό «πρόσωπο» του επαγγελματικού μοντέλου και τα σύμφυτα - με το σύστημα - προβλήματα, δεν μπορούν πλέον να κρυφτούν ή να εξωραϊστούν. Οι άδειες εξέδρες το αποδεικνύουν. Μια ακόμα επιβεβαίωση ήταν τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας, για λογαριασμό της Σούπερ Λίγκας. Η απαξίωση του «μονόδρομου» είναι συντριπτική. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι σε ποσοστό 86% οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο είναι μέσο οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων....

Παρ' όλα αυτά - επηρεασμένη από τον επικοινωνιακό «βομβαρδισμό» της - η πλειοψηφία δεν κάνει το... επόμενο βήμα. Δηλαδή, συνειδητά, να ζητήσει την κατάργηση του εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου, την απαλλαγή του από τα «νύχια» των επιχειρηματιών. Να σταματήσει, το άθλημα, να είναι επιχείρηση. Αλλωστε, αυτό απαιτεί γενικότερες αλλαγές σε κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς.

Ουσιαστικά όμως ζητάει να ξαναγίνει το ποδόσφαιρο άθλημα. Μοντέλο δομημένο με αξίες, ηθικές αρχές και συμπεριφορές οι οποίες συνάδουν με τη φιλοσοφία και την αποστολή του ποδοσφαίρου. Το οποίο θα είναι από και για τον άνθρωπο. Με εργαζομένους που αμείβονται, στο υψηλών επιδόσεων κομμάτι του. Και όχι από και για το κέρδος των επιχειρηματιών και την ιδεολογική αξιοποίησή του από την εξουσία.

Είναι μια αρχή. Φαντάζει απίθανο, γιατί οι δυσκολίες παρουσιάζονται ανυπέρβλητες. Δεν είναι όμως έτσι. Αυτό προσπαθούν να μας πείσουν, όσοι έχουν να χάσουν από την άλλη προοπτική. Οσων τα συμφέροντα κινδυνεύουν. Αναντίρρητα υπάρχουν εμπόδια και δυσκολίες. Αλλά μπορούν να ξεπεραστούν. Πρώτο βήμα ο συντονισμός και η κοινή δράση όσων «δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό».

Η δημιουργία ενός σύγχρονου κινήματος στον αθλητισμό, το οποίο σε συνεργασία με άλλα τμήματα του λαϊκού κινήματος, θα διεκδικεί (και) ποδόσφαιρο για τις ανάγκες της νεολαίας, των μαθητών, για το σύνολο των εργαζομένων και του λαού. Στόχο τον οποίο πρέπει να αγκαλιάσει και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα. Η δημιουργία επιτροπών και πρωταθλημάτων από το ΠΑΜΕ, είναι καλό ξεκίνημα. Χρειάζεται συνέχεια και διεύρυνση. Για τη δημιουργία του μετώπου, που θα συγκρούεται με αυτή την πολιτική που μοιράζει τα δισ. σε επιχειρήσεις, εκλεκτούς προέδρους, σε «λαμόγια» και οδηγεί σε μαρασμό το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Που έχει μετατρέψει και το ποδόσφαιρο από δικαίωμα σε εμπόρευμα.

Γ. ΚΑΝΤΖΙΛΙΕΡΗΣ