Καθ' οδόν: Στον Ελικώνα

Καθ' οδόν: Στον Ελικώνα

Το ελατόδασος, έτοιμο να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει ανθρώπους που αγαπούν τη φύση

Με το έμπα του νέου χρόνου, σκεφτήκαμε να ...πάρουμε τα βουνά. Πιο συγκεκριμένα, θα ανηφορίσουμε προς τον Ελικώνα, να βουλιάξουμε στην αγκαλιά του και να γευτούμε τις ομορφιές του, πριν τις προλάβει κάποια - νέα - πυρκαγιά. Μπας και πιάσει το ποδαρικό...

Η ...αυτού μεγαλειότης!

Ο Ελικώνας είναι ένα μακρύ ορεινό συγκρότημα, το οποίο εκτείνεται στο δυτικό τμήμα της Βοιωτίας αποτελώντας το φυσικό σύνορο μεταξύ της Βοιωτίας και της Φωκίδας. Εχει στα βορειοδυτικά του τον Παρνασσό, στα νοτιοανατολικά του τον Κιθαιρώνα και στα νότια τον Κορινθιακό Κόλπο. Οι υψηλότερες κορυφές του είναι η Παλιοβούνα (1.748 μ.) και το Τσίβερι (1.563 μ.). Βόρεια του κεντρικού Ελικώνα συναντάμε τα όρη Μεγάλη Λούτσα (1.549 μ.), Ξεροβούνι και Κολιέδες (1.487 μ.). Στα ανατολικά εκτείνεται η οροσειρά Μοτσαρά με κορυφή το Ζαγαρά ή Μεγάλη Τσούκα (1.512 μ.), η οποία κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν ο καθαυτός Ελικώνας. Στις ανατολικές πλαγιές του Ζαγαρά εκτεινόταν το «Αλσος των Μουσών»,όπου υπήρχε και ο βωμός του Ελικώνιου Διός. Το όνομα Ελικών δόθηκε πιθανότητα από τη διάταξη που έχουν οι οροσειρές γύρω από τον κεντρικό Ελικώνα, η οποία παραπέμπει στο σχήμα της έλικας.

Η πρώτη γραπτή πηγή με στοιχεία φυσικής ταυτότητας του Ελικώνα, μας παρέχεται από το έργο «Θεογονία» του Ασκραίου ποιητή Ησίοδου, το οποίο αφηγείται τη γενεαλογία των θεών και τις καταβολές των στοιχείων του κόσμου. Ξεκινά με την επίκληση των Ελικωνιάδων Μουσών, υμνώντας συνάμα τις πηγές του υγρού στοιχείου που είναι αρχή της ίδιας της ζωής. Στο μεγαλόπρεπο και εύφορο βουνό του Ελικώνα διαφεντεύουν οι κόρες της Μνημοσύνης και του γιου του Κρόνου (χρόνου), εμπνεόμενες ιδιαίτερα από την πηγή του φτερωτού Πήγασου.

Το Κυριάκι, στην αγκαλιά του βουνού

Στο ελικώνιο άλσος οργάνωναν οι Θεσπιείς κάθε πέμπτο έτος, από τον 3ο π.Χ. αιώνα, γιορτές, τα λεγόμενα Μουσεία, με άθλα ισοπύθια - παρόμοια με αυτά των πυθίων, για επικούς ποιητές, αυλωδούς και αυλητές. Εχουν βρεθεί πολλοί κατάλογοι νικητών των Μουσείων, διεξαγομένων κυρίως κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.

Οικισμοί με παράδοση

Οι οικισμοί του Ελικώνα που διατηρούν μακρά ιστορία, χαρακτηρίζονται κυρίως από τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τους αλλά και από όλα τα άλλα στοιχεία που καθιστούν την περιοχή μοναδική.

Πάνω από 20 οικισμοί υπάρχουν σήμερα στον Ελικώνα. Πολλοί από αυτούς κρατούν τα νήματα που ενώνουν το χτες με το σήμερα, καθώς αποτελούν εξέλιξη παλαιότερων οικισμών που χρονολογούνται από τα αρχαία χρόνια. Οπως μας ενημερώνει ο Παυσανίας, η Αλίαρτος, η Κορώνεια, το Στείρι και το ηρωικό Δίστομο αποτελούν παραδείγματα τέτοιων οικισμών.

Οικισμοί που αναπτύχθηκαν αργότερα, όπως η Αγία Τριάδα και το Κυριάκι, επέλεξαν την ασφάλεια που εμπνέουν οι ορεινές πλαγιές του βουνού. Οχυρώθηκαν ανάμεσα στις βουνοκορφές, ακολούθησαν την κλίση του εδάφους και χτίστηκαν σε επάλληλα επίπεδα.

Σε πολλούς από τους οικισμούς διατηρούνται ακόμα στοιχεία που ανατρέχουν στην εποχή της Τουρκοκρατίας, αν και σε κάθε περίπτωση το ύφος του οικισμού επηρεάζεται τόσο από τους φυσικούς και υλικούς πόρους της περιοχής όσο και από τις κλιματολογικές της συνθήκες. Η πέτρα του Ελικώνα που κυριαρχεί στην περιοχή δίνει έναν ιδιαίτερο τόνο στους οικισμούς.

Κυρίαρχα τα περήφανα έλατα

Στην περιοχή Αρβανίτσα, κάτω από τα πελώρια έλατα

Eurokinissi

Οι πιο πολλές από τις κορυφές του Ελικώνα είναι δασώδεις. Υπάρχουν μικρά γυμνά οροπέδια διάσπαρτα αλλά στις κορυφές παρατηρούμε, κυρίως, δάση ελάτης. Στα μεσαία υψόμετρα κυριαρχεί η δρυς. Η πλούσια ποώδης βλάστηση σε όλη την έκταση του βουνού, οι πολλοί υδάτινοι σχηματισμοί και οι μορφολογική ποικιλομορφία του εδάφους δημιουργούν τοπία εξαιρετικής ομορφιάς και σπανιότητας. Τα όρια του ελατοδάσους τοποθετούνται στους οικισμούς Ανάληψη, Ελικώνας, Κυριάκι, Αγία Αννα, Αγία Τριάδα.Σε όποιον από αυτούς τους οικισμούς κι αν βρεθούμε, αξίζει να θαυμάσουμε την πυκνή βλάστηση και τα περήφανα έλατα της περιοχής. Στην πορεία μας, θα ανακαλύψουμε ενδιαφέρουσες εναλλαγές που αυξάνουν την ομορφιά του δάσους, όπως μικρά διάκενα που οφείλονται στα ασβεστολιθικά πετρώματα, οροπεδιακές καλλιέργειες ή μικρά βοσκοτόπια. Μια περιήγηση που μένει αξέχαστη...

Δε χορταίνουν τα μάτια...

Απ' όπου κι αν ερχόμαστε, τα γάργαρα νερά που κελαρύζουν στην πηγή της Αρβανίτσας, μας προειδοποιήσουν από μακριά ότι εδώ μπορούμε να ξαποστάσουμε και να ξεδιψάσουμε, θαυμάζοντας την ομορφιά του γύρω τοπίου, αρκεί ...να μη μας πιάσει η νύχτα! Αν περπατήσουμε στις πλαγιές του Ελικώνα το χειμώνα, αξίζει να πάμε μέχρι την Αγία Αννα και να αναζητήσουμε τις δολίνες της περιοχής. Εδώ το χειμώνα δημιουργούνται μικρές λίμνες, λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης νερού, δίνοντας μια μοναδική ομορφιά στο τοπίο. Περπατώντας προς τη θέση Μπαμπλούκι, περνάμε μέσα από αειθαλή και πλατύφυλλα δέντρα που συνθέτουν μια όμορφη διαδρομή. Φτάνοντας στο Μπαμπλούκι, η θέα του σημείου κόβει την ανάσα! Με θέα στη θάλασσα και τις δαντελωτές ακτές του Κορινθιακού και τον κόλπο της Ζάλτσας, το Μπαμπλούκι είναι συνηθισμένο να δέχεται κόσμο που σιωπηλά ρεμβάζει ώρες ολόκληρες κοιτάζοντας το μαγευτικό τοπίο και απολαμβάνοντας την ομορφιά της φύσης. Ενα επίσης εντυπωσιακό σημείο που γεμίζει τον ταξιδιώτη είναι ηΜεγάλη Τσούκα. Το μάτι εδώ ταξιδεύει ελεύθερα στην πεδιάδα της Κωπαΐδας, βλέπει την Υλίκη και την Παραλίμνη, τη Θήβα αλλά και τα βουνά της Πελοποννήσου που εκτείνονται νότια, πέρα από τον Κορινθιακό Κόλπο. Στα άγρια βραχώδη πετρώματα του Ζαγαρά που κείτονται γυμνά, αξίζει να ρεμβάσουμε τη μεγαλοσύνη του τοπίου και του τόπου.

Ιδιαίτερα ελκυστικό το υγρό στοιχείο του Ελικώνα

Επιστρέφουμε με όλες μας τις αισθήσεις πλήρως ικανοποιημένες, και με την υπόσχεση να βάλουμε κι εμείς το λιθαράκι μας ώστε να προστατευτεί τούτος ο μοναδικός τόπος.

Επιμέλεια
Ελένη ΑΡΓΥΡΙΟ