ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ Ζωντανή η ιστορική μνήμη μιας ηρωικής περιόδου της ταξικής πάλης

ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ

Ζωντανή η ιστορική μνήμη μιας ηρωικής περιόδου της ταξικής πάλης

Αποψη του Β' Τάγματος

Ν.ΜΑΡΓΑΡΗΣ

Η δημιουργία του Μουσείου της Μακρονήσου είναι σήμερα γεγονός. Και ο «Ρ» με ένα μικρό αφιέρωμα προσπαθεί να αποτυπώσει μέσα από τις εικόνες του Μουσείου τον ίδιο τον ιστορικό τόπο και την πραγματική ζωή σ' αυτόν. Μια ζωή κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, που θέλησαν να τους ξεριζώσουν τις ιδέες και την πίστη στον αγώνα για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Λες και θα νικούσαν οι ταξικοί τους αντίπαλοι την ίδια την κοινωνική εξέλιξη προς τα μπρος. Λες και θα σταματούσαν την Ιστορία. Και όμως νικήθηκαν. Τι ήταν όμως η Μακρόνησος;

Η ιστορία της Μακρονήσου είναι θεμελιώδες κεφάλαιο της ιστορίας του εμφυλίου πολέμου 1946-1949. Χωρίς τη Μακρόνησο είναι αδύνατο να κατανοήσει κανείς ολοκληρωμένα τον εμφύλιο πόλεμο, κατά τον ίδιο τρόπο που είναι αδύνατο να μιλάμε για την ιστορία του φασισμού χωρίς να κάνουμε την παραμικρή νύξη στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και τη σημασία που είχαν για το καθεστώς στην εδραίωση και εξέλιξή του.

Η Μακρόνησος, το άγονο αυτό νησί των 15 τετραγωνικών χλμ. αναγορεύτηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης με εισήγηση του ΓΕΣ προς το υπουργείο Στρατιωτικών στις 19/2/47. Η εισήγηση εγκρίθηκε στις 3/4/47 και οι πρώτοι σκαπανείς - αριστεροί στρατιώτες δίχως όπλα - έφτασαν στη Μακρόνησο στις 26/5/47. Η Μακρόνησος λειτούργησε ως το 1958 με τρόπο που να «ντρέπεται ο γήλιος ως διαβαίνει απ' το νησί, τόσο σκυφτούς ανθρώπους ν' αντικρίζει» και μετά, περίπου απόλυτη σιωπή...

Η πλούσια Βιβλιοθήκη στη διάθεση της νεολαίας, επισκεπτών αλλά και μελετητών που αναζητούν πηγές ενημέρωσης σχετικά με το κολαστήριο της Μακρονήσου

ΛΕΠΙΔΗΣ

Με υπουργική απόφαση, της 16/5/89, η Μακρόνησος χαρακτηρίστηκε «Ιστορικός τόπος», και ακολούθησε το ΠΔ της 30/8/95 για τον καθορισμό των χρήσεων γης στη Μακρόνησο. Ιστορικός τόπος, σημαίνει για όλο το λαό και, κάποια μέρα, όταν η Μακρόνησος θα λειτουργήσει σαν πραγματικός ιστορικός τόπος, θα υπάρξει εκεί μνημείο, θα υπάρξει μουσείο και θα την επισκέπτονται οι νέοι από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια για να μαθαίνουν. Αυτήν, ακριβώς, την αναγκαιότητα υπηρετεί επικουρικά το Μουσείο της Μακρονήσου που εγκαινίασε η Πανελλήνια Ενωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου.

Η Μακρόνησος έχει μια ποιοτική διαφορά από τους άλλους τόπους μαρτυρίου της περιόδου του εμφυλίου. Παρά το γεγονός ότι στο έδαφός της «φιλοξενήθηκαν» και πολιτικοί κρατούμενοι, ο κύριος χαρακτήρας του στρατοπέδου ήταν στρατιωτικός. Η Μακρόνησος ιδρύθηκε και λειτούργησε, κυρίως, ως «στρατιωτική μονάδα» - στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου εντάχθηκαν στρατευμένοι (στην πλειοψηφία τους κομμουνιστές ΕΑΜίτες, αριστεροί, αλλά και ευρύτερα δημοκρατικοί πολίτες), οι οποίοι δεν ενέπνεαν την εμπιστοσύνη στο καθεστώς, με σκοπό κατ' αρχήν να εμποδιστεί η μεταπήδησή τους στο Δημοκρατικό Στρατό. Αλλά και να αναμορφωθούν, με κάθε μέσο και τρόπο. Με απίστευτα εξοντωτικά βασανιστήρια, που έφθαναν μέχρι την εξόντωση των αγωνιστών. Ο στόχος ήταν δηλαδή να αλλάξουν πολιτικο-ιδεολογική συνείδηση, να αποστατήσουν από το στρατόπεδο του εργαζόμενου λαού και να περάσουν στην υπηρεσία της άρχουσας τάξης ή αλλιώς να συντριβούν ψυχικά και σωματικά.

Είναι δύσκολο να πει κανείς με ακρίβεια πόσοι πέρασαν απ' αυτό το κολαστήριο, πόσες δεκάδες χιλιάδες. Κι ακόμη πιο δύσκολο είναι να περιγράψει τα βασανιστήρια που υπέστησαν όσοι βρέθηκαν εκεί. Αναμφισβήτητα επρόκειτο για ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης που δεν είχε τίποτα να ζηλέψει απ' αυτά των Ναζί για τα οποία ακόμη τρέμει κανείς αναλογιζόμενος ότι υπήρξαν. Το πιο φρικιαστικό όμως είναι ότι οι Ναζί ουδέποτε ύμνησαν τα δικά τους στρατόπεδα συγκέντρωσης, το Νταχάου, το Αουσβιτς κλπ, σε αντίθεση με τους Ελληνες «μαθητές» τους που ύμνησαν τη Μακρόνησο κι όσα διαπράχθηκαν πάνω στο ξερό και άνυδρο χώμα της.

Πρόκειται για την αποθέωση της κτηνωδίας μιας αστικής τάξης, και του πολιτικού της κόσμου και του παλατιού, που πασχίζει να εδραιώσει το κράτος της στην Ελλάδα με ένα από τα πιο αντιδραστικά καθεστώτα εξουσίας στη μεταπολεμική περίοδο, στην πιο στενή συμμαχία με τους Αγγλοαμερικάνους ιμπεριαλιστές. Δημιούργημα όλων αυτών είναι το στρατόπεδο της Μακρονήσου. Το θεωρούν ένα πείραμα για τη συντριβή των κομμουνιστών και των ιδανικών τους. Ο εμφύλιος πόλεμος, οι εξορίες και οι φυλακές. Οι εκτελέσεις είναι μια ταξική αντιπαράθεση του τότε κατεστημένου και των Αγγλοαμερικάνων συμμάχων τους για να τσακίσουν τη λαϊκοεπαναστατική πάλη με τη συντριβή του ΚΚΕ. Πίστεψαν πως θα τα καταφέρουν. Μα οι Μακρονησιώτες τους διέψευσαν.

Αλλά η Μακρόνησος, δεν είναι μόνο αυτά. Δεν είναι μόνο οι τύραννοι. Δίπλα στην κτηνωδία, δίπλα στη βαρβαρότητα του καθεστώτος, και προπαντός ενάντιά τους, ξεπροβάλλουν ανώτερα ιδανικά και αξίες, βρίσκουν την πλήρη έκφρασή τους η αλληλεγγύη, η ανιδιοτέλεια, η αυταπάρνηση και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ξεδιπλώνει το μεγαλείο της η πίστη σε μια καλύτερη, πιο ανθρώπινη, πιο πολιτισμένη κοινωνία, ακτινοβολεί η θέληση για ανυποχώρητο αγώνα -όποιο κι αν είναι το τίμημα που θα πληρώσει ο καθένας- ώστε να πιάσει ρίζες το όραμα και να γίνει κάποια στιγμή πραγματικότητα. Γιατί οι αξίες και τα ιδανικά των Κομμουνιστών είναι αδύνατο να ξεριζωθούν, να συντριβούν.

Γ. Π.