ΡΩΣΙΑ - ΕΚΑΤΕΡΙΝΜΠΟΥΡΓΚ Διώκουν τα ... «μπολσεβίκικα» μνημεία

ΡΩΣΙΑ - ΕΚΑΤΕΡΙΝΜΠΟΥΡΓΚ

Διώκουν τα ... «μπολσεβίκικα» μνημεία

Την ομαδική κατεδάφιση 54 χαρακτηρισμένων αρχιτεκτονικών μνημείων της πρωτεύουσας των Ουραλίων, ζητά ο τοπικός κυβερνήτης, ώστε να ...«καθαρίσει» το κέντρο της πόλης και να το δώσει σε «επενδυτές»

Το σπίτι του Αρκάντι Γκαϊντάρ

Σε συγκεκριμένο σχέδιο εξαφάνισης της σοσιαλιστικής περιόδου της Ρωσίας, καταρχήν στο πεδίο της κουλτούρας, παραπέμπουν διάφορα γεγονότα της τελευταίας περιόδου. Το περασμένο Αύγουστο, ο «Ρ» δημοσίευσε (10/8/2007) τον αποχαρακτηρισμό από μνημείο του σπιτιού, όπου έζησε και έγραψε ο μεγάλος Σοβιετικός συγγραφέας Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Τολστόι, στην πόλη Πούσκιν (πρώην Τσάρσκοε Σελό) της περιοχής του Λένινγκραντ.

Σε πραγματικό «πογκρόμ», ωστόσο, παραπέμπει η πρόσφατη αποκάλυψη των ρωσικών ΜΜΕ (μεταξύ αυτών και η «Ροσίσκαγια Γκαζέτα» 29/1 που συνοδεύει το ρεπορτάζ με την υποσημείωση «Σκάνδαλο») της επιστολής που έστειλε ο κυβερνήτης της περιοχής Σβερντλόφ, Εντουάρντ Ρόσελ, προς τον επικεφαλής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας για την κουλτούρα και τον κινηματογράφο, Μιχαήλ Σβιντκόι, ακόμα από τον περασμένο Αύγουστο, με την οποία ο πρώτος ζητά την κατεδάφιση 54 αρχιτεκτονικών μνημείων χαρακτηρισμένων ως στοιχείων πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς στην πόλη Εκατερινμπούργκ, δηλαδή στην πρωτεύουσα των κεντρικών Ουραλίων!

Τα άφησαν να καταρρεύσουν

Με απροκάλυπτο τρόπο, ο κυβερνήτης του Σβερντλόφ προτείνει την ομαδική άρση της κρατικής προστασίας και την εξαίρεση από τον «ενιαίο κρατικό κατάλογο της πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών της Ρωσικής Ομοσπονδίας» για 54 αξιόλογα αρχιτεκτονήματα του Εκατερινμπούργκ. Μάλιστα, το γεγονός ότι η επιστολή έγινε γνωστή στον Τύπο πολύ πρόσφατα, προκαλεί τη βάσιμη υποψία ότι η εξαφάνιση των μνημείων προωθούνταν κρυφά από το λαό και τους φορείς των αρχιτεκτόνων και όσων παλεύουν να διασώσουν ό,τι μπορούν από τη λαίλαπα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Αλλωστε, μια φράση στο γράμμα τεκμηριώνει αυτή την υποψία: «Η εξαίρεση αυτών των αντικειμένων από τον κατάλογο των μνημείων να μη γνωστοποιηθεί στην αρχιτεκτονική κοινότητα του Εκατερινμπούργκ»!

Ο Γιάκοβ Σβερντλόφ

Ο λόγος για την κατεδάφιση είναι ο γνωστός: Τα μνημεία βρίσκονται στο κέντρο της πόλης, όπου η αξία της γης έχει αυξηθεί σε δυσθεώρητα ύψη. Ο κυβερνήτης, άλλωστε, δε «μασά» τα λόγια του και στο γράμμα κάνει ευθέως λόγο για «απελευθέρωση» του κέντρου από τα μνημεία, ώστε να δοθούν για νέα οικοδόμηση. Η οικοδομική δραστηριότητα στην πόλη έχει ιδιαίτερα αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ωστόσο τα οικόπεδα στο κέντρο είναι ελάχιστα και οι εταιρείες πιέζουν ποικιλοτρόπως τις αρχές.

Εξίσου γνωστή είναι και η δικαιολογία που προβάλλει ο κυβερνήτης για την κατεδάφιση των μνημείων: «Μέρος των αντικειμένων (σ.σ. sic) έχει, ήδη, χαθεί, ως αποτέλεσμα της πραγματικής κατάρρευσής τους, της ολικής απώλειας της δομής τους, των πυρκαγιών, ενώ ένα μέρος τους δεν έχει καλλιτεχνική αξία και η ιστορική τους αξία είναι αμφισβητήσιμη», σημειώνεται στην επιστολή.

Η περιγραφή αυτή δεν είναι εντελώς αναληθής, αλλά ο κυβερνήτης δεν μπαίνει στον «κόπο» να αναφέρει το γιατί έφτασαν σε αυτό το σημείο χαρακτηρισμένα μνημεία του κράτους. Δε λέει, για παράδειγμα, για ποιο λόγο το περίφημο κτίριο του αγροκτήματος Φαλκόβσκι εξαφανίστηκε από προσώπου γης και στη θέση του «ξεφύτρωσε» ουρανοξύστης - «κέντρο ψυχαγωγίας» (σ.σ. «κέντρο ψυχαγωγίας» στη σημερινή Ρωσία νοούνται τα καζίνο και τα «παρελκόμενά» τους...).

Είναι ...«μπολσεβίκικα»

Επίσης, ο κυβερνήτης εξαιρεί από την περιγραφή του το γεγονός ότι μεταξύ των μνημείων που θέλει να εξαφανίσει, περιλαμβάνονται σαφώς ιστορικής σημασίας κτίρια, όπως το σπίτι του μεγάλου Σοβιετικού συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας, Αρκάντι Γκαϊντάρ, του μπολσεβίκου, στελέχους του ΚΚΣΕ και του κράτους, Γιάκοβ Σβερντλόφ, το κτίριο - αρχηγείο του Κόκκινου Στρατού, των παράνομων μπολσεβίκικων τυπογραφείων, κ.ά. Το θέμα, όμως, είναι ότι ακριβώς ο συγκεκριμένος ιστορικός χαρακτήρας αυτών των μνημείων αποτελεί «επιχείρημα» κατεδάφισης για τον κυβερνήτη! Συγκεκριμένα, ο ίδιος λέει ότι «υπάρχουν μνημεία που εμφανίστηκαν όταν είχαμε μονοκομματικό σύστημα. Κάποιος μπολσεβίκος πέρασε δυο φορές από κάποιο κτίριο και το κτίριο αμέσως γινόταν μνημείο»! Αλλά επειδή φαίνεται πως και ο ίδιος καταλαβαίνει ότι «επικοινωνιακά» το «επιχείρημά» του «μπάζει», μετά προσπαθεί να τα «μαζέψει», λέγοντας ότι «αν όμως πρόκειται για μνημεία, τότε, σύμφωνα με το νόμο πρέπει να δοθούν χρήματα για τη διατήρησή τους. Αλλά χρήματα δεν υπάρχουν. Αλλά το πρόβλημα παραμένει». Και αμέσως μετά έρχεται ο λαϊκισμός: «Ας πούμε υπάρχει στην οδό Μαλίσεβα ένα τέτοιο μνημείο, ένα παλιό κτίριο που κατοικείται. Πρέπει να το κατεδαφίσουμε, γιατί οι άνθρωποι ζουν εκεί σε απάνθρωπες συνθήκες. Είμαστε έτοιμοι να φτιάξουμε νέα διαμερίσματα, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε γιατί είναι χαρακτηρισμένο. Και τέτοια είναι πολλά στο κέντρο της πόλης».

Αποψη του Εκατερινμπούργκ

Το γιατί δε διεκδικεί ή δε δίνει χρήματα γι' αυτά τα μνημεία, γιατί δε χτίζει διαμερίσματα για τον κόσμο αυτόν αλλού, ώστε να διατηρηθεί το κτίριο, είναι ρητορικά ερωτήματα. Στόχος είναι η εμπορευματική χρήση της γης και τα μνημεία εμποδίζουν. Γι' αυτό ο κυβερνήτης κάνει και την άλλη «κλασική» πρόταση καταστροφής αρχιτεκτονικών μνημείων, που υλοποιείται σε όλο τον κόσμο - και στην Ελλάδα - ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων από τους αρχιτέκτονες: «Διατήρηση» του αρχιτεκτονικού κελύφους και κατεδάφιση και ανοικοδόμηση του εσωτερικού! Είναι δε τέτοια η «πρεμούρα» για ανοικοδόμηση του κέντρου, που ο κυβερνήτης φτάνει στο σημείο να προτείνει ακόμη και μεταφορά των μνημείων (σ.σ. ολόκληρων κτιρίων), που ακόμη κι αυτός δε βρίσκει επιχείρημα για να καταστρέψει, ...σε άλλο μέρος! «Πρόταση» που ακόμη και ο υφυπουργός Πολιτισμού, Ολέγκ Γκούμπκιν, θεωρεί πρακτικά αδύνατη.

«Εκκαθάριση» για τη διάσκεψη του Ομίλου Σαγκάης

Ωστόσο οι αρχές της περιοχής εξακολουθούν να «εκπλήσσονται» από την αρνητική δημοσιότητα της επιστολής, στην οποία, παρεμπιπτόντως, δεν υπάρχει προς το παρόν απάντηση. Επιμένουν να αναφέρουν την άθλια εικόνα μερικών από τα μνημεία και προσθέτουν κάτι ακόμη πιο προκλητικό: Τις «ετοιμασίες» της πόλης για να υποδεχτεί τη σύνοδο του Ομίλου Συνεργασίας της Σαγκάης (Καζαχστάν, Κιργιζία, Ρωσία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Κίνα) το καλοκαίρι του 2009, στο πλαίσιο της οποίας «καθαρίζουμε τις διαδρομές των επισκεπτών από τις παλιές κατασκευές»!

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1960 μέχρι και το 2001, στην περιοχή του Σβερντλόφ είχαν τεθεί υπό κρατική προστασία 1.228 ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία, εκ των οποίων τα 279 αρχαιολογικής σημασίας και τα 949 ακίνητα, στα οποία περιλαμβάνονται αυτόνομα κτίρια, αρχιτεκτονικά σύνολα και αντικείμενα μνημειακής - καλλιτεχνικής σημασίας.

Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ