Θέατρο με χρηματοοικονομικούς όρους!

Θέατρο με χρηματοοικονομικούς όρους!

Παπαγεωργίου Βασίλης

Ενα αλαλούμ επικρατεί αυτή τη στιγμή, τόσο στους επιχορηγούμενους θιάσους όσο και στα Δημοτικά Περιφερειακά θέατρα. Οι μεν επιχορηγούμενοι θίασοι ακόμη περιμένουν να δουν τι θα γίνει με τις επιχορηγήσεις της θεατρικής σεζόν που έληξε ήδη, τα δε ΔΗΠΕΘΕ των οποίων οι συμβάσεις έληξαν, τον Αύγουστο του 2007 «πέτυχαν» μεν την παράταση των συμβάσεων μέχρι τον Δεκέμβρη του 2008, αλλά και τη μείωση(!) στο ήμισυ του ποσού που μέχρι τώρα επιχορηγούνταν από το ΥΠΠΟ. Ναι, είναι αλήθεια: από 205.000 ευρώ που έπαιρναν τα περισσότερα ΔΗΠΕΘΕ (και που θεωρούνταν λίγα) τα τελευταία χρόνια, για το 2008 θα πάρουν 98.000 ευρώ. Πραγματικά είναι τόσο παράλογα τα όσα συμβαίνουν που κάθε σχόλιο μοιάζει περιττό. Βέβαια, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία της παράτασης, καθώς μετά τις υπογραφές των καλλιτεχνικών διευθυντών, ακολουθούν οι υπογραφές των δημάρχων και στη συνέχεια του υπουργού Πολιτισμού, έτσι ώστε να μπορέσουν να πάρουν κάποια χρήματα τα ΔΗΠΕΘΕ, ώστε να εξοφλήσουν χρέη πια, αφού η σεζόν έχει λήξει. Για το καλοκαίρι; «Εχει ο Θεός», φαίνεται να λένε και προσπαθούν... είτε με πιστώσεις, είτε με συμπαραγωγές να μην «αφανιστούν».

Και όλοι φαίνεται να έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στο Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού, που θ' αρχίσει να παίζει ενεργό πια ρόλο το προσεχές έτος και προεδρεύοντος του Γιώργου Δραγώνα, ιδιοκτήτη της εκδοτικής «Δάφνη - Επικοινωνία», επιχειρηματία και εκδότη του περιοδικού «Highlights». Είναι γνωστό ότι ο πνιγμένος από τα μαλλιά πιάνεται, αλλά μπορεί ακόμη κανείς να ελπίζει όταν ακούει από τον Γιώργο Δραγώνα σε ερώτηση δημοσιογράφου απογευματινής εφημερίδας, για το ποια είναι η εθνική πολιτική του ΕΚΕΘΕΧ για το θέατρο; να απαντά: «Δεν έχει καμιά πολιτική... Αυτό ακριβώς είναι η ουσία, η ίδια η ανάγκη σύστασης του Κέντρου. Αυτό που βλέπω ως μη ειδικός, το ξεκαθαρίζω, είναι ότι ο ιστορικός κύκλος της 25ετίας που κυριαρχήθηκε από τις πρωτοβουλίες της Μελίνας έκλεισε, όπως κι αυτός της μεταπολίτευσης. Τώρα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα είναι ο νέος κύκλος που ανοίγει».

Αυτή δεν είναι μια δήλωση που πρέπει να προσπεραστεί, ούτε και η άλλη του δήλωση που λέει «μέχρι τώρα ζητάμε απ' τους θιάσους να προτείνουν με βάση τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες τους. Στην Αγγλία το αντίστοιχο ΕΚΕΘΕΧ μέσα σ' ένα τριετές πλάνο ζητά συγκεκριμένα πράγματα και οι αιτήσεις των θεάτρων είναι συμβατές σ' αυτούς τους στόχους».

Ποινές και μπόνους(!)

Το ΥΠΠΟ δε φαίνεται να θέλει να είναι σύμμαχος του θεάτρου, αλλά αφεντικό που θα δίνει κατευθύνσεις, θα υπαγορεύει, θα προγραμματίζει (!) και οι θίασοι θα καλούνται να εκτελούν!

Οι επιχορηγήσεις πια, τόσο στους θιάσους του ελεύθερου θεάτρου όσο και στα ΔΗΠΕΘΕ θα γίνονται καθαρά με χρηματοοικονομικούς όρους, κατά δήλωση του προέδρου του Κέντρου τουλάχιστον: «Θα υπάρχει ένα σύστημα "ποινής" όπως κι ένα σύστημα μπόνους», καθώς και «πέναλτι».

Από την άλλη, καιρό τώρα συζητείται από μερικούς για το αν χρειάζονται τόσα ΔΗΠΕΘΕ λες και δεν έχει το δικαίωμα κάθε νομός να έχει ένα θέατρο. Σαν να μην ξέρουν ότι ευρωπαϊκές πόλεις έχουν δύο ή και περισσότερα θέατρα. Σα να μην καταλαβαίνουμε ότι θέλουν να αποποιηθούν την ευθύνη της πολιτείας να δημιουργεί τις προϋποθέσεις εκείνες που θα φέρνουν τους έτσι κι αλλιώς αποκομμένους πολίτες της περιφέρειας, πιο κοντά στην Τέχνη.

Μ' έναν τρόπο, ο Γ. Δραγώνας προετοιμάζει ως φαίνεται το έδαφος αυτής της αντίληψης. «25 χρόνια μετά» - λέει - «η κοινωνία και η γεωγραφία άλλαξαν. Σήμερα η Βέροια απέχει μόλις 40 λεπτά από τη Θεσσαλονίκη. Η μετανάστευση, οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι μια παράμετρος που θα σταθμίσει στις αποφάσεις. Υπάρχει η ιδέα, δεν ξέρω αν θα επικρατήσει, τρία ή τέσσερα ΔΗΠΕΘΕ να έχουν την ενεργότερη συμβολή και τα υπόλοιπα να λειτουργούν όπως μέχρι σήμερα».

Η κοινωνία σίγουρα άλλαξε, οι άνθρωποι αλλάζουν, οι συνθήκες αλλάζουν, μόνο οι κυβερνητικές πολιτικές μένουν ίδιες ως προς τον τρόπο λειτουργίας τουλάχιστον, γιατί επί της ουσίας αλλάζουν πάντα προς το χειρότερο τις συνθήκες της ζωής μας! Μέχρι πότε θα τους το επιτρέπουμε;

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

    

Ιστορία 25 χρόνων!

Είναι γνωστό ότι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ αποτελεί ιστορική κατάκτηση του ελληνικού θεάτρου. Ετος ιδρύσεως θεωρείται το 1983, όταν η Μελίνα Μερκούρη δημιούργησε ένα περιφερειακό θεατρικό δίκτυο, με έδρες πόλεις της χώρας και φορείς τους Δήμους. Θεωρήθηκε τότε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχθεί και να διασωθεί το θέατρο στην περιφέρεια ήταν η δημιουργία Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων θα έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών πολιτιστικών και άλλων φορέων.

Ηταν μια προσπάθεια να αποκτήσει η περιφέρεια την πολιτιστική της φυσιογνωμία, οι Δήμοι και οι κοινότητες να μη δέχονται παθητικά τα πολιτιστικά αγαθά του κέντρου, αλλά να δοθεί η ευκαιρία στους νέους της περιφέρειας να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες, να τονωθεί η πολιτιστική ζωή που ήταν υποβαθμισμένη και γενικότερα να δοθούν ευκαιρίες και δυνατότητες για γενικότερη πολιτιστική άνθηση.

Το Σεπτέμβρη του 1983 επιλέχτηκαν οι εξής πόλεις: Καλαμάτα, Αγρίνιο, Ιωάννινα, Λάρισα, Βέροια, Χανιά. Ιδρύθηκαν τα πρώτα έξι Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα με τη μορφή του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και άρχισαν να οργανώνονται από το Νοέμβρη του 1983. Τον επόμενο χρόνο, μετεξελίχθηκαν σε ΔΗΠΕΘΕ τα δύο κλιμάκια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στις Σέρρες και στην Κομοτηνή. Το 1985, με την ένταξη στο θεσμό των ΔΗΠΕΘΕ του Δημοτικού Θεάτρου Ρούμελης, με έδρα τη Λαμία, τα ΔΗΠΕΘΕ ανήλθαν σε εννέα. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύθηκαν τα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Ρόδου. Ακολουθεί το 1992 η ίδρυση του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Το 1994 ιδρύθηκε το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, το 1995 το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου, με έδρα τη Χίο, και το 1997 τα ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και Κέρκυρας.

Βασικός στόχος του ΔΗΠΕΘΕ είναι: α. Η προώθηση και ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης, με την παραγωγή και οργάνωση παραστάσεων ποιότητας, β. Η πραγματοποίηση σειράς περιοδειών στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, γ. Η ενεργοποίηση των τοπικών καλλιτεχνικών δυνάμεων και η ευαισθητοποίηση της νεολαίας, όχι μόνο με τις παραστάσεις, αλλά και με άλλες παράλληλες δραστηριότητες και πρωτοβουλίες συναφείς με τη θεατρική τέχνη, δ. Οι συμπαραγωγές και οι ανταλλαγές θεατρικών παραστάσεων με άλλα ΔΗΠΕΘΕ, οι αναθέσεις νέων θεατρικών έργων, οι μεταφράσεις αρχαίου δράματος ή ξένου έργου εκεί που υπάρχει στο δραματολόγιο, η πρωτοποριακή και ερευνητική δουλειά, ε. Η συμμετοχή σε αναγνωρισμένου κύρους διεθνή Φεστιβάλ και η προώθηση του νεοελληνικού έργου, στ. Η βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης θεατρικής και γενικότερα καλλιτεχνικής παιδείας σε όλα τα επίπεδα, ζ. Η συστηματική συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα.

Ποικίλα εμπόδια

Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει βεβαίως ποικίλα εμπόδια: τα οικονομικά προβλήματα του Δήμου που δεν επιτρέπουν την έγκαιρη κατάθεση της επιχορήγησης, οι καθυστερήσεις της επιχορήγησης και από την πλευρά του ΥΠΠΟ, η δυσκολία αλλαγής των νοοτροπιών, τις συγκρούσεις τοπικιστικού περιεχομένου, τους προσωπικούς εγωισμούς κ.ά.

Τα λειτουργικά έξοδα ενός ΔΗΠΕΘΕ φθάνουν ή ξεπερνούν το 50% της χρηματοδότησης και μένουν τα υπόλοιπα για τρεις παραγωγές ετησίως, πέρα από τις γενικότερες πολιτιστικές δραστηριότητες που οφείλει να ασκεί ένα θέατρο της περιφέρειας αν θέλουμε να πούμε πως ανταποκρίνεται στους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε. Πολλοί καλλιτεχνικοί διευθυντές ομολογούν ότι από ένα σημείο και πέρα αναγκάζονται να στηριχτούν στον ηρωισμό των φίλων που κάποιες φορές τυχαίνει να μοιράζονται το όνειρο μαζί τους. Πόσο βιώσιμη είναι όμως μια τέτοια τακτική; Μοναδική διέξοδος οι συμπαραγωγές που εγκαινιάστηκαν τα τελευταία χρόνια. Πέρα από μια ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική ανταλλαγή, αποτελούν κυρίως τη μοναδική δυνατότητα οικονομικής επιβίωσης.

Ανεξαρτήτως των όποιων προβλημάτων ο θεσμός των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων διέγραψε έναν κύκλο θετικό και αποδοτικό. Ολοι θεωρούν απαραίτητο τον επανακαθορισμό του θεσμού επάνω σε νέες βάσεις, οι οποίες θα ακολουθούν τόσο τις καλλιτεχνικές όσο και τις ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις, σε καμιά περίπτωση όμως αυτό δεν μπορεί να σημαίνει κατάργηση κάποιων θεάτρων όπως συζητείται.