Καθ' οδόν: Στην Πάτμο

Καθ' οδόν: Στην Πάτμο

Μόλις το καράβι δέσει και κατέβεις στο λιμάνι, σε ζώνουν τα φίδια. Οσα γλίτωσαν από τα γαμψά νύχια των αετών που πάνω σε ωχρές σημαίες «κοσμούν» εκκλησίες, μοναστήρια, καταστήματα, καΐκια. Μετά από εννιά ώρες ταξίδι, σίγουρα δε βρίσκεσαι στη Φιλαδέλφεια. Και η λέσχη φιλάθλων του Ολυμπιακού, σε περίοπτη θέση στον παραλιακό δρόμο του λιμανιού, δείχνει ότι οι ΑΕΚτζήδες δεν είναι και τόσοι πολλοί ή τόσο ενεργητικοί, ώστε να υψώνουν παντού σημαίες τους.

Η Πάτμος φροντίζει να διαλαλεί τη χριστιανικότητά της. Εκμεταλλευόμενη ίσως την ιστορία της και τα χρήματα που φέρνει στο παγκάρι ο «θρησκευτικός τουρισμός». Οι προσκυνητές που καταφτάνουν για να καταθέσουν τον οβολό. Να αγοράσουν αναμνηστικές εικονίτσες και καρβουνάκια.

Πάντως, οι λατρευτικοί χώροι των χριστιανών στην Πάτμο έχουν αξία και δείχνουν πολλά και για την ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Πρώτα πρώτα το καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Χώρα. Δεσπόζει στην κορυφή λόφου, απ' όπου φαίνεται μεγάλο μέρος του νησιού, το λιμάνι (η «Σκάλα») και πολλά μικρά νησάκια γύρω από την Πάτμο. Αρχιτεκτονικά μέλη και μάρμαρα της μοναστηριακής εκκλησίας προέρχονται από ναό της Αρτεμης που βρισκόταν στην ίδια θέση. Πάγια θέση του νέου δόγματος να αφανίζει κάθε ίχνος του παλαιού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής του Κάβου, χτισμένη στη Σκάλα, πάνω στα θεμέλια αρχαίου ναού.

Μέσα στο μοναστήρι λειτουργεί έκθεση του σκευοφυλακίου με κειμήλια. Το χριστεμπόριον ακμάζει. Η είσοδος για την έκθεση πέρσι ήταν χίλιες δραχμές. Φέτος αυξήθηκε κατά διακόσιες.

Στα μισά του δρόμου από τη Σκάλα προς τη χώρα βρίσκεται και το σπήλαιο της Αποκάλυψης, όπου η χριστιανική παράδοση θέλει τον Ιωάννη τον Θεολόγο να γράφει τη γνωστή «Αποκάλυψη». Γύρω από το σπήλαιο υψώθηκε η μονή της Αποκάλυψης. Υπάλληλος της μονής συγκεντρώνει τους επισκέπτες κατά ομάδες και εξηγεί τα της παρουσίας του Ιωάννη στην Πάτμο και τα σχετικά με το έργο του εκεί.

Μέσα στη χώρα υπάρχει και η μονή του Ευαγγελισμού. Εκεί βρίσκεται εικόνα της Παναγίας με ένα τρίτο μάτι, στο μέτωπό της. Αυτή η «βλασφημία», απέναντι στην αυστηρότητα και το φορμαλισμό της βυζαντινής και ελληνορθόδοξης αγιογραφίας, δεν είναι μοναδική στην περιοχή. Στους γειτονικούς Λειψούς(συστάδα νησιών στα ανατολικά της Πάτμου) υπάρχει η εικόνα της «Παναγιάς του Χάρου». Αντί της συνηθισμένης αναπαράστασης της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, η Παναγία κρατά, εν είδει βρέφους, μια μικρογραφία του Ιησού, νεκρού πάνω στο σταυρό του. Πέρα από τις ανησυχίες που πρέπει να είχαν οι δημιουργοί των δύο έργων, οι κάτοικοι προφανώς ήταν ανεκτικοί στο διαφορετικό και το πρωτότυπο.

Αυτή η ανεκτικότητα φαίνεται να υπάρχει και σήμερα. Μπορεί έξω από την Αστυνομία, στη Σκάλα, επιγραφή να καλεί τους επισκέπτες να σεβαστούν την παράδοση του τόπου. Μπορεί τα κέντρα διασκέδασης στη Χώρα να κλείνουν στις 2 το βράδυ ελέω μοναστηριού, και στις 4 στη Σκάλα. Ομως, γενικώς, παρατηρείται σχετική ελευθεριότητα.

Ετσι, σε παραλίες (όχι στις κεντρικές, αλλά ούτε και στις πιο ερημικές) ο γυμνισμός ανθεί. Δίπλα σε οικογένειες, ηλικιωμένους, παιδάκια. Κάποιοι κακόβουλοι ίσως παρατηρήσουν ότι οι ντόπιοι κάνουν τα στραβά μάτια, προκειμένου να προσελκύσουν, σε μεγαλύτερους αριθμούς, και άλλους επισκέπτες, πέρα από τους θρησκευόμενους. Οπως και να 'χει, η εικόνα της Πάτμου, έξω από τα μοναστήρια, δε διαφέρει από πολλά άλλα νησιά.

Ειδικά εκείνα που έχουν πρόβλημα με τις συγκοινωνίες και το οδικό δίκτυο. Η πρόσβαση δεν είναι εύκολη σε όλες τις παραλίες, καθώς δεν έχουν ασφαλτοστρωθεί όλοι οι δρόμοι ή ακόμα δεν έχουν χαραχτεί. Και είναι κυριολεκτικά κρίμα. Ο θαλάσσιος διαμελισμός του νησιού είναι θαυμάσιος. Με πολλούς όρμους, χαρά για το μάτι και παράδεισος για τους ταλαιπωρημένους ιστιοπλόους που προσεγγίζουν το νησί για να ξεκουραστούν.

Ετσι για να πας στην ομορφότερη ακτή, την Ψιλή Αμμο, πρέπει είτε να χρησιμοποιήσεις καΐκι έναντι 2.500 το άτομο, είτε να φτάσεις μέχρι κάποιο σημείο οδικώς και ακολούθως να αναλωθείς σε πεζοπορία και σκαρφάλωμα περίπου μισής ώρας, σε μονοπάτι και κατσάβραχα.

Επιπλέον, υπάρχει μόνο ένα λεωφορείο ΚΤΕΛ, που εκτελεί λίγα δρομολόγια και όχι σε όλα τα σημεία του νησιού: Από το Γροικό (ψαροχώρι με υπερεκτιμημένη παραλία), και μέσω Χώρας και Σκάλας, μέχρι το Κάμπο (οργανωμένη παραλία που συγκεντρώνει τον περισσότερο κόσμο). Αρα, για να επισκεφτείς άλλες όμορφες ακτές, όπως το Λιβάδι Γερανού και το Αγριολίβαδο, αν δεν έχεις δικό σου μέσο, θα παιδευτείς με τα αγοραία, που είναι λίγα σε σχέση με τη ζήτηση.

Για να μείνεις, η Σκάλα έχει όλη τη ζωή. Η Χώρα έχει τη μαγευτική θέα. Το βράδυ, στο βορρά, λαμπυρίζουν τα φώτα της Ικαρίας. Μέχρι και 30-40 χρόνια πριν, όταν ξεκινούσαν με γαϊδούρια, τουρίστες από τη Σκάλα για τη Χώρα, οι του λιμανιού έπαιζαν την μπορού, για να ειδοποιήσουν τους πραματευτάδες της Χώρας. Να προλάβουν να απλώσουν τους πάγκους με το εμπόρευμα, καθώς δεν είχαν ακόμα καταστήματα.

Ομως, η Χώρα είναι αποπνικτική. Τα υπερβολικά στενά σοκάκια, τα στενόμακρα σαν πολεμίστρες παράθυρα, τα κολλητά μεταξύ τους σπίτια - που έκαναν την πολιτεία οχυρό απέναντι σε κουρσάρους και επίδοξους κατακτητές - δίνουν σήμερα την αίσθηση της ασφυξίας.

Δείξε συμπόνια και κατανόηση στους αστυνομικούς. Μάλλον τις χρειάζονται. Αλλιώς πώς να εξηγήσεις το σύνθημα, που είναι γραμμένο στα καλύμματα των θέσεων του περιπολικού τζιπ: «Νο job, nο girl, no money»...