ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ Φαγώσιμα εμβόλια

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ

Φαγώσιμα εμβόλια

Ελπίδες ότι  σε μερικά χρόνια  θα γίνει δυνατή η παραγωγή φρούτων και λαχανικών που θα περιέχουν αντιγόνα, λειτουργώντας σαν εμβόλια για τους λαούς, που δεν έχουν τη δυνατότητα μαζικού εμβολιασμού με το συμβατικό τρόπο

Εκτός από τα φαγώσιμα εμβόλια η βιοτεχνολογική έρευνα προχωρά και στην κατεύθυνση της παραγωγής πιο θρεπτικών τροφίμων. Το «χρυσό ρύζι» είναι γενετικά τροποποιημένο, ώστε να παράγει β-καροτένιο, ουσία που ο οργανισμός μετατρέπει σε βιταμίνη Α. Από τη συγκεκριμένη αβιταμίνωση πεθαίνουν ένα εκατομμύριο παιδιά κάθε χρόνο και πολλά άλλα παθαίνουν τύφλωση

Το 20% των παιδιών στον κόσμο που συνεχίζουν να μην εμβολιάζονται για τις έξι σημαντικότερες παιδικές ασθένειες (διφθερίτιδα, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα, ιλαρά, τέτανο και φυματίωση) έχει σαν αποτέλεσμα δυο εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο στα πιο φτωχά και απομακρυσμένα μέρη της υφηλίου. Η αναταραχή που επικρατεί το τελευταίο διάστημα σε πολλές χώρες της Αφρικής ίσως να αυξήσει το ποσοστό αυτό και αντίστοιχα τον αριθμό των θανάτων. Δυστυχώς, τα συνήθη εμβόλια είναι σχετικά ακριβά και χρειάζονται συνεχή ψύξη σε όλο το μακρινό ταξίδι τους από τη βιομηχανία ως τον λήπτη.

Δε θα υπήρχε καλύτερος τρόπος από τον εμβολιασμό τρώγοντας κάποιο φρούτο ή λαχανικό. Τα φυτά που θα παρήγαγαν τους καρπούς - εμβόλια θα μπορούσαν να καλλιεργούνται επιτόπου, φτηνά και με τις μεθόδους καλλιέργειας της περιοχής. Τα περισσότερα θα μπορούσαν να αναπαράγονται χωρίς να χρειαστεί να αγοραστούν εκ νέου σπόροι ή φυτά. Ολη η φροντίδα για τη μεταφορά τους θα εξαλειφόταν και το ίδιο και η ανάγκη για σύριγγες, που εκτός από το ότι στοιχίζουν κάτι, μπορούν να οδηγήσουν και σε μολύνσεις. Επιπλέον, τα εμβόλια αυτά θα ήταν ασφαλέστερα από τα συμβατικά, αφού τα τελευταία χορηγούνται συνήθως μαζί με ποσότητα αδρανοποιημένου παθογόνου, που σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να επανενεργοποιηθεί, προκαλώντας την ασθένεια για την αποφυγή της οποίας έγινε η λήψη του εμβολίου.

Οι προσπάθειες στην κατεύθυνση των φαγώσιμων εμβολίων φαίνεται να ευδοκιμούν, αν και ακόμα είναι πρώιμο να βγουν οριστικά συμπεράσματα. Σαν φορείς των αντιγόνων των εμβολίων έχουν επιλεγεί φυτά που ευδοκιμούν σε φτωχές χώρες όπως το ρύζι και η μπανάνα, αλλά και φυτά όπως η ντομάτα, το μαρούλι, το καρότο, το καλαμπόκι και η πατάτα που έχει το πλεονέκτημα να πολλαπλασιάζεται και με «μάτια». Οσο κι αν προκαλεί εντύπωση, ακόμα και η μαγειρεμένη πατάτα - εμβόλιο δε χάνει όλη την ποσότητα αντιγόνου που περιέχει. Εξάλλου, σε ορισμένες περιοχές της Νότιας Αμερικής οι κάτοικοι τρώνε την πατάτα ωμή.

Τώρα η έρευνα βρίσκεται στο στάδιο των κλινικών δοκιμών. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που δοκίμασε πειραματικά τα φαγώσιμα εμβόλια απέκτησε ικανοποιητική ανοσία στο παθογόνο που αντιμετωπίζουν τα εμβόλια αυτά. Μερικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν -και όχι απλώς σε γενικό επίπεδο, αλλά κατά περίπτωση και πέραν κάθε αμφιβολίας- σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα αυτής της μορφής εμβολίου, πόσο σταθερή μπορεί να είναι η συγκέντρωση του αντιγόνου μέσα στον καρπό, τυχόν παρενέργειες όπως η μερική καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος όταν γίνει βρώση μεγάλης ποσότητας του φαγώσιμου εμβολίου κτλ.

Είναι μάλλον αναμενόμενο ότι ελάχιστες φαρμακοβιομηχανίες υποστηρίζουν την έρευνα αυτή, που κυρίως χρηματοδοτείται από διεθνείς οργανισμούς και μερικές κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα τα διατιθέμενα κονδύλια να μην επαρκούν για τη γρήγορη πρόοδό της. Επιπλέον, ζημιά στην έρευνα για φαγώσιμα εμβόλια κάνει η εκστρατεία ενάντια στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, που παίρνει διαστάσεις το τελευταίο διάστημα ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

    

Πώς κατασκευάζεται ένα φαγώσιμο αντιβιοτικό

Ενας τρόπος κατασκευής φαγώσιμων αντιβιοτικών είναι με χρήση ενός βακτηρίου για τη μεταφορά μέσα στα κύτταρα κάποιου φυτού, του γενετικού κώδικα για την παραγωγή βακτηριακών «αντιγόνων» (πρωτεϊνών που προκαλούν αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του λήπτη). Το διάγραμμα δείχνει την παραγωγή πατατών - εμβολίων.

Στην πρώτη φάση ένα φύλλο πατατιάς κόβεται στα δύο και το ένα κομμάτι του τοποθετείται σε περιβάλλον με βακτήρια που μεταφέρουν το γονίδιο του αντιγόνου και ένα γονίδιο αντοχής σε αντιβιοτικά. Αφού αφεθούν τα βακτήρια να διεισδύσουν σε κάποια κύτταρα του φυτού και να μεταφέρουν σ' αυτά το γενετικό υλικό τους, το φύλλο εκτίθεται σε αντιβιοτικό που σκοτώνει τα κύτταρα που δεν έχουν τα δύο γονίδια (μεταξύ τους και αυτό της αντοχής σε αντιβιοτικά). Στη συνέχεια, τα κύτταρα που επιζούν σχηματίζουν ένα σβόλο και στο σβόλο αυτό δίνεται χρόνος για να βγάλει βλαστούς και ρίζες. Τέλος, το μικρό φυτό τοποθετείται στο χώμα και μέσα σε τρεις μήνες δίνει πατάτες - εμβόλια που περιέχουν το αντιγόνο.

    

Πώς τα φαγώσιμα εμβόλια προσφέρουν προστασία

Τα αντιγόνα κάποιου φαγώσιμου εμβολίου προσλαμβάνονται από τα κύτταρα Μ του λεπτού εντέρου και παραδίδονται σε διάφορα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία αμέσως εξαπολύουν αντεπίθεση, σαν το αντιγόνο να ήταν ένα ολόκληρο παθογόνο και όχι μόνο ένα μέρος του παθογόνου. Αυτή η ανοσοποιητική αντίδραση αφήνει κύτταρα «μνήμης» μακράς διάρκειας, ικανά να εξουδετερώσουν το πραγματικό παθογόνο, που φέρει τα συγκεκριμένα αντιγόνα, αν τύχει να αποπειραθεί να μολύνει τον οργανισμό.