Θεωρητικά ζητήματα της σοσιαλιστικής επανάστασης για τη δικτατορία του προλεταριάτου

Θεωρητικά ζητήματα της σοσιαλιστικής επανάστασης για τη δικτατορία του προλεταριάτου

Τέταρτο μέρος

Η δικτατορία του προλεταριάτου από τη σκοπιά θεσμών και λειτουργιών είναι κράτος «τύπου Κομμούνας του Παρισιού» ή «τύπου Σοβιέτ», δηλαδή η εξουσία ασκείται από επαναστατικά όργανα που γεννάει η επαναστατική πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, στα οποία συνενώνονται η νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία. Τα όργανα αυτά αποτελούνται από αιρετούς και ανακλητούς εκπροσώπους των εργαζομένων επιλεγμένους από τους ίδιους μέσω εκλογών. Πυρήνες της εργατικής εξουσίας θα είναι οι παραγωγικές μονάδες, οι τόποι εργασίας, στους οποίους θα ασκείται και ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος της διεύθυνσης.

Η αντιπροσωπευτικότητα παραμένει σε αυτά τα όργανα, αλλά καταργείται ο κοινοβουλευτισμός σαν ιδιαίτερο σύστημα, ο χωρισμός της νομοθετικής από την εκτελεστική εξουσία, η προνομιούχα θέση των βουλευτών και της κρατικής υπαλληλίας¹⁹. Οι εκλεγμένοι που συμμετέχουν στα όργανα της επαναστατικής εξουσίας δεν είναι επαγγελματίες βουλευτές, δεν αποκόπτονται από τα παραγωγικά τους καθήκοντα.

Η θεμελιακή αρχή συγκρότησης της δικτατορίας του προλεταριάτου είναι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, αρχή που εξασφαλίζει την υποταγή της μειοψηφίας στη θέληση της πλειοψηφίας της κοινωνίας, την ενότητα θέλησης και δράσης της κοινωνίας για την πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Η σοβιετική πείρα απέδειξε ότι η δικτατορία του προλεταριάτου στηρίζεται στην κινητοποίηση των εργαζόμενων μαζών, μέσω εργατικών κολεκτίβων, συνδικάτων, διαφόρων μαζικών οργανώσεων που βοηθάνε ώστε οι κατευθυντήριες γραμμές του κόμματος να γίνονται κτήμα πλατύτερων μαζών.

Δ. Ο ρόλος του ΚΚ στη δικτατορία του προλεταριάτου

Η πάλη για τη θεμελίωση και ανάπτυξη της νέας κοινωνίας συντελείται από την επαναστατική εργατική εξουσία με καθοδηγητή της το Κομμουνιστικό Κόμμα, που αξιοποιεί τους νόμους κίνησης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας. Ο άνθρωπος, γινόμενος κυρίαρχος των κοινωνικών διαδικασιών, περνάει βαθμιαία από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας. Από εδώ απορρέει και ο ανώτερος ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα σε σχέση με όλους τους προηγούμενους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς όπου η ανθρώπινη δράση κυριαρχείται από την αυθόρμητη επιβολή των κοινωνικών νόμων στη βάση των αυθόρμητα αναπτυσσόμενων σχέσεων παραγωγής.

Επομένως, η επιστημονικότητα και η ταξικότητα της πολιτικής του ΚΚ είναι αδήριτη προϋπόθεση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στο βαθμό που τα στοιχεία αυτά χάνονται, αναπτύσσεται ο οπορτουνισμός, ο οποίος αν δεν αντιμετωπιστεί εξελίσσεται στην πορεία σε αντεπαναστατική δύναμη.

Το ΚΚ, ως κόμμα της τάξης που κατέχει την εξουσία, ως η ιδεολογική και πολιτική πρωτοπορία της, έχει καθοδηγητικό ρόλο στα όργανα της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Μόνο η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, δηλαδή το πιο συνειδητό και ταξικά αταλάντευτο τμήμα της, είναι ικανή να εκφράζει με συνέπεια την ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης στο έργο της επίτευξης της αταξικής, κομμουνιστικής κοινωνίας. Μπορεί να χτίζει την ενότητα θέλησης της εργατικής τάξης ώστε να κατακτά το ρόλο της ως ηγετική δύναμη της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Ο Λένιν σημειώνει: «Δεν μπορείς όμως να πραγματοποιήσεις τη δικτατορία του προλεταριάτου μέσω της καθολικής οργάνωσής του. Γιατί όχι μόνο σε μας, μια από τις πιο καθυστερημένες καπιταλιστικές χώρες, αλλά και σε όλες τις άλλες καπιταλιστικές χώρες, το προλεταριάτο εξακολουθεί ακόμη να είναι τόσο διηρημένο, τόσο ταπεινωμένο, τόσο εξαγορασμένο σε μερικά μέρη (συγκεκριμένα: από τον ιμπεριαλισμό σε ορισμένες χώρες) που η καθολική οργάνωση του προλεταριάτου δεν μπορεί να πραγματοποιήσει άμεσα τη δικτατορία του. Τη δικτατορία μπορεί να την πραγματοποιήσει μόνο η πρωτοπορία που αφομοίωσε την επαναστατική δραστηριότητα της τάξης»²⁰.

Επίσης, αιτιολογούσε την ανάγκη ενός ισχυρού θεωρητικά και πολιτικά κόμματος σε σχέση με το σύνθετο των καθηκόντων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης: «Η δικτατορία του προλεταριάτου είναι ένας επίμονος αγώνας, αιματηρός και αναίμακτος, βίαιος και ειρηνικός, πολεμικός και οικονομικός, διαπαιδαγωγικός και διοικητικός, ενάντια στις δυνάμεις και τις παραδόσεις της παλιάς κοινωνίας. Η δύναμη της συνήθειας εκατομμυρίων και δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων είναι η πιο φοβερή δύναμη. Χωρίς κόμμα σιδερένιο και ατσαλωμένο στην πάλη, χωρίς κόμμα που να απολαβαίνει την εμπιστοσύνη κάθε τίμιου στοιχείου της τάξης του, χωρίς κόμμα που να ξέρει να παρακολουθεί τις διαθέσεις των μαζών και να τις επηρεάζει, είναι αδύνατο να διεξαχθεί μια τέτοια πάλη με επιτυχία»²¹.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του κόμματος στη δικτατορία του προλεταριάτου σημαίνει ότι με τις οργανώσεις του καθοδηγεί τα όργανα εξουσίας της δικτατορίας του προλεταριάτου, τους μηχανισμούς καταστολής, το στρατό, τα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, τις μαζικές οργανώσεις και βεβαίως τα όργανα οργάνωσης και διεύθυνσης της άμεσα κοινωνικής παραγωγής, κλπ. Το κόμμα καθοδηγεί τα όργανα άσκησης της εξουσίας, χωρίς όμως να τα υποκαθιστά, χωρίς να ταυτίζεται με τον κρατικό μηχανισμό. Δρα με στόχο να κινητοποιεί, να προσελκύει μαζικά την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα μέσω της συμμετοχής τους στα συνδικάτα, στις εργατικές κολεκτίβες, κ.α., στον έλεγχο της εξουσίας, της διεύθυνσης της παραγωγής, του σχεδιασμού, κλπ.

Ο Ι. Β. Στάλιν σημειώνει: «Σαν ανώτατη έκφραση του καθοδηγητικού ρόλου του κόμματος, π.χ., στη χώρα μας, τη Σοβιετική Ενωση, στη χώρα της δικτατορίας του προλεταριάτου πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός ότι ούτε ένα σοβαρό πολιτικό και οργανωτικό ζήτημα δε λύνεται από τις σοβιετικές και άλλης μορφής οργανώσεις, χωρίς τις καθοδηγητικές υποδείξεις του κόμματος»²².

Οι «κορυφές» της δικτατορίας του προλεταριάτου, η κυβέρνηση, το ανώτατο όργανο των λαϊκών αντιπροσώπων συγκροτούνται από στελέχη του κόμματος.

«Σαν κόμμα που κυβερνά δεν μπορούσαμε να μη συγχωνεύσουμε τις κομματικές κορυφές με τις σοβιετικές κορυφές, στη χώρα μας είναι συγχωνευμένες και τέτοιες θα παραμείνουν»²³.

Η άνοδος της επαναστατικής κομμουνιστικής συνείδησης των μαζών της εργατικής τάξης καθορίζεται πρώτα απ' όλα από την ενίσχυση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και από το επίπεδο της εργατικής συμμετοχής. Σε αυτή την υλική βάση πρέπει να θεμελιώνεται και η ιδεολογική δουλειά, η επίδραση του επαναστατικού κόμματος και εποικοδομήματος. Από την άλλη, όμως, η ενίσχυση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής προϋποθέτει τη συνειδητή δράση των εργαζομένων. Βεβαίως, με τη νίκη της επανάστασης η σοσιαλιστική συνείδηση δεν είναι πλήρως εδραιωμένη στο λαό, πρέπει όμως να γίνει στη συνέχεια. Εχει σημασία δηλαδή να αναπτύσσεται το επίπεδο της κομματικής συνείδησης, της επαναστατικής συνείδησης της πρωτοπορίας να βρίσκεται πάντα πιο μπροστά από τη συνείδηση που διαμορφώνουν μαζικά οι σε κάθε φάση διαμορφωμένες οικονομικές σχέσεις. Ισχύει και για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση ότι δε διαμορφώνεται αυθόρμητα και ενιαία η ταξική συνείδηση στο σύνολο της εργατικής τάξης. Το ΚΚ άλλωστε είναι ο κύριος φορέας διείσδυσης της επαναστατικής συνείδησης στις μάζες. Από εδώ προκύπτει και η αναγκαιότητα το ίδιο το κόμμα να έχει υψηλή θεωρητική, ιδεολογική στάθμη και ατσάλωμα, να είναι αταλάντευτο στην πάλη κατά του οπορτουνισμού τόσο σε συνθήκες καπιταλισμού, πολύ περισσότερο σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

(Το κείμενο είναι επεξεργασία της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

19. Σημειώνει ο Λένιν: «Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για εκμηδένιση της υπαλληλίας μονομιάς παντού και ολοκληρωτικά. Η συντριβή όμως μονομιάς της υπαλληλικής μηχανής και η έναρξη της οργάνωσης καινούριας, αυτό όμως δεν είναι ουτοπία είναι η πείρα της Κομμούνας, είναι το άμεσο, το επείγον καθήκον του προλεταριάτου». Β. Ι. Λένιν, «Κράτος και επανάσταση», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 61.