Καθ' οδόν: Στην Τιθορέα

Καθ' οδόν: Στην Τιθορέα

Στο φαράγγι Καχάλα, τα νερά καταλήγουν έπειτα από μια εντυπωσιακή βουτιά...

Σήμερα θα σας ταξιδέψουμε σε τόπο όμορφο για όλες τις εποχές του χρόνου. Κάπου κοντά, περίπου δύο ώρες από το «κλεινόν άστυ» που η καθημερινή ζωή «εντός των τειχών» γίνεται βάσανο που θες να αποδιώξεις μα που αλίμονο σε κρατά δεμένο. Ναι, δεμένο με αόρατα γερά νήματα, που όσο δεν αποφασίσουμε να τα σπάσουμε εμείς οι ίδιοι θα μας φράζουν το δρόμο της απόλαυσης. Ακόμη και αυτής της φύσης και της ομορφιάς της, αφού η ανελευθερία της μισθωτής σκλαβιάς καταστρέφει και τη δυνατότητα απόλαυσης του ελεύθερου χρόνου, κάνοντάς τον ανύπαρκτο ή ανελεύθερο καταργώντας τις δυνατότητες να τον αξιοποιήσει κανείς.

Παρ' όλ' αυτά θα «κλέψουμε» λίγο χρόνο για να βρεθούμε τους πρόποδες του Παρνασσού, στη γραφική Τιθορέα, μόλις 157 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Εστω και για λίγο. Οσο μας φτάνει το φτηνό μας μεροκάματο, γιατί πράγματι αρκεί, φτάνει για μια τέτοια εκδρομή. Θα μας τονώσει τη θέληση να δημιουργήσουμε τη δική μας ζωή έτσι που να μπορούμε να χαρούμε τέτοιους όμορφους και ιστορικούς τόπους της Ελλάδας, εξασφαλίζοντας μαζί με τις υπόλοιπες ανάγκες μας και ελεύθερο χρόνο και τη δυνατότητα να τον περνάμε σε τέτοια φύση.

Η Τιθορέα είναι χτισμένη στους πρόποδες του Παρνασσού και σε υψόμετρο 450-550 μέτρων. Μπορούμε να πάμε με τρένο ή με αυτοκίνητο. Στο χωριό δεσπόζει ο υπεραιωνόβιος πλάτανος που φυτεύτηκε 1887 στην κεντρική πλατεία για να φιλοξενεί το καλοκαίρι στον ίσκιο τους ντόπιους και ξένους διαβάτες.

Φυσική ομορφιά του χωριού, το μοναδικό δάσος με πλούσια βλάστηση από έλατα, βελανιδιές, κέδρα, κουμαριές, είναι φιλόξενο για περίπατο και φυσική ανάταση όλες τις εποχές του χρόνου. Στην ανατολική πλευρά του χωριού βρίσκεται το άγριο Φαράγγι του Καχάλα με τους πολυσχιδείς βράχους και τις αμέτρητες σπηλιές και μέσα στο φαράγγι ο παραδοσιακός νερόμυλος κατεστραμμένος σήμερα, μας θυμίζει κάποιες άλλες εποχές όχι και τόσο μακρινές. Νότια του χωριού και Ανατολικά της Αγιαρσαλής, σε υψόμετρο περίπου 1.200 μ. βρίσκεται το Αλωνάκι, το «μπαλκόνι» του Παρνασσού, απ' όπου μπορεί κανείς να δει όλο τον κάμπο του Κηφισού. Εικόνες αξέχαστες, δημιουργήματα της φύσης, που ανθρώπινο χέρι δεν μπορεί να φτιάξει.

Γενική άποψη της Τιθορέας

Στη Νοτιοανατολική πλευρά του χωριού βρίσκεται ο Αγιος Γεώργιος με τις πελώριες βελανιδιές. Δεν είναι μόνο οι πελώριες βελανιδιές που κινούν το ενδιαφέρον, μα και η σπηλιά του Οδυσσέα Ανδρούτσου που βρίσκεται ριζωμένη στους απόκρημνους βράχους της νοτιοανατολικής πλευράς του χωριού και σε απόσταση περίπου τριών χιλιομέτρων και που γίνονται συνέχεια του τοπίου. Που σε πάει σε ιστορικές εποχές που οι άνθρωποι πάσχισαν για να ορίσουν την τύχη τους. Τέτοιος ήταν και ο Ανδρούτσος για την εποχή του. Ενας λαϊκός επαναστάτης του '21.

Στην Τιθορέα, μαζί με την απόλαυση της φυσικής ομορφιάς, ανιχνεύουμε την ιστορία με την επίσκεψη στο Μουσείο με τα αρχαία ευρήματα της περιοχής αλλά και στο αρχαίο τείχος του 4ου αιώνα π.Χ. με το επιβλητικό κάστρο στο έμπα - είσοδο του χωριού.

Φεύγουμε για το δρόμο προς την Αγία Μαρίνα. Εκτός από τη βυζαντινή εποχή που θυμίζουν τα ιστορικά διατηρητέα εκκλησάκια του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Μαρίνας, με αξιόλογα δείγματα ζωγραφικής του 18ου αιώνα, συναντάμε δύο τεράστιες γούρνες και δυτικά αυτών δύο θολωτούς τάφους καύσης νεκρών, δείγμα ότι περίπου το 1400 π.Χ. υπήρξε Μυκηναϊκός οικισμός.

Πηγαίνοντας νότια του χωριού, ριζωμένος στο βράχο βρίσκεται ο δεύτερος πύργος του κάστρου, ενώ στη δυτική πλευρά του χωριού, σε απόσταση περίπου 6.000μ. βρίσκονται ο Αγιος Αθανάσιος και οι Αγιοι Ανάργυροι, περιοχή στην οποία πιστεύεται ότι λειτούργησε στην αρχαιότητα το ονομαστό θεραπευτήριο του Ασκληπιού.

Ιστορία πανάρχαιη

Η σπηλιά όπου είχε το στρατηγείο του ο Οδ. Ανδρούτσος

Η Τιθορέα ξεκίνησε τη μακραίωνη ιστορία της περίπου το 2000 π.Χ. και το αρχικό της όνομα ήταν Νέον. Την ονομασία Τιθόρα ή Τιθορέα, όπως λέγεται σήμερα, την οφείλει κατά τον Παυσανία σε ομώνυμη κορυφή του Παρνασσού. Αλλά δεν είναι η μοναδική της ονομασία, όσο και αν σήμερα έχει επικρατήσει. Κάποτε ονομάστηκε Βελίτσα, σλάβικο όνομα που σημαίνει απάτητο μαντρί.

Το 6000 π.Χ. περίπου, στην περιοχή της Τιθορέας εικάζεται ότι υπήρχε οργανωμένη κοινωνία κυνηγών τροφοσυλλεκτών οι οποίοι ενδεχομένως είχαν εξημερώσει τον σκύλο, κάποιο ιπποειδές και το πρόβατο.

Θεωρείται η Μητρόπολη των Φωκέων όπου το 2000 π.Χ. εγκαταστάθηκε ο Φώκος με τη γυναίκα του Αντιόπη. Υπήρξε μια από τις περισσότερο σημαντικές φωκικές πόλεις που κυριαρχούσε για δεκαετίες στην κοιλάδα του Κηφισού.

Στο Β' Φωκικό Πόλεμο τον 4ο π.χ. αιώνα η Τιθορέα καταστράφηκε, αλλά ξαναχτίστηκε. Τότε έκτισαν και το τείχος με τους δύο πύργους το οποίο υπάρχει και σήμερα. Επίσης έκτισαν και έναν μεγάλο ναό στη θεά Αθηνά. Στην περιοχή της Τιθορέας υπήρχε ναός του Ασκληπιού και θεραπευτήριο το οποίο για ένα διάστημα διεύθυνε ο φημισμένος Αλεξανδρινός γιατρός Δωρόθεος. Στην περιοχή υπήρχε και το άδυτον της θεάς Ισιδος, όπως και ναοί του Απόλλωνα, το ιερό του Αρεως, το ιερό του Διός και το ιερό του Διονύσου.

Κατά την εποχή εγκατάστασης των Αιγυπτιακών θεοτήτων συναντώνται και οι ναοί της Ισιδος, του Ανούβη και του Σέραπη. Στο χώρο όπου υπήρχε ο ναός του Σέραπη σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στον περίβολο του οποίου βρέθηκαν οι έξι απελευθερωτικές επιγραφές δούλων.

Η Τιθορέα ανέδειξε έναν Ολυμπιονίκη το 28 π.Χ., τον Παράμονα γιο του Πίστου, στο δρόμο του ενός σταδίου. Στο έργο του Διογένη Λαέρτιου «Βίοι Φιλοσόφων» αναφέρεται ο Θέων ο Τιθοριεύς, αξιόλογος φιλόσοφος του 4ου π.Χ. αιώνα.

Στην επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι της Τιθορέας συμμετείχαν στον απελευθερωτικό αγώνα. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος σαν ορμητήριό του και κατοικία του χρησιμοποίησε τη σπηλιά στη νοτιοανατολική πλευρά του χωριού. Αλλά και ο άλλος μεγάλος οπλαρχηγός ο Γεώργιος Καραϊσκάκης έστησε στην Τιθορέα το αρχηγείο του. Το σπίτι αυτό υπάρχει και σήμερα στον κεντρικό δρόμο του χωριού.

Αλλά οι Τιθορείς πήραν μέρος και στον απελευθερωτικό αγώνα του 1940-1944. Είναι γεγονός ότι στις 24 Απρίλη 1943 οι Ιταλοί έκαψαν το σύνολο σχεδόν των σπιτιών του χωριού. Ετσι χτίστηκε η Κάτω Τιθορέα, ώσπου το χωριό ξαναστήθηκε δίνοντάς μας την ξεχωριστή ομορφιά του και φιλοξενία του και σήμερα.

Ο δρόμος της επιστροφής μάς βρίσκει με «γεμάτες μπαταρίες» και τη σκέψη της επόμενης επίσκεψης.